Ο ΣΥΡΙΖΑ και η δύσκολη μετάβαση προς το νέο

Στην πορεία προς την εκλογή νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ πρυτάνευσε όντως η λογική. Η αντιπαράθεση μεταξύ των υποψηφίων προέδρων ήταν πολιτική, αποφεύχθηκαν οι περιττές φορτίσεις, εγγυήσεις δόθηκαν ότι την επόμενη μέρα θα ακολουθηθεί μια ενωτική πορεία.

Φάνηκε αυτό και από τον τρόπο που ο Παύλος Πολάκης έσπευσε να αποδεχτεί την εκλογή του Σωκράτη Φάμελλου και να αποφευχθεί ένας δεύτερος γύρος.

Είναι επίσης σαφές, ιδίως από τη στιγμή που οι δύο διαδικασίες συνέπεσαν χρονικά, ότι σε σύγκριση με το θέαμα και την εμφανή απουσία σοβαρότητας στους… Έλληνες Democrats που οραματίζεται ο Στέφανος Κασσελάκής, στον ΣΥΡΙΖΑ κατάφεραν να σταθούν πολιτικά.

Ούτε είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι πήγαν και ψήφισαν 70.000 άνθρωποι, πράγμα που σημαίνει ότι παρά τις δύσκολες περιστάσεις των τελευταίων μηνών υπάρχει ένα σημαντικό δυναμικό που εξακολουθεί και αναφέρεται στον ΣΥΡΙΖΑ.

Σε αυτό το φόντο ο Σωκράτης Φάμελος κέρδισε κυρίως γιατί μπορούσε να φαντάζει μια πιο ενωτική υποψηφιότητα, αν και πρέπει να αναγνωρίσει κανείς στον Παύλο Πολάκη ότι συνέβαλε στο να αποκτήσει πολιτικά χαρακτηριστικά η πορεία προς την εκλογή – αυτό ακριβώς που έλειψε στην προηγούμενη εκλογή προέδρου.

Σημαίνει αυτό ότι τώρα απλώς μένει ο ανασυγκροτημένος ΣΥΡΙΖΑ να ανακτήσει την προηγούμενη εκλογική επιρροή του και να γίνει ξανά η κύρια δύναμη της αντιπολίτευσης; Φοβάμαι ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και πιστεύω ότι ανεξαρτήτως ρητορικής αυτό είναι κάτι που το σημερινό πολιτικό δυναμικό του ΣΥΡΙΖΑ το γνωρίζει.

Γιατί η αλήθεια είναι ότι εκείνος ο ΣΥΡΙΖΑ, που εκτινάχθηκε στην πρώτη πολιτική γραμμή στην περίοδο 2012-2015, έχει κλείσει προ πολλού τον κύκλο του. Η εσωκομματική κρίση μετά τις εκλογές του 2023 απλώς ήρθε να ολοκληρώσει μια καθοδική πορεία που επιμένω ότι στον πυρήνα της είχε την αδυναμία κατανόησης ότι ήδη το 2019 είχε διαμορφωθεί μια συνθήκη πολύ διαφορετική από αυτή της εποχής των μνημονίων.

Ήταν αυτός ο λόγος που βρέθηκαν να χάνουν επιρροή – χωρίς να το καταλαβαίνουν – με αποκορύφωμα το κακό αποτέλεσμα των εκλογών του 2023.

Βοήθησε σε αυτό και η απροθυμία ή και αδυναμία να κάνουν σοβαρή πολιτική και προγραμματική προετοιμασία, ιδίως γιατί κυριάρχησε η λογική του «ώριμου φρούτου», ότι η δυσαρέσκεια για την πολιτική της ΝΔ αρκεί και θα τους φέρει κοντά στην εξουσία.

Ο Σωκράτης Φάμελος θα ηγείται πλέον ενός μικρότερου κόμματος. Και δεν αναφέρομαι απλώς στο ότι πια είναι και επισήμως το τρίτο κόμμα στο κοινοβούλιο, ούτε καν στο ότι στις δημοσκοπήσεις είναι ακόμη πιο χαμηλά. Αναφέρομαι στην ουσία, ότι από την απήχηση του ΣΥΡΙΖΑ στην κοινωνία, αποδεικνύεται ότι εκ των πραγμάτων δεν θα ηγείται ενός μεγάλου ρεύματος ούτε θα είναι ο ηγέτης του βασικού φορέα της αντιπολίτευσης. Κυρίως δεν θα ηγείται ενός κόμματος που θα δείχνει έτοιμο να αποτελέσει τον καταλύτη για τη διαμόρφωση μιας συνολικότερης δυναμικής σε μια εποχή που η χώρα αναζητά επειγόντως αντιπολίτευση. Όχι γιατί δεν θα το ήθελε, ή γιατί δεν θα προσπαθήσει σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά γιατί πολύ απλά πλέον αυτό το κόμμα, στη σημερινή μορφή του, δεν μπορεί να πετύχει έναν τέτοιο στόχο, με τις αιτίες για αυτό να πηγαίνουν πολύ πίσω, τις ευθύνες να βαραίνουν πολλούς και κυρίως το αποτέλεσμα να είναι μη αναστρέψιμο.

Σημαίνουν όλα αυτά ότι ήταν ασήμαντη η εκλογική διαδικασία εντός του ΣΥΡΙΖΑ; Προφανώς και όχι. Σε αυτή τη φάση δεν περισσεύουν ούτε άνθρωποι ούτε δυνάμεις. Όμως, χρειάζεται να υπάρχει επίγνωση των ορίων των δυνατοτήτων αυτής της διαδικασίας.

Ναι, θα είναι καλό ο ΣΥΡΙΖΑ να ανασυγκροτηθεί αναγκαστικά ως ένα μικρότερο κόμμα, με έναν αρχηγό που θα έχει πραγματική νομιμοποίηση στο εσωτερικό του κόμματος και υποστήριξη από το σύνολο των τάσεων. Όχι, όμως, γιατί μπορεί να ξαναγίνει ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015. Αυτό το στοίχημα έχει χαθεί περίπου από τότε. Αλλά γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να συνεισφέρει στην υπόθεση της ανασυγκρότησης αυτού που θα μπορούσε να είναι σήμερα η δημοκρατική παράταξη.

Για τη συνεισφορά του αναγκαία προϋπόθεση είναι καταρχάς να επικεντρωθεί πάλι στην παραγωγή πολιτικής, προγράμματος, οράματος, κάτι που τον τελευταίο χρόνο δεν έκανε ούτε καν ως πάρεργο. Και αυτό είναι από τους πρωταρχικούς λόγους που τους γύρισαν την πλάτη Αριστεροί που δεν συγχωρούν -και χρεώνουν ακόμη και σε όσους εμφανίζονται μετανιωμένοι- την «επένδυση», έστω και ως δοκιμή, σε πρόσωπα απλώς λαμπερά χωρίς κανένα πολιτικό περιεχόμενο, με τη λογική ότι σε εποχές παρακμής μπορεί και να «τους κάτσει» και να φέρουν υψηλά ποσοστά στις εκλογές.

Πρέπει δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ, να έχει κάτι να πει και κυρίως κάτι να συνεισφέρει στο πώς θα εκπροσωπηθεί η μεσαία τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Είτε αυτό αφορά το πώς θα υπάρξει αναδιανομή, είτε το πώς θα αναδυθεί ένα νέο παραγωγικό πρότυπο, είτε το πώς θα υπάρχει ένα κράτος που θα εγγυάται τη δικαιοσύνη και δεν θα αυθαιρετεί.

Προφανώς αυτή δεν είναι μια πρόκληση που αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ. Εξίσου αφορά και το ΠΑΣΟΚ. Όπου συχνά διαπιστώνουμε μια ανάλογη δυστοκία στην πραγματική παραγωγή πολιτικής.

Όμως, αυτό δεν αναιρεί ότι ένα μέρος της ευθύνης παραμένει στον ΣΥΡΙΖΑ και από αυτό θα κριθεί και ο Σωκράτης Φάμελος, αλλά και τα άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Σωκράτης Φάμελος θα πρέπει να φέρει ενότητα και πνοή, αλλά ταυτόχρονα να αποφύγει να «ζήσει το όνειρο» και να έχει διαρκώς επίγνωση ότι θα ηγηθεί ενός κόμματος που βασικό του χρέος είναι να υπερβεί τον εαυτό του, να εξελιχθεί σε κάτι που θα το ξεπερνά και θα αποτελέσει τελικά όντως κάτι το νέο.

Πάνω από όλα ο νέος αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, ο Σωκράτης Φάμελος, αλλά και τα άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα πρέπει ούτε στιγμή να ξεχνούν ότι δεν λογοδοτούν σε όσους πήγαν να ψηφίσουν, αλλά πολύ περισσότερο σε όσους δεν πήγαν, σε όλο αυτό τον απογοητευμένο κόσμο της Αριστεράς και της ευρύτερης δημοκρατικής παράταξης που αισθάνεται ότι αυτή τη στιγμή δεν έχει πολιτικό σημείο αναφοράς και δεν βλέπει πολιτική διέξοδο. Αυτό τον κόσμο θα πρέπει στο τέλος της μέρας να μπορούν να κοιτάξουν στα μάτια.