Τρένα: Οι παρ’ ολίγον τραγωδίες στο σιδηροδρομικό δίκτυο – Από τύχη δεν θρηνήσαμε ζωές

Η τραγωδία των Τεμπών, που συγκλόνισε την Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2023, επανέφερε στο προσκήνιο τα θέματα ασφάλειας που εγείρονται για το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο.  Από τότε μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί αρκετά περιστατικά που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε νέες τραγωδίες, αν δεν είχαν αποφευχθεί την τελευταία στιγμή.

Το «πάμε κι όπου βγει», της 23ης Φεβρουαρίου (2023), είναι η ατάκα που στοιχειώνει μια ολόκληρη χώρα. Η φράση που έγινε η λεζάντα της τραγωδίας και σύμφωνα με επιζώντα επιβάτη ακούστηκε να την λέει μηχανοδηγός στον υπεύθυνο εισιτηρίων όταν ξεκινούσε το μοιραίο τρένο.

«Πάμε κι όπου βγει» η φράση που έγινε η λεζάντα της τραγωδίας

Η παλαιότητα του σιδηροδρομικού δικτύου, τα προβλήματα συντήρησης, οι σχεδόν μηδαμινές επενδύσεις και η έλλειψη σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας που θα προλαμβάνουν ή θα διορθώνουν πιθανά ανθρώπινα λάθη επισημαίνουν την ανάγκη για  δραστικές παρεμβάσεις.

Κατεστραμμένες σιδηροτροχιές του ΟΣΕ, από την κακοκαιρία Daniel, στην σιδηροδρομική γραμμή Λάρισα – Βόλος

Από τύχη δεν θρηνήσαμε ζωές πάνω στις ράγες στην Πιερία

Τα δρομολόγια του τρόμου στον σιδηρόδρομο, δυστυχώς, επανήλθαν και, ευτυχώς, μια νέα τραγωδία με σύγκρουση συρμών αποφεύχθηκε στο «παρά πέντε» το απόγευμα της Δευτέρας (26/11) στον Κορινό Πιερίας.

Συγκεκριμένα, συρμός του προαστιακού που εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη – Λάρισα, υπέστη βλάβη περίπου στις 5 το απόγευμα με αποτέλεσμα να ακινητοποιηθεί στο Σταθμό του Κορινού. Την ίδια στιγμή, η αμαξοστοιχία Intercity 57 που είχε ως προορισμό την Αθήνα και κινούνταν και αυτή στη γραμμή καθόδου, πλησίαζε κανονικά – έχοντας μάλιστα «πράσινους» σηματοδότες – προς το σημείο που βρισκόταν ο χαλασμένος συρμός.

Τα δύο τρένα μετέφεραν εκατοντάδες επιβάτες και μια σύγκρουση θα προκαλούσε τεράστια καταστροφή, θυμίζοντας το ατύχημα στο Δερβένι Κορινθίας (Σεπτέμβριος 1970), που ήταν και το πλέον πολύνεκρο (34 νεκροί) πριν συμβούν τα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου 2023.

Οι μηχανοδηγοί της Intercity διαπίστωσαν τον κίνδυνο νέου δυστυχήματος μόνο όταν άκουσαν από τον ασύρματο τον συνάδελφό τους να ενημερώνει πως παραμένει στον Σταθμό ακινητοποιημένος. Αμέσως, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, συνομίλησαν μέσω κινητού τηλεφώνου με τον μηχανοδηγό του προαστιακού προκειμένου να επιβεβαιώσουν πως βρισκόταν σταματημένος ουσιαστικά μπροστά τους. Τότε, κατάφεραν να φρενάρουν το τρένο πριν υπάρξει κίνδυνος για τους επιβάτες της αμαξοστοιχίας αλλά και τους ίδιους.

Επιβεβαιώνει και βλέπει τεχνικό λάθος ο ΟΣΕ για την παραλίγο τραγωδία στην Κατερίνη

Σε τεχνικό λάθος αποδίδει ο ΟΣΕ το νέο περιστατικό

Σε ανακοίνωσή του επιβεβαιώνει το νέο επικίνδυνο περιστατικό τονίζοντας πως προχωρά στην πλήρη διερεύνησή του. Ειδικότερα όπως αναφέρει ο ΟΣΕ στο συγκεκριμένο τμήμα του σιδηροδρομικού δικτύου λειτουργεί σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση από τον Αύγουστο του 2023. Το συγκεκριμένο σύστημα έχει λάβει όλα τα αναγκαία πιστοποιητικά ασφαλείας όπως απαιτούνται από την σχετική νομοθεσία, ενώ διαθέτει και το ανάλογο πιστοποιητικό ασφαλούς λειτουργίας που εκδόθηκε από την ΡΑΣ.

Ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βασίλης Οικονόμου, ενημερώθηκε για το συμβάν σπεύδοντας να πει (ΑΝΤ1) ότι ο ΟΣΕ ερευνά το γεγονός και έχουν παρθεί όλα τα μέτρα.

Δεύτερο περιστατικό

Όπως αποκαλύπτουν οι μηχανοδηγοί, όμως, «το περιστατικό αυτό δεν είναι το πρώτο στην περιοχή του Σ.Σ. Κορινός, αλλά το δεύτερο τον τελευταίο χρόνο καθώς, σύμφωνα με αναφορά άλλου μηχανοδηγού, που έχει κατατεθεί στην Hellenic Train, στις 16.12.2023, εκτελώντας την αμαξοστοιχία 11595 ενημερώθηκε από τον σταθμό Πλατέως – τηλεφωνικά, λόγω κακής ποιότητας επικοινωνιών – ότι η αμαξοστοιχία IC 53 έχει ακινητοποιηθεί εντός του Σ.Σ. Κορινού, λόγω τεχνικού προβλήματος, αλλά η ένδειξη κάλυψης του σταθμού ήταν λανθασμένα πράσινη, αντί για κόκκινη!».

Για μία ακόμη φορά, την κατάσταση έσωσε ο μηχανοδηγός, ο οποίος «άμεσα στάθμευσε την αμαξοστοιχία, αναμένοντας νεότερες εντολές του τηλεδιοικητή».

Στο ίδιο έργο θεατές

Το περιστατικό στον Κορινό θύμισε εκείνο που συνέβη τον περασμένο Σεπτέμβριο στους Αγίους Αναργύρους, όταν δύο τρένα, κινούμενα σε αντίθετη πορεία αλλά στην ίδια γραμμή, κατάφεραν να σταματήσουν και πάλι σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου, αν και είχαν λάβει εντολή να προχωρήσουν.

Η μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων του προαστιακού σιδηροδρόμου, αποφεύχθηκε χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση του σταθμάρχη της Αθήνας και των μηχανοδηγών, που διόρθωσαν τραγικό λάθος του σταθμάρχη του Σιδηροδρομικού Κέντρου Αχαρνών, ο οποίος τέθηκε άμεσα εκτός υπηρεσίας για διάστημα ενός μηνός.

Ειδικότερα, πληροφορίες αναφέρουν ότι δύο αμαξοστοιχίες της Hellenic Train βρέθηκαν να κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση, σε σημείο όπου η κίνηση γίνεται σε μονή γραμμή, λόγω των έργων υπογειοποίησης που εκτελούνται στα Σεπόλια.

Η παραλίγο σύγκρουση αποδίδεται σε λάθος του ρυθμιστή κίνησης του ΟΣΕ στο Σιδηροδρομικό Κέντρο Αχαρνών (ΣΚΑ). Τα δύο τρένα που ήταν γεμάτα κόσμο, βρέθηκαν έτσι να κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις και σε πορεία μετωπικής σύγκρουσης με ταχύτητα περίπου 60 χιλιομέτρων την ώρα.

Το γεγονός ότι δεν υπήρξαν θύματα δεν εμπόδισε την άμεση παρέμβαση της δικαιοσύνης.

Ο προϊστάμενος της εισαγγελίας πρωτοδικών Αθηνών, Αντώνης Ελευθεριάνος έδωσε εντολή για τη διενέργεια ποινικής προκαταρκτικής εξέτασης στο πλαίσιο της οποίας θα διερευνηθεί το αδίκημα των επικίνδυνων παρεμβάσεων στη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς.

Στο πλαίσιο της έρευνας ζητήθηκαν πορίσματα του ΟΣΕ και τα ηχητικά ντοκουμέντα για την πλήρη διερεύνηση της υπόθεσης. Επίσης, ελήφθησαν καταθέσεις.

Το περιστατικό της 13ης Σεπτεμβρίου απασχόλησε και τον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών. Το συμβούλιο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ υπογράμμισε ότι θα πρέπει, «χωρίς καθυστέρηση» όπως σημειώνεται στην ανακοίνωσή του, να λειτουργήσει στο σιδηρόδρομο ένα μέσο επικοινωνίας που «επιτρέπει την άμεση επαφή ένας προς έναν μεταξύ των σταθμάρχων και των μηχανοδηγών για όλες τις επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια».

Η μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων του προαστιακού σιδηροδρόμου, αποφεύχθηκε

Δουκίσσης Πλακεντίας

Ακόμα ένα πολύ σοβαρό περιστατικό με τρένο, που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε τραγωδία, σημειώθηκε ένα μήνα αργότερα στο ύψος της Δουκίσσης Πλακεντίας με αμαξοστοιχία της Hellenic Train που πήρε εντολή να μπει στη σήραγγα… του Μετρό. Το τραγικό λάθος το διόρθωσε πάλι ο μηχανοδηγός, όπως είχε γίνει προ μηνός στο αντίστοιχο στους Αγίους Αναργύρους  όπου είχαν βάλει δύο τρένα να κινούνται σε μονή γραμμή.

Το συμβάν στη Δουκίσσης Πλακεντίας, όπως έγραφε το in, υπενθυμίζει ότι το ανθρώπινο λάθος καραδοκεί πάντα και το ατύχημα παραμονεύει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν υπήρξε πραγματικός κίνδυνος για τους επιβάτες του συρμού, αφού το λάθος οδήγησε σε ελεύθερη γραμμή ανόδου και η αυτονόητη αντίδραση του μηχανοδηγού θα ήταν ούτως ή άλλως να ακινητοποιήσει τον συρμό αμέσως μόλις αντιλήφθηκε το λάθος.

Όμως, η απόλυτη ομοιότητα με το σφάλμα των Τεμπών, ένα ξεχασμένο κλειδί σε διαγώνιο ενώ η σωστή πορεία ήταν ευθεία, φέρνει μνήμες τραγωδίας και υπενθυμίζει ότι ο ελληνικός σιδηρόδρομος έχει ακόμα τεράστιες παθογένειες και προβλήματα που εκκρεμούν.

Δουκίσσης Πλακεντίας: Μνήμες Τεμπών ξύπνησε το συμβάν με τον Προαστιακό στο μετρό

Μεταξύ των σταθμών Σφενδάλης και Αφιδνών

Στο μακρύ κατάλογο με τις παθογένειες των ελληνικών σιδηροδρόμων ήρθε να προστεθεί και η σύγκρουση αμαξοστοιχίας με κορμούς πεσμένων δέντρων μεταξύ των σταθμών Σφενδάλης και Αφιδνών στα μέσα του Σεπτέμβρη. Αποτέλεσμα να προκληθούν υλικές ζημιές και να ακινητοποιηθεί το τρένο. Σύμφωνα με την Hellenic Train δεν υπήρξε τραυματισμός επιβατών ή προσωπικού.

Οι 35 επιβάτες της αμαξοστοιχίας 1531 μεταφέρθηκαν με την αμαξοστοιχία 1532 στον σταθμό των Αφιδνών. Λόγω των πεσμένων δέντρων στη γραμμή υπήρχε διακοπή κυκλοφορίας.

Το νέο περιστατικό έρχεται λίγες ώρες μετά από παρόμοιο περιστατικό στο Διακοπτό με πεσμένα δέντρα στη γραμμή, που ευτυχώς δεν υπήρξε πρόσκρουση καθώς η αμαξοστοιχία κατάφερε να σταματήσει εγκαίρως.

Με αφορμή αφενός μεν την πρόσκρουση, στην Σφενδάλη, αμαξοστοιχίας με δένδρο πού είχε γείρει επί των σιδηροδρομικών γραμμών και επί των καλωδίων ηλεκτροδότησης, με αποτέλεσμα την πρόκληση ζημιών στην καμπίνα τού μηχανοδηγού και την διακοπή της κυκλοφορίας, αφετέρου δε τη δημόσια συζήτηση που ακολούθησε δημιουργώντας -εύλογα- ανησυχία στην κοινή γνώμη, ο ΟΣΕ αποφάσισε να επισπεύσει τη λήψη άμεσων μέτρων πού έχει ήδη σχεδιάσει με σκοπό τόσο την αποτροπή ανάλογων περιστατικών στο μέλλον όσο και την εν γένει ενίσχυση της ασφάλειας επιβατών και μέσων.

Αμαξοστοιχία προσέκρουσε σε πεσμένα δέντρα στις Αφίδνες

Βασανιστικά ερωτήματα

Έχοντας τα παραπάνω δεδομένα, σε μια χρονική περίοδο στην οποία κάθε άλλο ασφαλής νιώθει κάποιος ταξιδεύοντας με το τρένο, η Πανελλήνια Ένωση Προσωπικού Έλξης (ΠΕΠΕ) διατύπωσε πρόσφατα 18 ερωτήματα προς τη Hellenic Train.

Τα ερωτήματα, στη σκιά της τραγωδίας στα Τέμπη, αφορούν στην ανεπαρκή ανάπαυση των μηχανοδηγών, στα κρίσιμα ζητήματα ασφαλείας, στην ανεπάρκεια των επικοινωνιών, στις εξοντωτικές ποινές σε βάρος των μηχανοδηγών, στην έλλειψη προσωπικού, στις καθυστερήσεις στις πληρωμές και στα εργασιακά τους δικαιώματα.

Τα σωματεία των εργαζομένων στα τρένα έχουν κατ’ επανάληψη καταγγείλει «γερασμένο τροχαίο υλικό, έλλειψη ανταλλακτικών, υποστελέχωση της τεχνικής βάσης, έλλειψη σύγχρονου μηχανολογικού εξοπλισμού, απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις και μια σειρά άλλων προβλημάτων».

Με τις «φωνές» να είναι πολλές και τα «πληγωμένο» δίκτυο των ελληνικών σιδηροδρόμων να προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του η Hellenic Train ανακοίνωσε τη συμμετοχή της, από κοινού με τον ΟΣΕ, σε μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων (ERA).  Τα προγράμματα αυτά είχαν ως στόχο την ενίσχυση της τεχνογνωσίας του προσωπικού, με έμφαση στους Ανθρώπινους και Οργανωτικούς Παράγοντες (HOF) του Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας (SMS).

Η πρωτοβουλία οργανώθηκε από το υπουργείο υποδομών και Μεταφορών και συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι Οργανισμοί, «έγινε με γνώμονα την προάσπιση ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος», αναφέρει η HT και θέτει ως στόχο «να ενισχύσει περαιτέρω την κουλτούρα ασφάλειας σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της».

Το πρώτο σκέλος του προγράμματος πραγματοποιήθηκε από τις 8 έως τις 10 Οκτωβρίου στα κεντρικά γραφεία της Hellenic Train.