Αν η Ευρώπη θέλει ειρήνη, πρέπει να σχεδιάζει τον πόλεμο – Είναι όμως έτοιμη;

Η ασφάλεια στην Ευρώπη εισέρχεται σε μια επικίνδυνη και διαρκή παρακμή, τονίζει ο Economist, εκτιμώντας πως το 2025 η Ρωσία θα έχει το πάνω χέρι στην Ουκρανία.

Η Αμερική, που κοιτάζει προς την Ασία υπό τον προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, θα γίνει «μοχθηρά» συναλλακτική, σημειώνει, μάλιστα, υπογραμμίζοντας πως, από τη δεκαετία του 1930, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είχαν ποτέ άλλοτε τόσο επειγόντως την ανάγκη να συγκεντρώσουν θάρρος για να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα και πολιτικό πνεύμα για να αναλάβουν δράση.

Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, το γεγονός ότι η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποίησε σήμερα (27/11) που εγκρίθηκε – με το μικρότερο ποσοστό στην ιστορίας της – η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πως «ο πόλεμος μαίνεται στα σύνορα της Ευρώπης και πρέπει να είμαστε έτοιμοι για ό,τι μας περιμένει, συνεργαζόμενοι χέρι-χέρι με το ΝΑΤΟ».

Η Ουκρανία έδειξε πόσο πολύ η ευρωπαϊκή ασφάλεια εξακολουθεί να εξαρτάται από την αμερικανική ισχύ, 30 χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου

Όπως αναφέρουν πληροφορίες του Guardian, μάλιστα, υπογράμμισε ότι «οι αμυντικές μας δαπάνες πρέπει να αυξηθούν», ζητώντας να καταβληθούν προσπάθειες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και των κοινών αμυντικών έργων.

Δυστυχώς, όμως, σημειώνουν διεθνείς αναλυτές, οι ηγέτες της Ευρώπης είναι αδύναμοι και αποσπασμένοι από τα προβλήματα στο εσωτερικό τους. Αντί να ορθώσουν το ανάστημά τους, είναι πιο πιθανό να βάλουν το κεφάλι τους βαθύτερα στην άμμο.

Ο κίνδυνος για την Ευρώπη ξεκινά από την Ουκρανία

Ο κίνδυνος ξεκινά από την Ουκρανία, κατά κοινή ομολογία. Δεν προέρχεται μόνο από την αργή, αδυσώπητη προέλαση της Ρωσίας στα ανατολικά – αν και, καθώς ο ουκρανικός στρατός αποδυναμώνεται, αυτό φαίνεται όλο και πιο πιθανό να προκαλέσει την κατάρρευση του μετώπου. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, γνωρίζει ότι η Δύση δεν ήταν πρόθυμη να δώσει στην Ουκρανία αρκετά χρήματα ή όπλα για να υπερασπιστεί τον εαυτό της.

Επιπλέον, ο Πούτιν γνωρίζει ότι η Δύση έχει αποτύχει να σταματήσει την Ρωσία, ενώ δικαίως θα υποθέσει ότι η Ευρώπη είναι πολύ αδύναμη και εφησυχασμένη για να αντιμετωπίσει τη μεταβαλλόμενη γεωπολιτική πραγματικότητα. Αν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι έχει περισσότερες πιθανότητες να διαταράξει το ΝΑΤΟ, η συμπεριφορά του θα γίνει ακόμη πιο επιθετική, προβλέπουν ειδικοί στη ρωσική στρατηγική.

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, άλλωστε, πως η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ πολλαπλασιάζει την απειλή – παρά τις δικές του πομπώδεις υποσχέσεις πως θα τελειώσει σχεδόν… κάθε πόλεμο στον πλανήτη.

Μεγαλύτερη η ευθύνη της ΕΕ για την ευρωπαϊκή άμυνα

Η Ουκρανία έδειξε πόσο πολύ η ευρωπαϊκή ασφάλεια εξακολουθεί να εξαρτάται από την αμερικανική ισχύ, 30 χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν απλωθεί παντού και γι’ αυτό χρειάζονται από την Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για τη δική της άμυνα. Ακόμη και υπό έναν Δημοκρατικό πρόεδρο, η προσοχή της Αμερικής θα είχε στραφεί προς την Ασία.

Ο Τραμπ θα επιταχύνει αυτή τη διαδικασία. Αν και η απρόβλεπτη συμπεριφορά θα είναι κεντρικό χαρακτηριστικό της εξωτερικής του πολιτικής, ορισμένες από τις πεποιθήσεις του είναι σταθερές. Αυτές περιλαμβάνουν την ιδέα ότι οι συμμαχίες δεν είναι τίποτα περισσότερο από συμβόλαια, στα οποία η Αμερική παρέχει ασφάλεια ως υπηρεσία.

Δεν έχει σημασία ότι η Αμερική κερδίζει επίσης από τις συμμαχίες της διπλωματικά και στρατιωτικά, με τρόπους που ο Τραμπ αγνοεί. Εάν οι ΗΠΑ πρόκειται να συνεχίσουν να στηρίζουν την Ευρώπη, ο νέος απρόβλεπτος πρόεδρος θα θέλει κάτι απτό ως αντάλλαγμα, είτε σε επίπεδο εμπορίου, είτε σε επίπεδο στρατιωτικών συμβολαίων, είτε σε επίπεδο άμεσων πληρωμών. Θα μπορούσε ακόμη και να κάνει μια συμφωνία με τον Πούτιν, πίσω από την πλάτη των Ευρωπαίων ηγετών, για τον τεμαχισμό της Ουκρανίας.

Δεν μπορεί να βασίζεται στις ΗΠΑ αν δεχτεί επίθεση και το ξέρει

Όπως και να έχει, ως μέλη ενός ρητά συναλλακτικού ΝΑΤΟ, οι ευρωπαϊκές χώρες δεν αισθάνονται πλέον ότι μπορούν να βασίζονται στη «σιδερένια» υπόσχεση της Αμερικής να πολεμήσει στο πλευρό τους, σε περίπτωση που δεχθούν επίθεση. Αυτό το γνωρίζει και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, κάτι που θα αποτελέσει ένα επιπλέον κίνητρο για να αποσταθεροποιήσει και να επιτεθεί στα κράτη που βρίσκονται στα δυτικά του.

Για την Ευρώπη, το διακύβευμα είναι υπαρξιακό. Αν και τα παραμεθόρια κράτη νιώθουν την ανάσα της ρωσικής «αρκούδας» στο σβέρκο τους, πολλά άλλα είναι απορροφημένα στα δικά τους δράματα.

Είναι δύσκολο να πει κανείς τι είναι πιο σπάνιο: τα χρήματα ή η ηγεσία. Η Γερμανία, υπό τον Όλαφ Σολτς, διαλύεται. Στη Γαλλία, μια κυβέρνηση μειοψηφίας επιβιώνει κατ’ εντολή της Μαρίν Λεπέν, ενώ οι πολιτικές τάξεις τοποθετούνται ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2027. Την ίδια στιγμή, μια άπειρη κυβέρνηση των Εργατικών στη Βρετανία απορροφάται από άστοχες προσπάθειες για εσωτερικές μεταρρυθμίσεις.

Κανένας από αυτούς δεν είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει το μέλλον. Η πιθανότητα επιστροφής του Τραμπ ήταν εδώ και καιρό ξεκάθαρη, αλλά η Ευρώπη δεν μπόρεσε να καταρτίσει ένα συνεκτικό σχέδιο αν ο νέος πρόεδρος τραβήξει «την πρίζα» στην Ουκρανία, όπως έχει απειλήσει.

Το 2025, θα έχει την αποφασιστικότητα να αποτρέψει τα χειρότερα;

Παρόλο που οι Βρυξέλλες θα ανακατευθύνουν ένα κομμάτι των χρημάτων της ΕΕ στην άμυνα, η Ευρώπη έχει υποστεί συνεχείς ελλείψεις όπλων, παρά τις προειδοποιήσεις ότι η αμυντική της βιομηχανία είναι υποδεέστερη. Οι εθνικοί προϋπολογισμοί θα πρέπει επίσης να αυξηθούν, όπως εκτιμάται, κάτι που ζήτησε και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σήμερα απεθυνόμενη στους ευρωβουλευτές.

Το έργο να καταστεί η Ευρώπη ασφαλής είναι τεράστιο και θα διαρκέσει χρόνια, γ’ αυτό και η προετοιμασία πρέπει να ξεκινήσει τώρα. Οι ηγέτες πρέπει να είναι σαφείς απέναντι στους λαούς τους σχετικά με τους κινδύνους που ελλοχεύουν, ξεκινώντας από την ιδέα ότι η Ρωσία θέλει να καταστρέψει την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, όχι μόνο την Ουκρανία, υποστηρίζει ο Economist.

Μια άλλη απαίτηση είναι οι ευρωπαϊκές χώρες να σφυρηλατήσουν ένα κοινό μέτωπο. Τόσο ο Πούτιν όσο και ο Τραμπ θα προσπαθήσουν να τις διχάσουν. Για τον Πούτιν η διαίρεση είναι αυτοσκοπός – για τον Τραμπ είναι ένα μέσο για να υπονομεύσει την επιρροή της Ευρώπης στις διαπραγματεύσεις. Η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ αποτελεί εμπόδιο στη βιομηχανική κινητοποίηση. Αλλά είναι μέλος του ΝΑΤΟ και του Κοινού Εκστρατευτικού Σώματος, μιας βορειοευρωπαϊκής εταιρικής σχέσης.

Η Ευρώπη χρειάζεται μεγαλύτερες και περισσότερες ένοπλες δυνάμεις. Πρέπει να εξοπλιστούν από μια αμυντική βιομηχανία με μεγαλύτερη ικανότητα. Χρειάζονται μια δομή διοίκησης, σε περίπτωση που ο Τραμπ αρνηθεί να αφήσει την Αμερική να πολεμήσει.

Αυτό δεν θα έρθει ανέξοδα, φυσικά. Η Ευρώπη δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει αρκετή θέληση για να αποτρέψει μια ουκρανική ήττα, ούτε άλλωστε για να υπερασπισθεί μια ανθρωπιστική σφαγή στη Γάζα. Το 2025, θα έχει την αποφασιστικότητα να αποτρέψει κάτι ακόμη χειρότερο, που απειλεί την ίδια;