Ιστορική απόφαση που αναμένεται στη Χάγη ίσως επηρεάσει τις προσφυγές για το κλίμα

Το ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ στη Χάγη θα αρχίσει την επόμενη εβδομάδα ακροαματική διαδικασία σχετικά με την υποχρέωση των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της, μια υπόθεση που θα μπορούσε να επηρεάσει τις δίκες για το κλίμα σε όλο τον κόσμο.

Αν και οι γνωμοδοτήσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) δεν είναι δεσμευτικές, έχουν βαρύνουσα και πολιτική σημασία: ειδικοί δήλωσαν στο Reuters ότι η απόφασης της Χάγης θα αποτελέσει την πυξίδα για σημαντικές δίκες που αφορούν τις συνέπειες της παγκόσμιας θέρμανσης.

Η ακροαματική διαδικασία έρχεται λίγες μέρες μετά την COP29, τη σύνοδο για το κλίμα που πραγματοποίησε ο ΟΗΕ στο Αζερμπαϊτζάν, με τις αναπτυσσόμενες χώρες να καταδικάζουν ως ανεπαρκή τη χρηματική κλιματική βοήθεια των 300 δισ.  ευρώ που υποσχέθηκαν οι ανεπτυγμένες οικονομίες.

H γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου ζητήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ

Ο Ραλφ Ρεγκενβάρου, ειδικός απεσταλμένος του Βανουάτου, μιας νησιωτικής χώρας του Ειρηνικού που έχει ήδη αρχίσει να βυθίζεται λόγω της ανόδου της στάθμης του ωκεανού, τόνισε ότι είναι απαραίτητη η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και η αύξηση της χρηματικής βοήθειας για τις πιο ευάλωτες χώρες.

«Δεν έχουμε δει κάτι τέτοιο στα αποτελέσματα των COP» είπε ο Ρεγκενβάρου στο Reuters.

«Ελπίζουμε ότι [το Διεθνές Δικαστήριο] θα προσφέρει μια οδό διαφυγής από την αδράνεια που βλέπουμε στις συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή» πρόσθεσε.

Στο μεταξύ, οι προσφυγές για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αυξάνονται σε όλο τον κόσμο.

Φέτος, το ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων καταδίκασε την ελβετική κυβέρνηση για την αποτυχία της να προστατεύσει τα δικαιώματα των πολιτών με επαρκή μέτρα κατά της παγκόσμιας θέρμανσης.

Απέρριψε όμως δύο άλλες υποθέσεις, μια εξέλιξη που καθιστά σαφείς την πολυπλοκότητα των προσφυγών αυτού του είδους.

Το Βανουάτου θα είναι η πρώτη από τις 98 χώρες και 12 διεθνείς οργανισμούς που θα παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους στο Διεθνές Δικαστήριο.

Η υπόθεση άνοιξε το 2023, όταν η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ζήτησε από το Διεθνές Δικαστήριο γνωμοδότηση σχετικά με τις νομικές υποχρεώσεις των κυβερνήσεων να προστατεύουν το παγκόσμιο κλίμα, και το κατά πόσο οι ανεπτυγμένες χώρες που φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη για το πρόβλημα πρέπει να προσφέρουν αποζημιώσεις για τις βλάβες, ειδικά σε μικρά νησιωτικά κράτη.

«Δεδομένου ότι η COP29 απέτυχε να προσφέρει μια καθαρή κατεύθυνση για την κλιματική δικαιοσύνη και φιλοδοξία, οποιαδήποτε εξέλιξη από το ICJ θα φέρει αυξημένο βάρος» σχολίασε η Λία Μέιν-Κλινγκστ, δικηγόρος της οργάνωσης ClientEarth.

Τις απόψεις τους θα καταθέσουν και άλλες κυβερνήσεις, μεταξύ  άλλων οι ΗΠΑ και η Κίνα, οι δύο μεγαλύτεροι παραγωγοί αερίων του θερμοκηπίου. Στην ακροάσεις θα συμμετάσχουν επίσης εκπρόσωποι του συνδέσμου πετρελαιοπαραγωγών χωρών OPEC.

Η ακροαματική διαδικασία θα διαρκέσει μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου με τη γνωμοδότηση να αναμένεται το 2025.