«Εάν θέλετε νέα πυρηνική κρίση κάντε το λάθος να πιέσετε το Ιράν ξανά»

Ενόψει της ανάληψης της εξουσίας στις ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, οι σύμβουλοι του έχουν μιλήσει για επαναφορά της «πολιτικής μέγιστης πίεσης» κατά του Ιράν, την οποία ο Τραμπ εφάρμοσε μετά την έξοδο από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), στην πρώτη του θητεία. Μήπως όμως, έτσι, η Ουάσινγκτον προχωρήσει σε άλλο φιάσκο στην εξωτερική της πολιτική;

Υπενθυμίζεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, στην πρώτη του θητεία, 2017-2021, διεξήγαγε μια εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» κατά του Ιράν, επιβάλλοντας εκατοντάδες κυρώσεις μετά την εγκατάλειψη του JCPOA του 2015 -που διασφάλιζε ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα είχε ειρηνικούς σκοπούς- ενώ δολοφόνησε και τον ανώτατο Ιρανό διοικητή Κασέμ Σουλεϊμανί.

Ωστόσο, η Τεχεράνη κατάφερε έκτοτε να αυξήσει την πυρηνική της δραστηριότητα και να εμπλουτίζει ουράνιο κοντά σε επίπεδο που να προσφέρεται για στρατιωτική χρήση.

Σε ανάλυσή στο έγκριτο Responsible Statecraft, του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας στις ΗΠΑ, Μουχάμαντ Σαχίμι, φαίνεται πως ενώ για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, το κατεστημένο του Ιράν είναι έτοιμο για διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες τινάζουν στον αέρα αυτή την ευκαιρία.

Ενώ η πολιτική μέγιστης πίεσης του έβλαψε πολύ την οικονομία του Ιράν και τις ζωές των απλών Ιρανών, απέτυχε θεαματικά να αναγκάσει το Ιράν να εγκαταλείψει το πυρηνικό του πρόγραμμα ή να τερματίσει την υποστήριξή του προς τους συμμάχους του στην περιοχή, τονίζει ο Σαχίμι.

Είναι πιθανόν το Ιράν να αποχωρήσει από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT), να εκδιώξει τους επιθεωρητές του ΔΟΑΕ και να προχωρήσει σε βόμβα

«Αν και η κυβέρνηση Μπάιντεν διατήρησε ως επί το πλείστον την ίδια πολιτική, και μάλιστα επέβαλε νέες κυρώσεις στο Ιράν, τώρα γίνεται λόγος για μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ που θα εντείνει την οικονομική πίεση στο Ιράν ακόμη περισσότερο από ό,τι κατά την πρώτη του θητεία» αναφέρει.

Μάλιστα υπενθυμίζει ότι το Ιράν περίμενε έναν ολόκληρο χρόνο μετά την αποχώρηση του Τραμπ από το JCPOA, συνεχίζοντας να τηρεί τις υποχρεώσεις του βάσει του JCPOA, προτού αρχίσει να αποστασιοποιείται από τη συμφωνία, όπως επιτρέπεται από την το άρθρο 35 της συμφωνίας.

«Επιτάχυνε το πυρηνικό του πρόγραμμα εγκαθιστώντας νέες προηγμένες συσκευές φυγοκέντρησης, ανεβάζοντας το επίπεδο εμπλουτισμού ουρανίου στο 60%, και επανενεργοποίηση της βαθιάς θαμμένης πυρηνικής εγκατάστασης Fordo, η οποία, βάσει του JCPOA, είχε μετατραπεί σε ερευνητικό ίδρυμα. Ως αποτέλεσμα, έχει τώρα περίπου 183 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 60%. Αυτό συνεπάγεται ότι, υπό τις πιο ευνοϊκές συνθήκες, ο χρόνος διάσπασης ώστε το Ιράν να έχει αρκετό ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού για την παραγωγή πυρηνικής βόμβας έχει μειωθεί σε λιγότερο από ένα μήνα (σε σύγκριση με τουλάχιστον έναν ολόκληρο χρόνο κάτω από τα όρια που επιβλήθηκαν από το JCPOA το 2015 )» λέει ο καθηγητής.

Ακόμα και ο Χαμεϊνί ήταν ανοιχτός

Ο πανεπιστημιακός μάλιστα τονίζει ότι ακόμα και ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ήταν θετικός να επαναφερθεί ο μετριοπαθής Αλί Λαριτζάνι, ο πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής για τα πυρηνικά του Ιράν, ο οποίος έχει επίσης υπηρετήσει ως πρόεδρος του ιρανικού κοινοβουλίου και ως μακροχρόνιος σύμβουλος του Χαμενεΐ, στην πολιτική και εξωτερική πολιτική αρένα.

Ενώ οι σκληροπυρηνικοί του Ιράν τον είχαν απομονώσει στο παρελθόν, πλέον μπορεί να παίξει ρόλο. Σε πρόσφατη συνέντευξή του,  δήλωσε ότι το Ιράν είναι έτοιμο να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. «Λέγεται ότι η επερχόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ [Τραμπ] απορρίπτει το JCPOA. Εντάξει, ας διαπραγματευτούμε ένα νέο», είπε. «Οι ΗΠΑ λένε ότι αποδέχονται το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, υπό την προϋπόθεση ότι δεν παράγουμε πυρηνικά όπλα. Εντάξει, ας διαπραγματευτούμε. Δεν θα προχωρήσουμε προς την κατασκευή της βόμβας, αλλά πρέπει επίσης να αποδεχτείτε τους όρους μας».

Ωστόσο, αυτή η θετική συγκυρία σύμφωνα με τον Σαχίμι εάν δεν γίνει κατανοητή από τις ΗΠΑ θα υπάρξουν άσχημες εξελίξεις.

«Εάν ο Τραμπ επιστρέψει στην πολιτική της μέγιστης πίεσης ή επιβάλει μια ακόμη πιο σκληρή εκδοχή, και εάν η Ουάσιγκτον και οι Ευρωπαίοι πιέσουν το διοικητικό συμβούλιο της Διεθνούς Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας να παραπέμψει τον φάκελο των πυρηνικών του Ιράν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να επιβάλει εκ νέου πολυμερείς κυρώσεις στην Τεχεράνη, είναι πιθανόν το Ιράν να αποχωρήσει από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT), να εκδιώξει τους επιθεωρητές του ΔΟΑΕ και να προχωρήσει σε βόμβα!» λέει ο Σαχίμι.

Την ίδια στιγμή, τονίζει ότι οι σκληροπυρηνικοί του Ιράν έχουν ζητήσει εδώ και καιρό μια τέτοια πορεία. Σε μια επιστολή προς τον Χαμενεΐ το 2022, ο Σαΐντ Τζαλίλι, ο πρώην διαπραγματευτής για τα πυρηνικά του Ιράν, πρότεινε στο Ιράν να εγκαταλείψει το JCPOA, να εμπλουτίσει ουράνιο στο 90% -ο απαραίτητος βαθμός για βόμβα- και στη συνέχεια, και μόνο τότε, να προσφερθεί να διαπραγματευτεί απευθείας με την ΗΠΑ.

Οι σκληροπυρηνικοί πιέζουν

Οι εκκλήσεις για εγκατάλειψη των πυρηνικών συμφωνιών δεν περιορίζονται πλέον σε σκληροπυρηνικούς όπως ο Τζαλίλι. Ο Καμάλ Χαραζί, ο οποίος υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών υπό τον πρώην μεταρρυθμιστή πρόεδρο Μοχάμεντ Χαταμί και ως σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Χαμενεΐ, προειδοποίησε την 1η Νοεμβρίου ότι «Εάν προκύψει υπαρξιακή απειλή, το Ιράν θα τροποποιήσει το πυρηνικό του δόγμα. Έχουμε τη δυνατότητα να κατασκευάσουμε όπλα και δεν έχουμε κανένα πρόβλημα από αυτή την άποψη».

«Το δόγμα στο οποίο αναφερόταν ο Καμάλ Χαραζί βασίζεται στο φετβά του Khamenei, ή θρησκευτικό διάταγμα, που απαγόρευε την παραγωγή, την αποθήκευση και τη χρήση πυρηνικών όπλων» λέει ο Σαχίμι, υπογραμμίζοντας ότι «πολλοί άλλοι σε όλο το πολιτικό φάσμα εξέφρασαν επίσης επιφυλάξεις σχετικά με τη σοφία της παραμονής στο JCPOA και τη NPT εάν η Δύση αυξήσει την πίεσή της στο Ιράν».

Έτσι, καταλήγει πως για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, το πολιτικό κατεστημένο του Ιράν είναι έτοιμο να διαπραγματευτεί απευθείας με τις ΗΠΑ σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα και πιθανώς άλλα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του μέλλοντος του «άξονα αντίστασης», μεταξύ των δύο χωρών.

Ωστόσο, «το ίδιο πολιτικό κατεστημένο φαίνεται να βαδίζει προς μια συναίνεση ότι εάν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εφαρμόσουν μια σκληρότερη πολιτική μέγιστης πίεσης, το Ιράν θα πρέπει να αποσυρθεί από τη NPT και να επιταχύνει το πυρηνικό του πρόγραμμα σε μια κατεύθυνση που η Δύση φοβόταν εδώ και καιρό».

Με άλλα λόγια η Δύση περνάει στην επίθεση κατασκευάζοντας άλλον έναν εχθρό.