Η μοναδική σχέση ανθρώπου και σκύλου με τη «ματιά» της επιστήμης

Πρόσφατες έρευνες ρίχνουν φως στη ξεχωριστή σχέση μεταξύ ανθρώπου και σκύλου.

Η ερευνητική «ματιά» εστιάζει στην οξυτοκίνη –γνωστή ως ορμόνη της αγάπης- και στην αίσθηση του χρόνου που έχει ένας σκύλος. Αλλά και στον εγκέφαλο του αγαπημένου μας φίλου, όταν αντικρίζει τον άνθρωπό του. Όπως και στο ότι εκείνος κατάφερε να μας «διαβάζει».

 Οι σκύλοι δεν κατανοούν την έννοια του χρόνου όπως εμείς, αλλά η συμπεριφορά τους δείχνει ότι αισθάνονται την απουσία

«Η σχέση μεταξύ ανθρώπου και σκύλου είναι βαθιά και ιδιαίτερη, «χτισμένη» σε χιλιετίες συνύπαρξης.
Ωστόσο, τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός σκύλου όταν βλέπει τον αγαπημένο του άνθρωπο; Πώς αντιλαμβάνεται τον χρόνο της απουσίας και πώς δημιουργείται αυτός ο ισχυρός δεσμός;» θέτει τα ερωτήματα η πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια – συμπεριφοριολόγος σκύλων, Ανδριάνα Μυλωνάκη.

Η «χημεία» της αγάπης: Ο ρόλος της οξυτοκίνης

Η κα Μυλωνάκη εξηγεί ότι η οξυτοκίνη, -γνωστή και ως ορμόνη της αγάπης, είναι μια νευροπεπτιδική ορμόνη που ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς.

Ενημερώνει ότι, έρευνες δείχνουν ότι όταν οι σκύλοι και οι άνθρωποι κοιτάζονται στα μάτια, τα επίπεδα οξυτοκίνης αυξάνονται και στους δύο. Αυτή η διαδικασία είναι παρόμοια με τον τρόπο που μια μητέρα συνδέεται με το βρέφος της, μέσω του βλέμματος.
Αυτός ο «αυτοενισχυόμενος κύκλος» δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό εμπιστοσύνης και αφοσίωσης.

Παρόμοιες αντιδράσεις δεν παρατηρούνται στους λύκους, ακόμα κι αν ανατραφούν από ανθρώπους, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτή η αντίδραση εξελίχθηκε μέσω της διαδικασίας της εξημέρωσης.

Η σχέση του σκύλου με τον χρόνο

Μια από τις συχνότερες ερωτήσεις που λαμβάνει η κα Μυλωνάκη, από τους κηδεμόνες είναι: «Πώς νιώθει ο σκύλος όταν λείπω για πολλές ώρες;»

Εξηγεί ότι, οι σκύλοι δεν κατανοούν την έννοια του χρόνου όπως εμείς, αλλά η συμπεριφορά τους δείχνει ότι αισθάνονται την απουσία. Οι αντιδράσεις τους όταν επιστρέφουμε σπίτι – ανεξάρτητα από τη διάρκεια της απουσίας-, είναι ενδεικτικές της βαθιάς συναισθηματικής σύνδεσης.

«Ως επαγγελματίας, βλέπω καθημερινά πως η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τους σκύλους να αντιμετωπίσουν καλύτερα το άγχος αποχωρισμού, δίνοντάς τους την αυτοπεποίθηση να παραμένουν ήρεμοι όταν είμαστε μακριά», διευκρινίζει η κα Μυλωνάκη.

Αναφέρει ότι, παρόλο που οι σκύλοι δεν έχουν την ίδια αίσθηση του χρόνου με τους ανθρώπους, έρευνες έχουν δείξει ότι μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ μικρών και μεγάλων χρονικών διαστημάτων.

Μια μελέτη διαπίστωσε ότι, οι σκύλοι παρουσίαζαν εντονότερες αντιδράσεις χαράς και ενθουσιασμού όταν οι ιδιοκτήτες τους απουσίαζαν για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους.

Η συμπεριφορά τους αλλάζει ανάλογα με τον χρόνο της απουσίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχουν ένα «εσωτερικό ρολόι», βασισμένου σε αισθητηριακά ερεθίσματα και εμπειρίες.

Η ρουτίνα και η προβλεψιμότητα της καθημερινότητας, τονίζει η κα Μυλωνάκη, φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην αίσθηση του χρόνου για τους σκύλους.

Ο εγκέφαλος του σκύλου σε… δράση

«Χρησιμοποιώντας τεχνικές, όπως η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI), οι ερευνητές έχουν καταφέρει να «δουν» τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός σκύλου όταν αλληλεπιδρά με τον άνθρωπό του.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι όταν οι σκύλοι βλέπουν ή μυρίζουν τον ιδιοκτήτη τους, ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση.

Αυτό σημαίνει ότι η παρουσία του αγαπημένου προσώπου δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας και χαράς, παρόμοια με την αίσθηση που βιώνουν οι άνθρωποι όταν βρίσκονται με φίλους ή οικογένεια», ενημερώνει η κα Μυλωνάκη.

Η επιστημονική κοινότητα πιστεύει ότι αυτή η νευρολογική αντίδραση είναι αποτέλεσμα της εξελικτικής πορείας των σκύλων, οι οποίοι ανέπτυξαν ισχυρή κοινωνική νοημοσύνη για να επιβιώσουν δίπλα στους ανθρώπους.

Με ποιον τρόπο ο σκύλος καταλαβαίνει τα συναισθήματά μας

«Η σχέση μεταξύ ανθρώπου και σκύλου αναπτύχθηκε χιλιάδες χρόνια πίσω, με τις πρώτες ενδείξεις εξημέρωσης να χρονολογούνται περίπου 15.000 χρόνια πριν.
Οι σκύλοι εξελίχθηκαν για να «διαβάζουν» τις ανθρώπινες εκφράσεις και να ανταποκρίνονται στα συναισθήματα, κάτι που τούς καθιστά μοναδικούς στο ζωικό βασίλειο», αναφέρει η κα Μυλωνάκη.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι σκύλοι μπορούν να κατανοήσουν βασικά συναισθήματα, όπως χαρά, θλίψη και άγχος, απλώς παρατηρώντας τη «γλώσσα του σώματος» και τον τόνο της φωνής μας.
«Η σχέση ανθρώπου-σκύλου βασίζεται στην επικοινωνία και την εμπιστοσύνη, δύο στοιχεία που αποτελούν τη βάση κάθε επιτυχημένης εκπαίδευσης. Η δουλειά μου με τους σκύλους μου έχει διδάξει ότι η κατανόηση της «γλώσσας του σώματος» τους και των συναισθημάτων τους είναι ζωτικής σημασίας. Οι σκύλοι δεν προσποιούνται. Εκφράζουν ακριβώς αυτό που νιώθουν. Αυτή η αυθεντικότητα είναι που τους κάνει τόσο ξεχωριστούς και αναντικατάστατους συντρόφους», τονίζει η κα Μυλωνάκη. Και συμπληρώνει: «Η επιστημονική κατανόηση της σχέσης ανθρώπου-σκύλου επιβεβαιώνει αυτό που κάθε επαγγελματίας εκπαιδευτής γνωρίζει: η σύνδεση αυτή είναι βιολογική, συναισθηματική και βαθιά προσωπική».

Πώς ενισχύεται ο δεσμός του ανθρώπου με τον σκύλο

Τέλος, η κα Μυλωνάκη, λέει: «Ο εγκέφαλος του σκύλου είναι προγραμματισμένος να αισθάνεται αγάπη και αφοσίωση, ενώ η σωστή εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει ακόμα περισσότερο αυτόν τον δεσμό. Κάθε φορά που επιστρέφουμε σπίτι και βλέπουμε τη χαρά στα μάτια του σκύλου μας, επιβεβαιώνουμε έναν δεσμό που «χτίζεται» μέρα με τη μέρα. Με υπομονή, κατανόηση και αγάπη».

*Η κυρία Ανδριάνα Μυλωνάκη είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια- συμπεριφοριολόγος σκύλων.

Το 2021 αποφοίτησε από τη Σχολή Εκπαίδευσης Pets Pro Academy, όπου εκπαιδεύτηκε στη βασική εκπαίδευση, στην προ – εκπαίδευση κουταβιών, στην ψυχολογία των σκύλων. Όπως επίσης, και στη διατροφολογία και επίλυση ανεπιθύμητων συμπεριφορών.

Και όπως λέει: «Η ενασχόληση μου με τους σκύλους ξεκίνησε στην ηλικία των οκτώ ετών, καθώς απέκτησα τον πρώτο μου σκύλο. Με την πάροδο των χρόνων το ενδιαφέρον μου για την εκπαίδευση και τη συμπεριφορά των σκύλων μεγάλωνε. Γεγονός που με οδήγησε να κάνω την αγάπη μου επάγγελμα.
Είμαι κηδεμόνας δύο σκύλων: της Αύρας, ημίαιμο Jack Russell, και του Rohan, Jack Russell- Griffon Canis. Με την συνεργασία τους, έχω εμπλουτίσει τις γνώσεις μου και ανακάλυψα νέες τεχνικές τις οποίες εφάρμοσα στην εκπαίδευση και είναι απαραίτητες».

Πηγές

1. Psychology Today – Dogs, Humans, and Oxytocin

2. Smithsonian Magazine – The Science Behind Our Bond with Dogs

3. Scientific American – How Dogs Stole Our Hearts