Η Επιστροφή: Η μικρή «Οδύσσεια» του Ρέιφ Φάινς

Παρακάμπτοντας το μεγαλύτερο μέρος του επικού έργου της Οδύσσειας του Ομήρου και πιάνοντας το νήμα της ιστορίας απ’ τις τελευταίες ραψωδίες του ποιήματος, όταν ο Οδυσσέας φτάνει στην Ιθάκη του, ο Ουμπέρτο Παζολίνι στήνει μία καλογυρισμένη δραματική περιπέτεια, με τον Ρέιφ Φάινς στον πρωταγωνιστικό ρόλο, πάνω στην απουσία, την αναμονή και την επιστροφή, αλλά και τη σύγκρουση της αλήθειας με το ψέμα και της πίστης με την προδοσία.

Ο Ουμπέρτο Παζολίνι -καμιά σχέση με τον Πιέρ Πάολο, αλλά ανιψιός του Λουκίνο Βισκόντι!- κινηματογραφικός παραγωγός, με πιο μεγάλη επιτυχία το έξοχο «Άντρες με τα Όλα τους», γυρίζει σποραδικά κάποιες ταινίες, όπως τις αξιόλογες «Ξεχασμένες Ζωές» και «Για Πάντα Κοντά σου», εδώ, αποφεύγει μια πολυδάπανη παραγωγή, κόβοντας τις ραψωδίες που υπάρχουν σειρήνες, Κύκλωπες, εξακέφαλα τέρατα και αγριεμένες θάλασσες, για να επικεντρωθεί στο τελευταίο ουσιαστικά κεφάλαιο.

Διασκευάζει τους τελευταίους στίχους της Οδύσσειας προσηλωμένος στο έργο του Ομήρου, αλλά θα έλεγε κανείς παράλληλα με τον μύθο του έργου, προβάλει τον δικό του στοχασμό, ως μια αρχαία τραγωδία, αποκομμένη από τους θεούς και την επιρροή τους στους ήρωές του. Επικεντρωμένος στην Πηνελόπη, τον Τηλέμαχο και φυσικά τον Οδυσσέα, εξερευνά τη δυστυχία στην οποία ζουν.

Λίγα λόγια για την ταινία

Το στόρι ξεκινά με τον Οδυσσέα να ξεβράζεται σε μια παραλία της Ιθάκης, το νησί που ήταν κάποτε βασιλιάς. Μισοπεθαμένος, γυμνός και με την ενοχή ότι κανένας από το στρατό του δεν επέζησε στο μακρύ ταξίδι της επιστροφής από τον Τρωικό Πόλεμο, βασανίζεται από τους δαίμονές του, τους εφιάλτες που ψιθυρίζουν στο κεφάλι του. Εν τω μεταξύ, η βασίλισσα Πηνελόπη, μαζί με τον νεαρό και ταραγμένο γιο της Τηλέμαχο, που μεγάλωσε χωρίς πατέρα και κινδυνεύει από τους μνηστήρες, προσπαθούν να σώσουν ότι μπορούν από τη βαρβαρότητα και τη λεηλασία των μνηστήρων, που εκμεταλλεύονται την ακυβερνησία.

Ταυτόχρονα, αυτός ο όχλος των επίδοξων μνηστήρων, πιέζει να διαλέξει σύζυγο η Πηνελόπη, η οποία κερδίζει χρόνο, με το ξήλωμα του σάβανου που πλέκει για τον άρρωστο πατέρα του άντρα της, Λαέρτη. Όμως, και ο Οδυσσέας έχει αλλάξει από την εμπειρία του πολέμου, αφού έχει χάσει την πίστη του και το πολυμήχανο πνεύμα του και πρέπει να ξαναβρεί τη δύναμη που χρειάζεται για να σώσει την οικογένειά του και το βασίλειό του.

Δυνατά τα τοπία, αδύναμο το σενάριο

Διαθέτοντας μία άρτια παραγωγή, ο Παζολίνι θα εκμεταλλευτεί το φυσικό τοπίο (γυρίσματα έγιναν στην Κέρκυρα, στην Κυλλήνη και την Ιταλία) για να δείξει έναν ερημωμένο, λεηλατημένο τόπο, τον οποίο μπορεί να επαναφέρει στη ζωή μόνο ένας ήρωας, ωστόσο, παλινδρομώντας ανάμεσα σε έναν υπαρξιακό μύθο και μια περιπέτεια δράσης.

Κάποιες φορές χάνει το μέτρο, με τη γραφικότητα της ποικιλομορφίας που συνθέτει ο όχλος των μνηστήρων, ορισμένες αχρείαστες σκηνές βίας, την εντελώς άστοχη επιλογή του Τηλέμαχου, την απουσία της σχέσης του με τον πατέρα του Οδυσσέα, για να φτάσει με προχειρότητα σε ένα ιδιαίτερα βίαιο φινάλε, δείχνοντας ότι έχει ξεμείνει από ιδέες.

Η κάμερα λατρεύει τον Ρέιφ Φάινς και την Ζιλιέτ Μπινός, το κινηματογραφικό ζευγάρι του «Άγγλου Ασθενή», που δείχνει ότι αυτή η χημεία που είχε αναπτυχθεί τότε, συνεχίζει να είναι ζωντανή

Αυτά όμως, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και πταίσματα, μπροστά στην απουσία της διαχρονικότητας του αρχαίου κειμένου, που πάντα θα αγγίζει την ανθρωπότητα, σε κάθε έκφανσή του. Στις μεγάλες οικουμενικές αλήθειες για τον νόστο και την επιστροφή σε αυτό που ορίζει ο καθένας πατρίδα, την οικογενειακή τραγωδία, τα δεινά του πολέμου, ακόμη και αν τον έχεις κερδίσει, αλλά και στον ιστορικό ρόλο της Πηνελόπης, που έγινε σύμβολο ενάντια σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία.

Από κει και πέρα, ομολογουμένως, η κάμερα λατρεύει τον Ρέιφ Φάινς και -ειδικά- την Ζιλιέτ Μπινός, το κινηματογραφικό ζευγάρι του «Άγγλου Ασθενή», που ξανασμίγει και αποδεικνύει ότι αυτή η χημεία που είχε αναπτυχθεί τότε, συνεχίζει να δημιουργεί απολαυστικές εικόνες, ακόμη και αν το σκηνοθετικό εγχείρημα δεν ολοκληρώνεται αποτελεσματικά.

Δραματική περιπέτεια εποχής, ιταλικής και διεθνούς συμπαραγωγής του 2024, σε σκηνοθεσία Ουμπέρτο Παζολίνι, με τους Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Τσάρλι Πλάμερ, Κλάουντιο Σανταμαρία, Άντζελα Μολίνα, Νικήτας Τσακίρογλου κα.

Προπώληση εισιτηρίων στο inTickets.