Η Ρουμανία, ο πόλεμος στην Ουκρανία, ένας φιλορώσος ακροδεξιός για πρόεδρος και η πολιτική μόχλευση του TikTok

Εν μέσω πολιτικού σοκ διαρκείας από το απρόσμενο προβάδισμα του ακροδεξιού φιλορώσου Καλίν Τζορτζέσκου στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 24 Νοεμβρίου, έχει σημάνει συναγερμός στη Ρουμανία -όμορο της Ουκρανίας μέλος της ΕΕ και με κομβικό πια ρόλο στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Τέσσερις ημέρες μετά το εκλογικό «χαστούκι» και κατόπιν προσφυγής, το Ανώτατο Δικαστήριο διέταξε επανακαταμέτρηση των ψήφων, αφήνοντας ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο ακύρωσης του αποτελέσματος του πρώτου γύρου.

Η εθνική ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ερευνήσει «υποψίες για χειραγώγηση της κοινής γνώμης» μέσω της πλατφόρμας TikTok: το εφαλτήριο για την εκτόξευση της δημοτικότητας του 62χρονου Τζορτζέσκου.

Το δε Ανώτατο Συμβούλιο Άμυνας διερευνά ξένη παρέμβαση στην εκλογική διαδικασία, κάνοντας λόγο για κυβερνοεπιθέσεις, «αυξανόμενο ενδιαφέρον» της Ρωσίας και ευνοϊκή μεταχείριση του TikTok υπέρ «ενός υποψηφίου».

Ανακριβείς και παραπλανητικές χαρακτήρισε τις αναφορές εκπρόσωπος του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο ανήκει στην κινεζική εταιρεία ByteDance.

Το σίγουρο είναι ένα.

Στο Βουκουρέστι οι ιθύνοντες ακόμη ξύνουν απορημένοι τα κεφάλια τους για την απροσδόκητη πρωτιά του Καλίν Τζορτζέσκου.

Ενός προεκλογικά περιθωριακού λαϊκιστή, δεδηλωμένου θαυμαστή ναζιστών και φασιστών, αρνητή του Ολοκαυτώματος, φιλορώσου, επικριτή του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά και ειδικού στη βιώσιμη ανάπτυξη, που έκανε προεκλογική εκστρατεία πρακτικά μέσω του TikTok.

Αν και οι δημοσκοπήσεις του έδιναν αναιμικά μονοψήφια ποσοστά, πήρε «κεφάλι» με το κλείσιμο της κάλπης.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι σάρωσε στις τάξεις των νέων και της ρουμανικής διασποράς, σε μια ψήφο διαμαρτυρίας που άφησε εκτός διεκδίκησης της προεδρίας και τα δύο συστημικά -πλην καταγγελλόμενα για ενδημική διαφθορά- κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού.

Και στους κεντροαεριστερούς Σοσιαλδημοκράτες (PSD), και στους  κεντροδεξιούς Φιλελευθέρους, το βάρος της ήττας οδήγησε σε παραιτήσεις των αρχηγών τους.

Αυτά, δε, εν μέσω αλυσιδωτών καλπών, με βουλευτικές εκλογές την 1η Δεκεμβρίου και τον β’ γύρο των προεδρικών προγραμματισμένο για τις 8 Δεκεμβρίου.

Τουλάχιστον μέχρι νεοτέρας.

🇷🇴 We are so back

Romania’s future president, Călin Georgescu https://t.co/ZcHIcCSxPY pic.twitter.com/bD4BGHqoAj

— Daily Romania (@daily_romania) November 25, 2024

Πολιτική του TikTok

O Καλίν Τζορτζέσκου προφανώς δεν ήταν ο μοναδικός προεδρικός υποψήφιος που χρησιμοποίησε για προεκλογικούς λόγους το TikTok, το οποίο δεν είναι απλά υπερδημοφιλές (και) στη Ρουμανία.

Χρησιμοποιείται ευρέως -και ειδικά από τις νεότερες γενιές- ως πηγή πληροφόρησης.

Στερούμενος ωστόσο κομματικού μηχανισμού, ο ανεξάρτητος ακροδεξιός υποψήφιος το εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο -παράλληλα με άλλα social media- ως βασικό βήμα για την προεκλογική του εκστρατεία.

«Πυροβολεί» τους χρήστες με βίντεό του ως τζουντόκα, ιππέας, πιστός χριστιανός που ανάβει κεράκι στην εκκλησία, άνθρωπος του λαού που θέλει να δώσει φωνή «στους αδικημένους» της μετακομμουνιστικής Ρουμανίας.

Επένδυσε στην αγανάκτηση των ψηφοφόρων από τη διαφθορά, τον πληθωρισμό και τις υβριδικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, στο αίσθημα ανασφάλειας.

Κατηγόρησε για πολλά από τα δεινά της χώρας την ΕΕ και το ΝΑΤΟ -που έχει στη χώρα μια από τις μεγαλύτερες βάσεις του και αντιπυραυλική ασπίδα- υποστηρίζοντας ότι πλήττεται η εθνική κυριαρχία της Ρουμανίας.

Αντίθετος στη στήριξη του Κιέβου, διέδωσε fake news ότι τα παιδιά των Ουκρανών προσφύγων λαμβάνουν περισσότερη κρατική βοήθεια από τα παιδιά των Ρουμάνων.

Σε μια καλά συντονισμένη καμπάνια -που κατά τον ίδιο στηρίχθηκε από εθελοντές και χρηματοδοτήθηκε μέσω crowdfunding- βιντεάκια με θέσεις του Τζορτζέσκου κοινοποιήθηκαν από χιλιάδες λογαριασμούς στο TikTok, με συναφή hashtags.

«Oι ερευνητές μας διαπίστωσαν ότι 66 λογαριασμοί παραβιάζουν δυνητικά τους κανόνες του TikTok», αναφέρει η γερμανική ΜΚΟ Democracy Reporting International.

Αν και «δεν επαληθεύονται ως αντιπροσωπευτικοί ενός πολιτικού υποψηφίου, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την εικόνα/ λογότυπο του Τζορτζέσκου», αναφέρει.

Διαπίστωσε ότι 19 από αυτούς διαγράφηκαν μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να καλέσει τον διευθύνοντα σύμβουλο της TikTok για ακρόαση σχετικά με τον ρόλο της πλατφόρμας στις ρουμανικές εκλογές.

Τούτων λεχθέντων, φαντάζει με τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι στο Βουκουρέστι έχει την έδρα του το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κυβερνοασφάλειας…

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτέλεσαν το εφαλτήριο για την εκλογική εκτίναξη του ακροδεξιού Καλίν Τζορτζέσκου (REUTERS/Andreea Campeanu)

Ρουμανία, ένα δύσκολο παζλ

Όλα τα παραπάνω συντελούνται σε μια χώρα 19 εκατομμυρίων κατοίκων, με στρατηγική θέση στην ανατολική Ευρώπη, κοινά σύνορα μήκους 650 χιλιομέτρων με την Ουκρανία και σταθερά φιλοδυτική στάση τα τελευταία χρόνια.

Αποτελεί ωστόσο και μια από τις φτωχότερες στις τάξεις των «27», με κρίση ακρίβειας, τραγικές ελλείψεις σε κομβικές δημόσιες υπηρεσίες, δυσεύρετη την οικονομικά προσιτή στέγη, αύξηση της φτώχειας.

Υπολογίζεται ότι ένας στους πέντε Ρουμάνους βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπος με το φάσμα του κοινωνικού αποκλεισμού.

Έπειτα από χρόνια διαφθοράς, υπάρχει έλλειμμα εμπιστοσύνης στα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, που δεν έχουν δώσει λύσεις στα προβλήματα του μέσου Ρουμάνου, στα οποία τώρα μάλιστα προστίθενται και οι πυρηνικές απειλές του Ρώσου προέδρου Πούτιν.

Σαγηνεύοντας τα πλήθη των αγανακτησμένων, ο Καλίν Τζορτζέσκου υπόσχεται ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ρουμανίας, αλλά και διαφοροποίηση των διπλωματικών της σχέσεων (βλέπε π.χ. Ρωσία), μείωση της εθνικής εξάρτησης από τις εισαγωγές και στήριξη της εγχώριας παραγωγής ενέργειας και τροφίμων.

Η απρόσμενη μεταπήδησή του στο επίκεντρο της ρουμανικής πολιτικής σκηνής έχει ως φόντο τη Σλοβακία του λαϊκιστή Ρόμπερτ Φίτσο, την Ουγγαρία του υπερεθνικιστική Βίκτορ Όρμπαν, την πολιτική κρίση στη Γαλλία και τη Γερμανία -τις δύο χώρες πυλώνες της ΕΕ- την άνοδο της Ακροδεξιάς και την κρίση ηγεσίας στην Ευρώπη.

Εν μέσω των αλυσιδωτών καλπών στη Ρουμανία, μένει να φανεί εάν οι αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου και η προσφυγή του Βουκουρεστίου στην ΕΕ για έρευνα ως προς τον ρόλο του TikTok θα λειτουργήσουν ως ασπίδα για τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας ή εάν θα ενισχύσουν αντιδραστικά τις ακροδεξιές δυνάμεις.

Τόσο στη Βουλή, όσο και στην εκλογή προέδρου, ο οποίος έχει σημαντικές εξουσίες στη λήψη αποφάσεων στους τομείς της εθνικής ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής.