Πώς το στρες μπορεί να οδηγήσει σε αχρείαστο άγχος

Το έντονο στρες μπορεί να επηρεάζει τη λειτουργία της μνήμης με τρόπο που κάνει ακόμα και ακίνδυνες καταστάσεις να μοιάζουν τρομακτικές, υποδεικνύει μελέτη σε ποντίκια, η οποία ίσως τελικά ανοίξει το δρόμο για την αντιμετώπιση διαταραχών όπως το μετατραυματικό στρες και το γενικευμένο άγχος.

Οι ασθενείς αυτών των διαταραχών αντιδρούν με φόβο σε αθώα  ερεθίσματα ή καταστάσεις που τους θυμίζουν προηγούμενες τραυματικές ή αγχωτικές εμπειρίες –για παράδειγμα, ένας βετεράνος με διαταραχή μετατραυματικού στρες μπορεί να αντιδρά με πανικό σε ξαφνικούς κρότους -ή ακόμα και μυρωδιές- που του θυμίζουν ασυνείδητα τον πόλεμο.

Είναι μια «γενίκευση» των επώδυνων αναμνήσεων που θα μπορούσε να συνοψιστεί με τη φράση «όποιος καεί με τη φακή, φυσάει και το γιαούρτι».

«Το λίγο στρες είναι καλό, είναι αυτό που σε κάνει να σηκωθείς από το κρεβάτι όταν χτυπήσει το ξυπνητήρι. Το υπερβολικό στρες όμως μπορεί να σε εμποδίζει να λειτουργείς» σχολίασε η Σίνα Τζόσελιν του Πανεπιστημίου του Τορόντο, μέλος της ομάδας που υπογράφει τη μελέτη στην έγκριτη επιθεώρηση Cell.

«Γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι με μετατραυματικό στρες αντιδρούν με φόβο σε ασφαλείς καταστάσεις ή περιβάλλοντα» πρόσθεσε.

Στρεσαρισμένα ποντίκια

Η νέα μελέτη διαπιστώνει ότι το στρες γενικεύει τις δυσάρεστες αναμνήσεις. Η διεθνής ομάδα ερευνητών πειραματίστηκε με ποντίκια, στα οποία προκάλεσε αρχικά στρες είτε με ενέσεις κορτιζόλης είτε με εγκλεισμό σε έναν στενό σωλήνα για μισή ώρα.

Το στρες επιδρά στην αμυγδαλή του εγκεφάλου, αρμόδια για την αναγνώριση απειλητικών καταστάσεων

Τα στρεσαρισμένα ζώα εκτέθηκαν στη συνέχεια σε δύο ηχητικά ερεθίσματα, από τα οποία το πρώτο ήταν ανώδυνο ενώ το δεύτερο συνοδευόταν από ένα ασθενές ηλεκτροσόκ.

Τα ποντίκια που είχαν περάσει από τη στρεσογόνο διαδικασία πάγωναν από φόβο στο άκουσμα και των δύο ήχων, ενώ ποντίκια που δεν είχαν στρεσαριστεί πριν εκτεθούν στα ηχητικά ερεθίσμαα εκδήλωναν φόβο μόνο για τον ήχο που συνοδευόταν με ηλεκτροσόκ, αναφέρουν οι ερευνητές.

Το στρες διαπιστώθηκε πως επιδρά στην αμυγδαλή του εγκεφάλου, αρμόδια για την επεξεργασία συναισθημάτων και την αναγνώριση απειλητικών καταστάσεων. Συγκεκριμένα, τα δίκτυα νευρώνων της αμυγδαλής στα οποία αποθηκεύονται οι αναμνήσεις ήταν μεγαλύτερα στην ομάδα των στρεσαρισμένων ποντικών.

Όπως έδειξαν τα πειράματα, το στρες μπλοκάρει έναν νευροδιαβιβαστή (GABA) που περιορίζει τον αριθμό των νευρώνων όπου αποθηκεύονται δυσάρεστες αναμνήσεις. Με τη διόγκωση αυτών των νευρικών δικτύων, λένε οι ερευνητές, ο φόβος γενικεύεται.

Τα ευρήματα ίσως ανοίγουν νέους δρόμους για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των φοβιών, της μετατραυματικής διαταραχής και του γενικευμένου άγχους.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μιφεπριστόνη, φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόκληση άμβλωσης, μπλοκάρει τον σχηματισμό τέτοιων γενικευμένων αναμνήσεων. Δυστυχώς, δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία αφού πρέπει να χορηγείται την ώρα που σχηματίζεται η ανάμνηση και επιπλέον συνοδεύεται από παρενέργειες.

Μελλοντικές έρευνες μένει να δείξουν αν οι προβληματικές γενικευμένες αναμνήσεις μπορούν να αλλάξουν μετά τον σχηματισμό τους.