Ο νεοθωμανισμός του Ταγίπ Ερντογάν, η δια αντιπροσώπων νέα ανάφλεξη στη Συρία και το «Μεγάλο Ισραήλ»

Λωρίδα της Γάζας, Λίβανος, Ιράν, Υεμένη και τώρα ξανά Συρία.

Θερμά ή σε προσωρινό «πάγωμα», τα μέτωπα καλύπτουν πια σχεδόν κάθε γωνιά της Μέσης Ανατολής, με φόντο έτερες κρίσεις διεθνώς και τον κόσμο σε αναμονή της εποχής Τραμπ 2.0.

Ένα νέο γεωπολιτικό τοπίο βρίσκεται υπό διαμόρφωση, που στην παρούσα φάση φαντάζει με κινούμενη άμμο.

Ξεχασμένος εδώ και καιρό στη σκιά άλλων περιφερειακών και μη πολέμων, ο εμφύλιος στη Συρία επανέρχεται στο προσκήνιο, σε μια περίεργη όσο και κρίσιμη συγκυρία.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία σε κομβικό σημείο, αμέσως μετά την έναρξη της εύθραυστης κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της φιλοϊρανικής Χεζμπολάχ στον Λίβανο και εν μέσω της «θολής» περιόδου μετάβασης της εξουσίας στις πολωμένες ΗΠΑ, μια συμμαχία τζιχαντιστών και Σύρων αντικαθεστωτικών -με κοινούς παρονομαστές την έχθρα τους προς την ηγεσία της Δαμασκού και τη στήριξή τους από την Τουρκία- εξαπέλυσε επίθεση αστραπή κατά του συριακού καθεστώτος Άσαντ.

Άρτια εξοπλισμένοι όπως φαίνεται στα σχετικά βίντεο -με βαρέα όπλα και drones, ακόμη και με καινούργιες στολές- κατέλαβαν μέσα σε μόλις τρεις ημέρες το Χαλέπι, δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, στον βορρά.

Με τις -υποστηριζόμενος από τη Ρωσία και το Ιράν- δυνάμεις του συριακού στρατού να πιάνονται μάλιστα εξαπίνης, συνέχισαν την προέλασή τους με διπλή κατεύθυνση.

Αφενός νοτιότερα προς τη Χάμα, με το βλέμμα στραμμένο στην ίδια τη Δαμασκό.

Αφετέρου βορειοανατολικότερα της πόλης του Χαλεπιού, με αρχικό στόχο τις (συμμαχικές των ΗΠΑ) κουρδοσυριακές δυνάμεις στο Τελ Ριφάατ και προφανώς απώτερο στόχο την επέκταση και τελικά ενοποίηση των -επί της ουσίας τουρκικής κατοχής- ζωνών ασφαλείας, που θέλει να εγκαθιδρύσει η Άγκυρα στη βόρεια Συρία.

Αν και εκ του αποτελέσματος αιφνιδιαστική για το καθεστώς Άσαντ, η νέα κλιμάκωση στην πολύπλοκη συριακή σύγκρουση ήταν πρόδηλα καλά προετοιμασμένη.

As the armed #SyrianOpposition entered #Aleppo and regime forces withdrew, fighters and citizens took down symbols of the #alAssad family from the streets. Among them was the Bassel al-Assad roundabout, where people toppled a statue of him before regime forces dropped bombs on… pic.twitter.com/PshUMd2IFy

— Megaphone News English (@MegaphoneNewsEN) November 30, 2024

Κρίσιμη συγκυρία

Σηματοδοτώντας ένα νέο σημείο καμπής στον πόλεμο που μαίνεται στη Συρία εδώ και περίπου 14 χρόνια, η αναζωπύρωσή του σημειώνεται ενώ οι σύμμαχοι του Σύρου προέδρου (Ρωσία, Ιράν και η συν αυτώ Χεζμπολάχ) είναι εστισμένοι στα δικά τους μέτωπα και προβλήματα.

Γίνεται στον απόηχο των προειδοποιήσεων του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι η (ήδη «τρύπια») κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο θα του επιτρέψει να επικεντρωθεί στο Ιράν, μέσω και της Συρίας.

Συντελείται με την Τουρκία να εκμεταλλεύεται τη γεωπολιτικά ρευστή περίσταση για τη δημιουργία νέων τετελεσμένων στη βόρεια Συρία, εν μέσω αναβρασμού στην Άγκυρα από τις νέες διακηρύξεις ακροδεξιών στελεχών της κυβέρνησης Νετανιάχου περί ενός «Μεγάλου Ισραήλ» και των πρόσφατων δηλώσεων του Ισραηλινού νέου ΥΠΕΞ, του Ισραήλ υπέρ των Κούρδων.

Το παρασκήνιο κάνει μοιραία ακόμη πιο πυκνό η ασάφεια της -κατά τα λοιπά ακραιφνώς φιλοϊσραηλινής- δεύτερης προεδρικής θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ ως προς την στρατηγική της στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ενόσω το γεωπολιτικό επίκεντρο της Ουάσιγκτον είναι πια μετατοπισμένο στην Ασία και στην ανάσχεση του Νο1 στρατηγικού αντιπάλου της: της Κίνας.

Η υποψηφιότητα του -μεταξύ άλλων επικριτή της Τουρκίας- Μάρκο Ρούμπιο ως νέου ΥΠΕΞ των ΗΠΑ είχε σημάνει τις τελευταίες ημέρες συναγερμό στην Άγκυρα.

Μένει τώρα να φανεί εάν και πώς οι εξελίξεις στη Συρία -που φέρνουν τον μαξιμαλιστή Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, πάγια τραχοποιό σύμμαχο της Δύσης στο ΝΑΤΟ, σε τροχιά αντιπαράθεσης με τον έτερο σύμμαχό του, τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν- θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν την ατζέντα της Άγκυρας και να ενισχύσουν τον περιφερειακό της ρόλο.

Ένοπλοι μασκοφόροι στην κεντρική πλατεία στο Χαλέπι, μετά την κατάληψη της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας από τζιχαντιστικές και αντικαθεστωτικές δυνάμεις (REUTERS/Mahmoud Hasano)

Συρία, το «χωνευτήρι» διεθνών κρίσεων

Το Ιράν και η Δαμασκός καταγγέλλουν «αμερικανο-ισραηλινό σχέδιο για την αποσταθεροποίηση της περιοχής».

Η Μόσχα -που αναμένει το αμφιλεγόμενο σχέδιο Τραμπ για το ουκρανικό- εκφράζει «άνευ όρων» υποστήριξη στον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ.

Η Τουρκία -που τηρεί εσχάτως σκληρή δημόσια θέση της κατά του Ισραήλ για τον πόλεμο στη Γάζα, αλλά επεδίωκε σταθερά τα τελευταία χρόνια βελτίωση των σχέσεων με το Τελ Αβίβ, και δη ως ενεργειακός κόμβος προς την Ευρώπη- πιέζει τη Δαμασκό για διαπραγματεύσεις και συμπερίληψη της τουρκόφιλης συριακής αντιπολίτευσης στη διαδικασία μετάβασης εξουσίας στη Συρία.

Σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου, δε, δυτικές χώρες -με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ- αρκούνται προσώρας σε χλιαρές εκκλήσεις για αποκλιμάκωση της κρίσης στη Συρία, παρά το ότι κατατάσσουν στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων τους επιτιθέμενους τζιχαντιστές της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, πρώην συριακό βραχίονα της αλ-Κάιντα.

Ως κομμάτι σε αυτό το σουρεαλιστικό γεωπολιτικό «γαϊτανάκι» έρχεται εν τω μεταξύ να προστεθεί δημοσίευμα της ουκρανικής εφημερίδας Kyiv Post ότι τζιχαντιστές, φιλότουρκοι Τουρκμένοι και άλλοι αντικαθεστωτικοί στη Συρία είχαν λάβει επιχειρησιακή εκπαίδευση από στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων της ομάδας Khimik της Κύριας Διεύθυνσης Πληροφοριών της Ουκρανίας (HUR). 

Πιο περιεκτικά ίσως αποτύπωσε τη συνολική εικόνα όσων συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στη Συρία ο Άντριου Τέιμπλερ, αναλυτής της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Washington Institute for Near East Policy και πρώην επικεφαλής σε θέματα Συρίας στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου επί της πρώτης προεδρίας Τραμπ.

«Πρόκειται για μια τεκτονική μετατόπιση», δήλωσε στη Wall Street Journal.

«Περιφερειακές και διεθνείς δυνάμεις επενέβησαν στη Συρία πριν από μια δεκαετία και τώρα οι συγκρούσεις στην Ουκρανία, στη Γάζα και στον Λίβανο συγκλίνουν και επικαλύπτονται στο Χαλέπι».