Πυρηνικός πόλεμος: Ο «Υπερήφανος Προφήτης» μας προειδοποιεί από το 1983 – Η μυστική προσομοίωση από τις ΗΠΑ

Ο πυρηνικός πόλεμος είναι μια επιλογή που η ανθρωπότητα δεν μπορεί να πάρει.

Αυτό απέδειξε η αμερικάνικη προσομοίωση με τον τίτλο «Υπερήφανος Προφήτης» του 1983, εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου.

Ο «Υπερήφανος Προφήτης» ήταν ένα είδος πυρηνικής δοκιμής που παρείχε μαθήματα, τα οποία παραμένουν κρίσιμα και σήμερα

Οι New York Times, σε εκτενές αφιέρωμά τους, αναφέρονται σε αυτή την προσομοίωση που καθόρισε την πολιτική των ΗΠΑ σχετικά με τα πυρηνικά όλη την επόμενη περίοδο.

Ο δημοσιογράφος Γουίλιαμ Λανγκεβίστσε σημειώνει ότι η πυρηνική σύγκρουση είναι κατά βάση μια μορφή επικοινωνίας – ακόμα και όταν θα έχει πέσει η πρώτη βόμβα.

Αυτό ισχύει μετά τη ρίψη των δύο ατομικών βομβών από τις ΗΠΑ τον Αύγουστο του 1945 στην Ιαπωνία, ενώ η Σοβιετική Ένωση απάντησε τεστάροντας τη δική της συσκευή τέσσερα χρόνια αργότερα.

Ο Λανγκεβίστσε σημειώνει ότι οι διάλογοι που ακολούθησαν περιλάμβαναν δοκιμές, απαγορεύσεις δοκιμών, συμφωνίες για εξοπλισμούς, εμπάργκο, μυστικές και μη μυστικές μεταφορές τεχνολογίας και σημαντικές ομιλίες όπου όλες οι πλευρές έχουν καταλάβει το τίμημα να αντιληφθούν λάθος κάποιο μήνυμα.

Αυτοί οι διάλογοι αντηχούν τα άκρα του πυρηνικού διαβολικού σπιράλ: στην κορυφή του βρίσκονται οι προετοιμασίες αποτροπής και στον πάτο ο ολοκληρωτικός πυρηνικός πόλεμος.

Ο δημοσιογράφος των NYT τονίζει ότι μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι δύο μεγάλες δυνάμεις άρχισαν να δίνουν λιγότερη σημασία στην τέχνη της αποκλιμάκωσης μέσω μη επίσημων επικοινωνιών.

Την ίδια ώρα κι άλλες χώρες έχουν προστεθεί στη λίστα των πυρηνικών δυνάμεων: Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ισραήλ, Ινδία και Πακιστάν, ενώ Βόρεια Κορέα και Ιράν θέλουν να ακολουθήσουν.

Ο Λανγκεβίστσε σημειώνει ότι Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία και Κίνα έχουν ξεκινήσει ξανά να ενισχύουν τα πυρηνικά οπλοστάσιά τους, ενώ κομβικές συνθήκες για τον έλεγχο των όπλων έχουν λήξει ή εγκαταλειφθεί και δεν υπάρχουν άμεσες ελπίδες για νέες.

Από τις 70.000 πυρηνικές κεφαλές που υπήρχαν στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, σήμερα υπάρχουν περίπου 12.000, με το παγκόσμιο οπλοστάσιο να έχει αρχίσει και πάλι να αυξάνεται, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων.

Η έμφαση τώρα είναι σε μικρότερα, πιο ακριβή πυρηνικά όπλα που δεν θα προκαλέσουν μια τόσο μεγάλη διασπορά ραδιενέργειας και θανάτους αμάχων. Οι χώρες επιδιώκουν να αποκτήσουν όπλα για να κάνουν ένα πρώτο χτύπημα.

Αυτές οι κινήσεις κάνουν δύσπιστες τις αντιπάλους τους, προκαλούν αποσταθεροποίηση ή όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Λανγκεβίστσε «συμπιέζουν το σπιράλ».

Κανείς δεν γνωρίζει πώς μπορεί να εξελιχθεί αυτό και από πού μπορεί να ξεκινήσει ένας πυρηνικός πόλεμος – ακόμα και από μια συμβατική σύγκρουση που μπορεί να εξελιχθεί λάθος.

Ο «Υπερήφανος Προφήτης»

Το καλύτερο μοντέλο για να προβλέψουμε τι θα συμβεί αν ξεσπάσει ένας πυρηνικός πόλεμος είναι ένα απολύτως μυστικό παιχνίδι του Πενταγώνου το 1983 με την ονομασία «Υπερήφανος Προφήτης» («Proud Prophet»). Το παιχνίδι το δημιούργησε ο Τόμας Σέλινγκ, καθηγητής στο Χάρβαρντ, μετά από εντολή των Κάσπαρ Βάινμπεργκερ (του τότε υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ) και του στρατιωτικού αξιωματούχου, Φίλιπ Κάρμπερ.

Όπως εξηγούν οι NYT, ο «Υπερήφανος Προφήτης» ήταν ένα είδος πυρηνικής δοκιμής που παρείχε μαθήματα, τα οποία παραμένουν κρίσιμα και σήμερα.

Αυτό το μοντέλο σε μεγάλο βαθμό δεν είχε σενάριο, περιλάμβανε τα υψηλότερα κλιμάκια του αμερικανικού στρατού (για παράδειγμα τον Βάινμπεργκερ αυτοπροσώπως) και τις παγκόσμιες πολεμικές διοικήσεις του και χρησιμοποιούσε πραγματικά κανάλια επικοινωνίας, δόγματα και μυστικά πολεμικά σχέδια.

Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματά του ήταν ότι, σε αντίθεση με οποιοδήποτε άλλο πολεμικό παιχνίδι που περιλάμβανε την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων μικρής ισχύος, διεξαγόταν ελεύθερα και επιτρεπόταν να φτάσει στη φυσική του κατάληξη: την παγκόσμια καταστροφή.

Το συμπέρασμα ήταν σοκαριστικό. Το μάθημα που αντλήθηκε από τον «Υπερήφανο Προφήτη» – ότι ο πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να ελεγχθεί – είχε επί δεκαετίες επιπτώσεις στην αμερικανική στρατηγική και, ως εκ τούτου, στις παγκόσμιες στρατηγικές.

Ο Λανγκεβίστσε φοβάται ότι ένας μελλοντικός ιστορικός μπορεί να κοιτάξει πίσω στην εποχή μας και να ανακαλύψει ότι αυτό το μάθημα ξεχάστηκε.

Ένας από τους συμμετέχοντες ήταν ο Πολ Μπράκεν, ο οποίος σήμερα είναι 76 ετών και διδάσκει στο Γέιλ. Θεωρείται ο βασικός φύλακας των συμπερασμάτων του «Υπερήφανου Προφήτη».

Ο ίδιος ήταν ο χρονικογράφος του παιχνιδιού, με πλήρη πρόσβαση σε κάθε πτυχή του και κατέγραψε τις πολύτιμες παρατηρήσεις του.

Οι χάρτες που τρομάζουν

Στο αφιέρωμα των NYT παρουσιάζονται οι χάρτες της προσομοίωσης που ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου του 1983, με αντίπαλες στο παιχνίδι την μπλε και την κόκκινη ομάδα που θα αντιπροσώπευε τη Σοβιετική Ένωση.

Βασικός παίκτης στον «Υπερήφανο Προφήτη» ήταν και η ομάδα ελέγχου.

Όλα ξεκίνησαν όταν η κόκκινη ομάδα έκανε επίθεση με βιολογικά όπλα στη Βόνη στη Γερμανία.

Μετά από μία ημέρα πυρηνικού πολέμου, η κατάσταση στην Ευρώπη ήταν η παρακάτω:

Έπειτα από τρεις ημέρες, η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη:

Η κατάσταση την πέμπτη ημέρα:

Την έβδομη πλέον ημέρα, υπάρχουν δυσκολίες για να αποτυπωθεί η καταστροφή στον χάρτη:

Ο «Υπερήφανος Προφήτης» τελείωσε όταν δεν έμεινε κανείς να μάχεται για οτιδήποτε.

Οι επικοινωνίες είχαν αποτύχει. Το τελευταίο μήνυμα του Βάινμπεργκερ προς τη Μόσχα έλεγε: «Μακάρι να καείτε στην κόλαση, όπως θα καείτε εδώ».

Ο Μπράκεν λέει σήμερα ότι το πώς κατέληξε το παιχνίδι επηρέασε την αμερικάνικη στάση όλα τα επόμενα χρόνια.

Ωστόσο, αυτό δείχνει να έχει αλλάξει, ενώ πλέον υπάρχει το ερώτημα τι θα συμβεί επί της νέας προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ.

Το αφιέρωμα των NYT καταλήγει, τονίζοντας ότι μπαίνουμε σε μια εποχή όπου ο έλεγχος των πυρηνικών όπλων είναι ένα ανοιχτό ζήτημα, η μη εξάπλωσή τους έχει αποτύχει, οι συμβατικές συγκρούσεις εξαπλώνονται, η χρήση μικρών πυρηνικών όπλων φαίνεται και πάλι πιθανή και οι ανόητοι ονειρεύονται τη διαχείριση της πυρηνικής κλιμάκωσης εν μέσω μάχης.

Με άλλα λόγια, τα συμπεράσματα του «Υπερήφανου Προφήτη» έχουν πάει στην άκρη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται…