Economist: H Συρία καταρρέει, αλλά ο Ερντογάν θα στριμώξει του Κούρδους

Μπορεί πολλοί στη Συρία να γιορτάζουν το τέλος της εποχής του Μπασάρ Αλ Άσαντ, αλλά εκτός των υποστηρικτών του, υπάρχει μια άλλη ομάδα που τον πολέμησε, οι Κούρδοι, για τους οποίους τα δύσκολα τώρα αρχίζουν.

Η τελική ήττα του μπααθικού καθεστώτος σημαίνει ότι ίσως το όνειρο των Κούρδων για αυτονομία να αρχίζει να ξεθωριάζει και γρήγορα.

Αυτό αναφέρει ανάλυση του Economist, σύμφωνα με την οποία ο μεγαλύτερος εχθρός των Κούρδων, δηλαδή τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), η Τουρκία, πλέον έχει όλους τους «ανέμους» με το μέρος της.

«Το μέλλον της Συρίας είναι αβέβαιο. Περισσότερο χάος, ή ακόμα και ένας νέος πόλεμος, θα μπορούσε να είναι στη γωνία. Αλλά προς το παρόν το χέρι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Συρία είναι πιο δυνατό από ποτέ» αναφέρει το βρετανικό περιοδικό.

Για περίπου μια δεκαετία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχοντας χάσει τις ελπίδες για αλλαγή καθεστώτος στη Συρία, εστίασε αντ’ αυτού στο να κρατήσει υπό έλεγχο την κουρδική μειονότητα της χώρας. Είχε ζητήσει μάλιστα από τις ΗΠΑ να έρθουν σε ρήξη με τον SDF -που είχε βοηθήσει τις ΗΠΑ να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος- να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τα βορειοανατολικά της Συρίας και να αναθέσει την ασφάλεια στην περιοχή στην Τουρκία και τους πληρεξούσιους της.

Όπως αναφέρει ο Economist, ο Τούρκος ηγέτης πιθανότατα θα κάνει παρόμοια προσφορά στον επερχόμενο Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά η κατάρρευση του καθεστώτος της Συρίας σημαίνει ότι μπορεί επίσης να παρουσιάσει στον Τραμπ ένα τετελεσμένο γεγονός.

Ήδη, οι SDF έχουν δεχθεί επίθεση από τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA), μια ομάδα που λειτουργεί για λογαριασμό της Τουρκίας και εχθρό του Άσαντ. Την 1η Δεκεμβρίου ο SNA κατέλαβε το Τελ Ριφάατ, μια πόλη κοντά στα τουρκικά σύνορα, η οποία βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Κούρδων. Μια εβδομάδα αργότερα, οι μαχητές της κατέλαβαν τη Μανμπίτζ, ένα άλλο κουρδικό προπύργιο.

Τώρα φαίνονται να βαδίζουν στο Κομπάνι, το οποίο οι Κούρδοι έσωσαν από την επίθεση του Ισλαμικού Κράτους το 2015. Ο Ερντογάν είχε προειδοποιήσει προηγουμένως για μια νέα τουρκική επίθεση κατά των Κούρδων, για να διευρύνει τη «ζώνη ασφαλείας» που έχουν χαράξει τα στρατεύματά του στη Συρία. Μέσω του SNA, φαίνεται να έχει ήδη ξεκινήσει ένα.

Η επίθεση των τζιχαντιστών της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) και των μαχητών του SNA κατά των καθεστωτικών δυνάμεων στο βόρειο Χαλέπι πιθανότατα προχώρησε με την έγκριση της Τουρκίας. Αλλά η Τουρκία δεν μπορούσε να περιμένει τι θα συνέβαινε στη συνέχεια, ή να έλπιζε σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

Ο ρωσικός περιορισμός

Ο Economist εστιάζει στο γεγονός ότι η Τουρκία για χρόνια περιοριοριζόταν από τη Ρωσία, της οποίας ο έλεγχος σε περιοχές του εναέριου χώρου της Συρίας της οδηγούσε σε βέτο στις τουρκικές επιχειρήσεις νότια των συνόρων. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Άγκυρα φοβούνταν την προοπτική μιας επίθεσης της Ρωσίας και του καθεστώτος κατά της Ιντλίμπ, της επαρχίας όπου οι HTS είχαν εγκλωβιστεί από το 2017.

Μια τέτοια επίθεση πιθανότατα θα είχε προωθούσε εκατοντάδες χιλιάδες Σύρους, συνοδευόμενους από ένοπλους ριζοσπάστες, στην Τουρκία. Αυτός ο κίνδυνος έχει πλέον εξαφανιστεί. Ως αποτέλεσμα, ο έλεγχος της Ρωσίας στην Τουρκία έχει χαλαρώσει.

Μπορεί ο Ερντογάν να θέλει να επιστρέψουν στη Συρία τα 3 εκατομμύρια Σύρων πρόσφυγων που φιλοξενούσε τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία, αλλά, όπως λέει το βρετανικό περιοδικό, αυτό που έχει σημασία τώρα για τον ίδιο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι η ευκαιρία να ακρωτηριάσει το SDF, το οποίο η Τουρκία θεωρεί προέκταση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), του ορκισμένου εχθρού του.

Εάν το καθεστώς Άσαντ, είχε σταματήσει το HTS και τους συμμάχους του έξω από τη Δαμασκό, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να διατηρήσουν ή ακόμη και να διευρύνουν τη ζώνη της αυτόνομης διακυβέρνησής τους. Τώρα όμως αντιμετωπίζουν Τούρκους μισθοφόρους στα βόρεια της χώρας και πιθανές αραβικές επιθέσεις αλλού.

Για τους Σουνίτες Άραβες που αποτελούν την πλειοψηφία σε πολλές από τις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Κούρδων, η κυριαρχία των SDF ήταν καλή συγκριτικά με αυτή του Ισλαμικού Κράτους ή των μπράβων του Άσαντ. Ωστόσο, η αυγή της σουνιτικής κυριαρχίας στη Δαμασκό άλλαξε την εξίσωση. «Τώρα που το καθεστώς έχει φύγει, οι [Άραβες] δεν έχουν πλέον λόγο να υποστηρίζουν το [SDF]», λέει ο Φαμπρίνς Μπαλάνς, ακαδημαϊκός που μελετά την περιοχή. «Οι Κούρδοι είναι εντελώς απομονωμένοι».

Η μοναδική ελπίδα των Τούρκων

Ένα πράγμα στο οποίο μπορούν ακόμα να βασίζονται οι Κούρδοι αντάρτες, επισημαίνει ο Economist, είναι η αμερικανική προστασία, με τη μορφή περίπου 900 στρατευμάτων της χώρας που βρίσκονται δίπλα τους.

Ο Ερντογάν ελπίζει να το αλλάξει αυτό, πείθοντας τον Τραμπ να αποσύρει τα στρατεύματα. Υπενθυμίζεται ότι 2019, ο Τραμπ απέσυρε τις αμερικανικές δυνάμεις από τα σύνορα με τη Συρία και άνοιξε τον δρόμο για τα στρατεύματα της Τουρκίας, προτού αλλάξει γνώμη. Νωρίτερα φέτος, φέρεται να σκέφτηκε την πλήρη αποχώρηση από τη Συρία.

Ωστόσο, μέλη του επιτελείου του, όπως ο συμβούλου ασφαλείας Μάικ Γουόλτζe Waltz, και του Μάρκο Ρούμπιο, του υποτιθέμενου υπουργού Εξωτερικών, που και οι δύο είναι κοντά στους Κούρδους, μπορεί τον κάνουν να αλλάξει γνώμη.

Ο Ερντογάν πιέζεται και εσωτερικά από τον κυβερνητικό εταίρο του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

«Φαίνεται να έχει τον άνεμο στην πλάτη του. Το PKK είναι ήδη μια εξαντλημένη δύναμη εντός της Τουρκίας και μια εξαντλημένη δύναμη στο βόρειο Ιράκ. Δεκάδες Κούρδοι πολιτικοί στην Τουρκία βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα. Από τις αρχές Νοεμβρίου, η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει ανανεώσει την καταστολή του κύριου κουρδικού κόμματος της χώρας, εκδιώκοντας ορισμένους από τους δημοκρατικά εκλεγμένους δημάρχους της από τα αξιώματα».

Ο κ. Ερντογάν, προφανώς, δεν θέλει να διαπραγματευτεί μια διευθέτηση με το PKK, αλλά να την επιβάλει, μέσω ενός συνδυασμού βίας στη Συρία και πολιτικής πίεσης στο εσωτερικό. Μπορεί σύντομα να πάρει το δρόμο του. «Η Τουρκία έχει μια τεράστια ευκαιρία» να γονατίσει τους SDF, λέει ο Omer Ozkizilcik, μη κάτοικος στο Ατλαντικό Συμβούλιο, «μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ ή ακόμη και πριν».