Το μεγάλο παιχνίδι της Συρίας

Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία ως αποτέλεσμα της αστραπιαίας προέλασης των σύρων ανταρτών προς τον Νότο και τη Δαμασκό προκαλεί ως ντόμινο εξελίξεις σε όλη την περιοχή αλλά και ακόμα πιο μακριά.

Τουρκία, Ιράν, Ρωσία, ΗΠΑ, Ισραήλ, Ουκρανία είναι χώρες που βλέπουν τις εξελίξεις να τις επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα.

Οι κερδισμένοι

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Με πονηρία και σχέδιο

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει τοποθετηθεί στο επίκεντρο των δύο μεγάλων συγκρούσεων, των οποίων η έκβαση θα καθορίσει το μέλλον της ευρασιατικής περιοχής: της Συρίας και της Ουκρανίας. Τώρα ο Ερντογάν περιμένει τα κέρδη από την υποστήριξη που προσέφερε σε ένα κομμάτι της συριακής αντιπολίτευσης – και μάλιστα ως ο μόνος ηγέτης χώρας του ΝΑΤΟ που έκανε κάτι τέτοιο.

Οι Τούρκοι επέδειξαν πονηριά, λέει στη «Wall Street Journal», ο αναλυτής Γκρεγκ Χάσμιθ. «Ομως, το γεγονός ότι τώρα έχουν εταίρο στη Συρία τον αλ Τζολάνι, έναν σκληρό τζιχαντιστή του Ισλαμικού Κράτους που αποφάσισε να δείξει ένα άλλο πρόσωπο, έχοντας μάθει από τα παθήματα του Οσάμα Μπιν Λάντεν, σημαίνει ότι δεν μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι». Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, σύμφωνα με τη «Reppublica», προετοιμάζονταν για την επίθεση των σύρων ανταρτών τουλάχιστον τρεις μήνες και θεωρείται ότι το πράσινο φως το άναψε η Αγκυρα.

Ομως ούτε ο Ερντογάν περίμενε μια τόσο γρήγορη προέλαση στη Δαμασκό. Τώρα μπορεί να εδραιώσει την επιρροή του εις βάρος των Ρώσων και των Ιρανών, να στείλει πίσω στη Συρία τα περίπου 4 εκατομμύρια σύρους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία – κερδίζοντας έτσι πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο στο εσωτερικό της χώρας του – και να διαπραγματευτεί με τους Αμερικανούς το βορειοανατολικό τμήμα της Συρίας που ελέγχεται από τους Κούρδους.

Εάν ο Ερντογάν θέλει να ενεργήσει ως ο νέος ισχυρός άνδρας στη Συρία θα πρέπει να βοηθήσει τους τζιχαντιστές να αποκτήσουν διεθνή αναγνώριση, αποφεύγοντας την αναγέννηση του Ισλαμικού Κράτους και έναν νέο εμφύλιο. Ο Ερντογάν ξέρει ότι τώρα έχει το πάνω έχει έναντι του Πούτιν και διαθέτει άλλον έναν άσο στο μανίκι του: πρόεδρος του ΟΑΣΕ είναι πλέον ο τούρκος διπλωμάτης Φεριντούν Σινιρλίογλου, ο οποίος θα μεσολαβήσει στις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, την επόμενη χρονιά.

Ντόναλντ Τραμπ: Προειδοποίηση στον Πούτιν

Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει να χρησιμοποιήσει την κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ για να προωθήσει την ειρήνη στην Ουκρανία, κρατώντας τις ΗΠΑ μακριά από τη Συρία. Ωστόσο δεν είναι σίγουρο ότι θα τα καταφέρει, διότι υπάρχουν μεταβλητές πέρα από τον έλεγχό του.

Μετά τις εξελίξεις στη Δαμασκό ο Τραμπ έγραψε στα social media: «Ο Ασαντ έφυγε επειδή ο προστάτης του, η Ρωσία με επικεφαλής τον Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν ενδιαφερόταν πλέον να τον υπερασπιστεί».

Eίναι προφανές ότι η Ρωσία έχει αποδυναμωθεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία και οι ΗΠΑ το τονίζουν για θυμίσουν στον Πούτιν ότι κινδυνεύει να καταλήξει σαν τον Ασαντ και άρα είναι καλύτερο να διαπραγματευθεί με τον Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ο νέος πρόεδρος έχει υποσχεθεί να βάλει τέλος στις συγκρούσεις, αλλά δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν.

Ταυτόχρονα, ο εκλεγμένος πρόεδρος θέλει να κρατήσει τις ΗΠΑ έξω από τη Συρία, γιατί έχει υποσχεθεί να βάλει τέλος στις συγκρούσεις, αλλά αυτό δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν. Το Πεντάγωνο έχει παρουσία στο ανατολικό τμήμα της χώρας, για να αποτρέψει την επιστροφή του ISIS που βομβάρδισε μόλις χθες, και για να στηρίξει τους κούρδους συμμάχους του.

Εάν η Δαμασκός ελεγχθεί από την αλ Κάιντα δεν θα βοηθήσει την εικόνα του Τραμπ και θα κινδυνεύσει και το Ισραήλ, οι συμμαχικές χώρες του Κόλπου και η Ευρώπη. Η Ουάσιγκτον θέλει να στερήσει από τη Μόσχα τις σημαντικές βάσεις της Ταρτούς και της Λατάκιας.

Βολοντίμιρ Ζελένσκι: Η Ουκρανία συμμετείχε στην πτώση του Άσαντ

Η ήττα της στρατηγικής της Ρωσίας στη Συρία μόνο καλά νέα μπορεί να σημαίνει για τις εξελίξεις στην Ουκρανία, στον απόηχο της συνάντησης του ουκρανού προέδρου με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Παρίσι. Η Μόσχα είχε πιέσει τον Ασαντ να αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας και από το 2022 το Κίεβο είχε διακόψει διπλωματικές σχέσεις με τη Δαμασκό.

Στην πραγματικότητα η ουκρανική κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται για τη μοίρα της Συρίας, αλλά για τη μοίρα της Ρωσίας, που προστάτευε τον Ασαντ. «Ο,τι έγινε ισχύει και θα ισχύει πάντα για όλους τους δικτάτορες που βασίζονταν στον Πούτιν: προδίδει εκείνους που βασίζονται σε αυτόν», δήλωσε ο ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Αντρι Σιμπίγκα. Είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμήσουμε πως οι εξελίξεις θα επηρεάσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά το Κίεβο έχει θετική αίσθηση.

«Το καθεστώς Ασαντ κατέρρευσε λόγω των απωλειών που έχει προκαλέσει η Ουκρανία στη Ρωσία», λέει ο προεδρικός σύμβουλος Μιχαΐλο Ποντόλιακ. Βέβαια, πολλοί Ουκρανοί ανησυχούν πως όσο λιγότερα μέρη στον κόσμο έχει να ελέγξει ο Πούτιν, τόσο περισσότερο θα επικεντρωθεί στην Ουκρανία. Αυτή την εκτίμηση φαίνεται ότι κάνουν και οι Αμερικανοί, οι οποίοι προειδοποίησαν χθες την Ουκρανία ότι «η απειλή πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών κατά των κρίσιμων πολιτικών υποδομών έχει αυξηθεί». Από την άλλη, συζητάνε στους δρόμους του Κιέβου ότι η προειδοποίηση προς τον Πούτιν είναι σαφής: Τα αστεία τελείωσαν.

Οι χαμένοι

Αλί Χαμενεΐ: Ο μεγάλος ηττημένος

Ούτε η πιο έντονη λογοκρισία δεν μπορεί να κρύψει στο εσωτερικό του Ιράν ότι ο μεγάλος χαμένος του συριακού παιχνιδιού είναι η σιιτική χώρα και ο ανώτατος θρησκευτικής ηγέτης της Αλί Χαμενεΐ. Το καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ ήταν ο κρίσιμος κρίκος στον λεγόμενο «άξονα της αντίστασης», όπως αποκαλούσε η Τεχεράνη τη στρατιωτική συμμαχία κατά του Ισραήλ και της Δύσης, στην οποία συμμετείχαν επίσης η Χεζμπολάχ, η Χαμάς και οι Χούθι.

Επί χρόνια, τα όπλα που παρείχε το Ιράν στις σιιτικές πολιτοφυλακές του Λιβάνου περνούσαν ανενόχλητα από τη Συρία και έφθαναν να βομβαρδίσουν το βόρειο Ισραήλ. Ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αγκάπτσι υποσχέθηκε ότι η Τεχεράνη θα συνεχίζει να υποστηρίζει ένοπλες οργανώσεις «ακόμα και χωρίς τη Συρία». Θέλοντας να δικαιολογήσει τη γοργή προέλαση των τζιχαντιστών, ο Αγκάπτσι ανέφερε ότι ο «Ασαντ δεν ζήτησε ποτέ βοήθεια από το Ιράν για να αποκρούσει την επίθεση».

Ο αποκαλούμενος «άξονας», έπειτα από 15 μήνες πολέμου στη Γάζα και τον Λίβανο, βρέθηκε ανίσχυρος για οποιαδήποτε πραγματική αντίδραση. Οι επιθέσεις της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας στο Ιράν και οι μεγάλες ζημιές που προκλήθηκαν στη Χεζμπολάχ έπαιξαν και αυτές τον ρόλο τους. Ο ιρανός πρόεδρος Πεζεσκιάν τόνισε πως «τώρα ο συριακός λαός πρέπει να αποφασίσει για το μέλλον της χώρας του», ξέροντας όμως πως ήδη έχουν αλλάξει όλες οι ισορροπίες στην περιοχή.

Βλαντιμίρ Πούτιν: Προτεραιότητα οι δύο βάσεις στη Συρία

Η Ρωσία έβλεπε την πτώση του συμμάχου της Μπασάρ αλ Ασαντ να έρχεται, αλλά δεν μπορούσε να κάνει κάτι. Ο αντιπρόεδρος του κρατικού συμβουλίου Κονσταντίν Κοσακιόφ είχε δηλώσει πριν από λίγο καιρό ότι «οι Σύροι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ίδιοι τις εξελίξεις». Ηταν ζήτημα προτεραιοτήτων. Οι Ρώσοι πραγματοποίησαν ελάχιστους βομβαρδισμούς των δυνάμεων των τζιχαντιστών. Τώρα, στόχος είναι να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά.

Οταν ο Πούτιν παρενέβη υπέρ του Ασαντ το 2015, είχε ως κύριο στόχο να αποδείξει ότι η Ρωσία με εκείνον έγινε και πάλι μεγάλη παγκόσμια δύναμη – και να το δείξει στις γύρω χώρες. Προσφέροντας άσυλο στον Ασαντ και την οικογένειά του στοχεύει να τονίσει ότι η Μόσχα δεν εγκαταλείπει τους εταίρους της.

Ωστόσο είναι σημαντικό για το Κρεμλίνο να προστατεύσει τις δύο ρωσικές βάσεις στη Συρία – στη Λατάκια και την Ταρτούς – τις μοναδικές της βάσεις στη Μεσόγειο. Η Μόσχα λέει πως οι τζιχαντιστές έχουν εγγυηθεί την ασφάλειά τους, αλλά αυτό είναι κάτι που μένει να αποδειχθεί. Το γεγονός ότι η δέσμευσή του στην Ουκρανία, υπό μία έννοια, του στοίχισε στη Συρία, θα μπορούσε να τον κάνει ακόμα πιο άκαμπτο να συμβιβαστεί με το Κίεβο.

—————————————–

Κερδισμένος και χαμένος

Μπενιαμίν Νετανιάχου: Πλήγμα στο Ιράν, χαλιφάτο στα σύνορα

Ισραηλινά τανκς έχουν αναπτυχθεί εδώ και μέρες στα Υψίπεδα του Γκολάν, και είναι ορατά από την Κουνέιτρα, μια συριακή πόλη που τέθηκε από τις πρώτες υπό τον έλεγχο των τζιχαντιστών. Οι κάτοικοι της περιοχής έχουν πάρει εντολή να μην κυκλοφορούν.

Οι πολιτικοί αναλυτές φοβούνται ότι η πολιτική αστάθεια θα παραμείνει στην περιοχή για καιρό. Επί χρόνια μετά τις πρώτες εντάσεις με τον Μπασάρ αλ Ασαντ, η συνύπαρξη του Ισραήλ μαζί του ήταν άβολη αλλά απαραίτητη. Ομως η μαζική είσοδος ιρανικών δυνάμεων για την καταστολή της εξέγερσης που ξέσπασε το 2011, άλλαξε τα πάντα. Εκτοτε και ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, το Ισραήλ έχει εντείνει τις επιθέσεις του στη Συρία με στόχο τις, υποστηριζόμενες από το Ιράν, πολιτοφυλακές.

Οπως γράφει η «Jerusalem Post», ούτε ο Νετανιάχου περίμενε ότι αυτές οι επιθέσεις μαζί με την κατάρρευση της Χεζμπολάχ θα αποδυνάμωναν τόσο τον Ασαντ ώστε να υποχωρήσει σχεδόν χωρίς μάχη. Η ήττα του Ιράν στη Συρία είναι πολύ καλά νέα για το Ισραήλ. Από την άλλη, η προοπτική ενός χαλιφάτου στα σύνορά του μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη – γι’ αυτό και ενισχύει διαρκώς τη στρατιωτική του παρουσία στο Γκολάν.

Ο Νετανιάχου δεν θέλει καθόλου ένα κενό εξουσίας στη Δαμασκό ή την προοπτική ενός ισλαμικού κράτους στα σύνορά του. Εκτός αν τα χρησιμοποιήσει τώρα για να προσπαθήσει να αναβάλει για πολλοστή φορά την κατάθεσή του που είναι προγραμματισμένη για σήμερα, στη δίκη διαφθοράς που διεξάγεται εις βάρος του.

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»