Οι ΗΠΑ δεν είναι έτοιμες για τον μέγα «Άξονα του Κακού»

Το 2023 οι ΗΠΑ δαπάνησαν πάνω από 900 δισ. δολάρια για την άμυνά τους, δηλαδή το 3,4% του ΑΕΠ. Ακόμα όμως και να εκτοξεύσουν το νούμερο στα επίπεδα του Ψυχρού Πολέμου, -που σημαίνει τρισεκατομμύρια δολάρια (!)- και πάλι το ο «Άξονας του Κακού» δεν μπορεί να ηττηθεί.

Αυτό υποστηρίζει ανήσυχος ο Ράφαελ Κοέν, διευθυντής του Προγράμματος Στρατηγικής και Δόγματος της δεξαμενής σκέψης RAND, σε πρόσφατη ανάλυσή του.

Ο λόγος που ο Κοέν δείχνει απαισιόδοξος, προτείνοντας μάλιστα και «λύσεις», είναι ότι οι αντίπαλοι των ΗΠΑ –Κίνα, Ρωσία, Βόρεια Κορέα και Ιράν- που βαπτίζει «άξονα του κακού» προσεγγίζουν πολύ ο ένας τον άλλον.

«Οι πιθανότητες οποιασδήποτε σύγκρουσης σε μια περιοχή και στη συνέχεια να επεκταθεί αλλού, αυξάνονται δραματικά. Και αυτό σημαίνει ότι οι υποθέσεις του βασικού σχεδιασμού στις πιο πρόσφατες στρατηγικές εθνικής άμυνας των ΗΠΑ είναι ξεπερασμένες, αν όχι εντελώς λανθασμένες» λέει ο Κοέν.

Που στηρίζει όμως ο Κοέν αυτή την καταστροφολογική θεωρεία;

Για τον ίδιο το γεγονός της αποστολής βορειοκορεατικών στρατευμάτων στη Ρωσία και η κοπή καλωδίων στον πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας από το κινεζικό Yi Peng 3 είναι δύο περιστατικά που σηματοδοτούν μια θεμελιώδη αλλαγή στο στρατηγικό περιβάλλον. «Για πρώτη φορά, οι αντίπαλοι των ΗΠΑ είναι πρόθυμες να έρθουν στην άμεση στρατιωτική βοήθεια ενός άλλου, ακόμη και στην άλλη άκρη του πλανήτη» λέει, τονίζοντας ότι «η Κίνα και η Βόρεια Κορέα έχουν πλέον περάσει αυτόν τον Ρουβίκωνα».

Κάτι τέτοιο όμως για το ίδιο καθιστά παρωχημένα τα αμυντικά δόγματα των ΗΠΑ, που προετοίμαζαν τη χώρα μόνο για δύο μέτωπα ταυτόχρονα.

Εάν ο Κοέν είχε διαβάσει καλύτερα Θουκιδύδη θα καταλάβαινε ότι η συσπείρωση και η επιθετικότητα του Α θα δημιουργήσει ανάλογες αντιδράσεις στον Β

Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, ο στρατός των ΗΠΑ διατήρησε μια δομή δύναμης δύο πολέμων – φαινομενικά για να προφυλαχθεί από την πιθανότητα ταυτόχρονων πολέμων εναντίον του Ιράκ και της Βόρειας Κορέας – τουλάχιστον στα χαρτιά. Οι ΗΠΑ μπορούσαν έτσι να διεξάγουν δύο πολέμους ταυτρόχρονα, όπως λέει ο Κοέν, αλλά η διατήρηση δυνάμεων για μακροχρόνιους πολέμους είναι αυτό που αποδείχθηκε τόσο δύσκολο, τονίζει, θυμίζοντας τα καταστροφικά παραδείγμα των δύο ταυτόχρονων πολέμων σε Ιράκ σε Αφγανιστάν.

Όσο όμως οι ΗΠΑ έδωσαν βάρος στον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας η κινεζική στρατιωτική ισχύς γινόταν ολοένα και πιο τρομερή, συμπεραίνει ο Κοέν, και έτσι το δόγμα δύο πολέμων ήταν πλέον απαρχαιωμένο. Οι σχεδιαστές άμυνας αναγνώρισαν ότι ο στρατός των ΗΠΑ θα ήταν δύσκολο να πολεμήσει έστω και έναν πόλεμο εναντίον μιας μεγάλης δύναμης, πόσο μάλλον δύο ταυτόχρονα.

Έτοιμη για τρεις πολέμους

Έτσι η Ουάσιγκτον κατέβασε τον πήχη, τονίζει ο Κοέν. «Η μεν προεδρία Ομπάμα, υιοθετώντας τη Στρατηγική Καθοδήγηση Άμυνας του 2011, ζητούσε «να νικηθεί η επιθετικότητα από οποιονδήποτε πιθανό αντίπαλο» επιβάλλοντας «παράδεκτο κόστος» σε έναν άλλον, δηλαδή μια «στρατηγική 1,5». Οι δυο προεδρίες Τραμπ και Μπάιντεν προετοίμαζαν τον στρατό για να σχεδιάσει να πολεμήσει και να κερδίσει έναν πόλεμο σε ένα θέατρο τη φορά, αποτρέποντας άλλους αντιπάλους χωρίς μεγάλες μάχες.

«Εάν οι ΗΠΑ δεν μπορούν να διασπάσουν τον άξονα ή να αγνοήσουν πτυχές του, τότε πρέπει να σχεδιάσουν ένα αλλαγμένο στρατηγικό περιβάλλον. Αυτό περιλαμβάνει την πολύ πραγματική πιθανότητα ότι οι ΗΠΑ θα χρειαστούν να πολεμήσουν περισσότερους από έναν αντιπάλους σε περισσότερα από ένα θέατρα τη φορά» λέει το στέλεχος της RAND.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή Εθνικής Άμυνας -μια δικομματική ομάδα εμπειρογνωμόνων επιφορτισμένη με την αναθεώρηση των στρατηγικών εθνικής άμυνας- κάλεσε τις ΗΠΑ να αναπτύξουν μια δομή δύναμης τριών θεάτρων, αναγνωρίζοντας την πραγματικότητα που οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα προκλήσεις στον Ινδο-Ειρηνικό, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή και ως εκ τούτου πρέπει να είναι προετοιμασμένη να υπερασπιστεί, μαζί με συμμάχους και εταίρους, τα παγκόσμια συμφέροντά της και στις τρεις περιοχές.

Γιατί όμως όλα αυτά;

Ο Κοέν προτείνει να ενισχυθεί η αμερικανική άμυνα, διότι, όπως λέει ακόμα και εάν ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, καταφέρει την εκεχειρία στην Ουκρανία, η επιθετικότητα της ανατολής έχει φανεί. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις προσπάθησαν να αποτρέψουν αυτό το ολοένα και πιο επισφαλές στρατηγικό περιβάλλον προσπαθώντας να διαλύσουν αυτό το συγκρότημα κακόβουλων παραγόντων. Οι κυβερνήσεις Ομπάμα και Μπάιντεν προσέφεραν προσεγγίσεις στο Ιράν. Η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ προσπάθησε να προσεγγίσει τη Βόρεια Κορέα. Και οι κυβερνήσεις Μπους, Ομπάμα και Τραμπ δοκίμασαν όλες διάφορες επαναφορές και προτροπές στη Ρωσία.

«Όλα αυτά τα εγχειρήματα, χωρίς έκπληξη, λέει ο ίδιος «απέτυχαν για τον απλούστατο λόγο ότι καθένας από αυτούς τους αντιπάλους είναι, με τον δικό του τρόπο, δυσαρεστημένος με το status quo και έχει συμφέροντα που συγκρούονται ουσιαστικά με τις ΗΠΑ».

Ακόμα κι αν η κυβέρνηση Τραμπ καταφέρει να σταματήσει τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, ο εκκολαπτόμενος άξονας μεταξύ Κίνας, Ρωσίας, Ιράν και Βόρειας Κορέας θα αντέξει, για τον απλό λόγο ότι παραμένει στο στρατηγικό συμφέρον και των τεσσάρων κρατών να συντηρήστε το.

Για την Κίνα, ο «Άξονα του Κακού» μεταφράζεται σε νέες πηγές πρώτων υλών, στρατιωτική τεχνολογία και ενδεχομένως ένα μελλοντικό εργαλείο για την γεωπολιτική απόσπαση της προσοχής των ΗΠΑ. Για τη Ρωσία, ο άξονας παρέχει μια οικονομική σωτηρία (Κίνα) και στρατιωτικό υλικό (Βόρεια Κορέα και Ιράν). Το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, με τη σειρά τους, πρόκειται να αποκτήσουν στρατιωτική τεχνολογία και υποστήριξη μεγάλων δυνάμεων, συμπυκνώνει ο Κοέν.

Μόνοι μας δεν μπορούμε

Φυσικά, το να αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ το συνδυασμένο βάρος της Κίνας, της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας είναι μια ηράκλεια πρόταση παραδέχεται ο Ράφαελ Κοέν, λέοντας ότι θα απαιτήσει μεγαλύτερο στρατιωτικό και σημαντικά περισσότερες αμυντικές δαπάνες στο ύψος μάλιστα του Ψυχρού Πολέμου.

Αλλά ακόμα και αυτά τα εξωπραγματικά ποσά παραδέχεται ότι δεν αρκούν για να νικήσουν μόνες οι ΗΠΑ. «Όσο και αν οι ΗΠΑ μπορούν να κηρύξουν «πρώτα η Αμερική», η παροχή ασφάλειας και ευημερίας των ΗΠΑ θα είναι πολύ φθηνότερη και πιο αποτελεσματική εάν η Ουάσιγκτον μπορέσει να αξιοποιήσει τη συνδυασμένη ισχύ του παγκόσμιου δικτύου συμμάχων και εταίρων της» υπογραμμίζει. «Καθώς λοιπόν οι ΗΠΑ αυξάνουν τις αμυντικές τους επενδύσεις, οι σύμμαχοί τους σε όλο τον κόσμο πρέπει να αυξήσουν τις δικές τους παράλληλα».

Τα ερωτήματα

Η ανάλυση όμως του Κοέν είναι προβληματική από αρκετές πλευρές:

1. Ζητάει να ανεβάσουν οι ΗΠΑ τις αμυντικές δαπάνες σε επίπεδα του Ψυχρού Πολέμου. Ωστόσο ποιάς περιόδου, μήπως εκείνης του 1953 που το αμυντικό ΑΕΠ ήταν στο 11,3% ή μήπως εκείνο του 1967 που ήταν κάπου 8,6%. Εάν σήμερα το 3,4% αντιστοιχεί σε 916 δισ. ευρώ, τότε φέρνει ίλιγγο στους αμερικανούς πολίτες -που δεν μπορούν να πληρώσουν το στεγαστικό τους δάνειο-  να δαπανήσουν πάνω από δύο τρισ. δολ. σε όπλα και πολέμους.
2. Ισχυρίζεται ότι οι προσπάθειες της Δύσης να προσεγγίσει τις χώρες του άξονα του κακού απέτυχαν διότι δεν το ήθελαν οι κακές αυτές χώρες λόγω συμφερόντων. Υπενθυμίζεται ότι η Ρωσία, ήταν πρόθυμη ανα μπει στην ομπρέλα ασφάλειας από το 2000, αλλά οι Δυτικοί του έκλεισαν την πόρτα, διευρύνοντας τη στρατιωτική συμμαχία του NATO στα σύνορά του. Η κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ, έσκισε τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του  Ιράν το 2017, ενώ η κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν ποτέ δεν την αποκατέστησε. Επίσης, ο δασμολογικός πόλεμος του Τραμπ επί της Κίνας ποτέ δεν αμβλύνθηκε από την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν.
3. Ο αναλυτής θεωρεί εξαιρετικά απειλητικό ότι για πρώτη φορά, οι αντίπαλοι των ΗΠΑ είναι πρόθυμοι να έρθουν στην άμεση στρατιωτική βοήθεια ενός άλλου. Αυτό όμως ακριβώς κάνουν οι ΗΠΑ εδώ και χρόνια. Διευρύνουν το NATO, ενισχύοντας τη γειτονιά της Ρωσίας με στρατιωτικές υποδομές που την απειλούν. Έχουν μόνιμη στρατιωτική παρουσία στο μαλακό υπογάστριο της Κίνας, την Ταϊβάν, κάτι που είναι φυσιολογικό να ανησυχεί το Πεκίνο.

Εάν ο Κοέν είχε διαβάσει καλύτερα Θουκιδύδη -θεωρώντας καλόπιστα δεδομένο ότι έστω του έριξε μια ματιά- θα καταλάβαινε ότι η συσπείρωση και η επιθετικότητα του Α θα δημιουργήσει ανάλογες αντιδράσεις στον Β. Αλλά είναι υποκριτικό να βαπτίζεται ο Β ως πρωτογενής απειλή και «Άξονας του Κακού» ώστε να δικαιολογηθούν διαστημικές αμυντικές δαπάνες και παγκόσμιος τρόμος.