Τέσσερα μεγάλα θέματα που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής επέλεξε για να σταθεί ιδιαίτερα στην παρέμβαση του στο Συνέδριο του Βήματος με θέμα «Μεταπολίτευση 1974-2024: 50 Χρόνια Ελληνική Εξωτερική Πολιτική» ο Αλέξης Τσίπρας.

«Θα έλεγα ότι τα 50 αυτά χρόνια, η μεταπολίτευση μάλλον μας βρήκε, η είσοδος της χώρας στη μεταπολίτευση μας βρήκε με τρεις μεγάλες πληγές» ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρώην πρωθυπουργός.

Οι πληγές

Αναφερόμενος στην είσοδο της Ελλάδας στη Μεταπολίτευση είπε ότι αυτή έγινε με την εξάρτηση του μετεμφυλιακού κράτους από τις ΗΠΑ που οδήγησε στην Χούντα, την τραγωδία της Κύπρου και τις τουρκικές προκλήσεις και διεκδικήσεις στο Αιγαίο, ενώ άλλη μία πληγή το ονοματολογικό δημιουργήθηκε με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

«Βγαίνοντας από τη δικτατορία κουβαλάγαμε αυτή τη μεγάλη πληγή της εξάρτησης της χώρας στην εξωτερική μας πολιτική. Και ταυτόχρονα μια δεύτερη μεγάλη πληγή που ήταν η τραγωδία της Κύπρου. Η τραγωδία της εισβολής της Κύπρου που βαραίνει ακόμα και σήμερα τον ελληνισμό και βεβαίως μια τραγωδία που είχε συνέπειες στην ειρήνη και σταθερότητα σε όλη την ευρύτερη περιοχή» όπως είπε.

Σημείωσε δε ότι «μια τρίτη πληγή που ξεκίνησε να εξελίσσεται λίγο πριν το τέλος της δικτατορίας και ακλούθησε όλη την περίοδο μέχρι σήμερα δυστυχώς, είναι η πληγή των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Μία πληγή που σύμφωνα με τον Τσίπρα δεν οφείλεται μόνο στην εισβολή στην Κύπρο «αλλά γιατί άρχισε σιγά-σιγά η Τουρκία να ξεδιπλώνει την αναθεωρητική της ατζέντα και τις διεκδικήσεις της στη Μεσόγειο πριν την πτώση της δικτατορίας με τα κοιτάσματα στον Πρίνο, αργότερα με το Χώρα, το Σισμίκ, κορυφώθηκε στα Ίμια. Συνεχίστηκε αυτή η αναθεωρητική στάση με το Oruc Reis».

Η πληγή στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου

Ενώ ως τέταρτη πληγή που ήρθε με το τέλος του Ψυχρού πολέμου όπως είπε ήταν «με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η πληγή που αναδείχθηκε στα βόρεια σύνορά μας με ένα νεοσύστατο κράτος που διεκδικούσε μέρος της πολιτισμικής μας κληρονομίας, το όνομα Μακεδονία και την αποκλειστική του χρήση, με αλυτρωτικές διαθέσεις».

Κάτι που «ήταν ένα μόνιμο βάρος για 27 χρόνια στην εξωτερική πολιτική της χώρας η οποία πήγαινε από ήττα σε ήττα καθώς μία σειρά από χώρες σε όλο τον κόσμο αναγνώριζαν αυτή τη χώρα με το συνταγματικό της όνομα Μακεδονία».

Για τον Τσίπρα ωστόσο «πολλές ήταν σημαντικά καλές στιγμές αλλά οι κυριότερες θετικές στιγμές στην εξωτερική μας πολιτική αυτά τα 50 χρόνια ήταν όποιες προσπάθειες πέτυχαν όχι να κλείσουν πληγές αλλά να επουλώσουν αυτές τις πληγές».

Οι μεγάλες στιγμές που αναγνωρίζει ο Τσίπρας

Στις μεγάλες στιγμές της εξωτερικής πολιτικής που επούλωσαν χωρίς να γιατρέψουν τις αντίστοιχες τρεις από τις τέσσερις πληγές ο πρώην πρωθυπουργός επεσήμανε την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Τόνισε ως απαραίτητη την ουσιαστική σύγκλιση με την ΕΕ, τη δίκαιη και βιώσιμη επίλυση του Κυπριακού και την ανάπτυξη στρατηγικών σχέσεων με την Βόρεια Μακεδονία για να προχωρήσουν αυτά τα τρία μεγάλα βήματα.

Για να αναγνωρίσει πως η αντιμετώπιση των τουρκικών διεκδικήσεων παραμένει ανοιχτή πληγή υπογραμμίζοντας πως «είναι εδώ, μας κυνηγά αλλά φαντάζομαι ότι θα είναι ένα αντικείμενο συζήτησης για την επόμενη 50ετία να δούμε να θα καταφέρουμε να την κλείσουμε».

Ο Τσίπρας αναφερόμενος στην ένταξη στην ΕΟΚ είπε ότι με αυτή «η Ελλάδα μετατρέπεται από ένα αντικομμουνιστικό δορυφόρο της Δύσης σε μία χώρα που έχει ένα άλλο status ισότιμο με τις υπόλοιπες χώρες της τότε ΕΟΚ και αργότερα Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βεβαίως μέσα σε κάποια πλαίσια οικονομικής πολιτικής, κοινωνικής πολιτικής, γεωπολιτικής αλλά σε πλαίσια που δίνουν περιθώρια αυτονομίας».

Αναφερόμενος στην ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ παραδέχτηκε ότι «δεν έκλεισε την πληγή της διαίρεσης Κύπρου αλλά δημιούργησε μία σημαντική ασπίδα ασφάλειας και προστασίας της Κύπρου και του κυπριακού λαού εντός της ΕΕ».

Μιλώντας και για τη Συμφωνία των Πρεσπών επεσήμανε ότι με αυτή «έληξε μία 27ετή διαμάχη, επούλωσε να το πω» αφού «ούτε εκεί η πληγή έκλεισε».

Η ευθύνη των επόμενων κυβερνήσεων

Διεμήνυσε δε ότι «εναπόκειται στις επόμενες κυβερνήσεις να φροντίσουν να διατηρήσουν και να ενισχύσουν αυτή τη σχέση και τη συμφωνία η οποία αποκαθιστά και το ότι δεν υπάρχει αποκλειστική χρήση του ονόματος, υπάρχει βεβαίως και μία αποκατάσταση σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά, κυρίως όμως δίνει την δυνατότητα η εξωτερική πολιτική να ασχοληθεί με άλλα πιο σημαντικά και βεβαίως να παίξουμε ένα σημαντικό ρόλο στα Βαλκάνια εκεί που παίζουν πιο πολύ πριν τη συμφωνία, συνεχίζουν να παίζουν ρόλο σημαντικό τρίτες χώρες, η Ρωσία, η Τουρκία».

Τώρα, η τέταρτη πληγή δεν έχει κλείσει, είναι εδώ, μας κυνηγά αλλά φαντάζομαι ότι θα είναι ένα αντικείμενο συζήτησης για την επόμενη 50ετία να δούμε να θα καταφέρουμε να την κλείσουμε.

Δεύτερο θέμα η τοξικότητα

Απαντώντας σε ερώτημα περί επικρίσεων που δέχθηκε για τη Συμφωνία των Πρεσπών και τα περί μειοδοσίας, ενδοτικότητας κλπ, μία ρητορική που ακούγεται και σήμερα με αφορμή τον ελληνοτουρκικό διάλογο που εξελίσσεται, ο Τσίπρας επεσήμανε ότι αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο στην πολιτική ζωή της χώρας. Για να επισημάνει ότι οι ακρότητες είναι «ένα σπορ στο οποίο αρέσκεται η συντηρητική παράταξη χρόνια τώρα».

Αναγνώρισε ότι «αυτή η παθογένεια δεν βοηθάει καθόλου την χώρα να προχωρήσει μπροστά. Διότι είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις στρατηγικής για το πως η χώρα θα μπορέσει να προχωρήσει μπροστά στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής.

»Αλλά είναι διαφορετικό όλοι να κατανοούμε ότι υπάρχουν διαφορετικές στρατηγικές αλλά δεν είναι κανένας περισσότερο πατριώτης από τον άλλον και ο άλλος που έχει διαφορετική άποψη μειοδότης. Και διαφορετικό με την πρώτη ευκαιρία να επικαλούμαστε εθνική προδοσία, μειοδοσία».

Ο Τσίπρας πενθύμισε ότι ο Μητσοτάκης «αγκαλιά» με τον κ Σαμαρά επιτέθηκε με εθνικιστική και λαικιστική ρητορική στον ΣΥΡΙΖΑ κατηγορώντας τον ίδιο ότι αντάλλαξε τη Συμφωνία των Πρεσπών με τις συντάξεις. Κραύγαζε δε όπως είπε ο σημερινός πρωθυπουργός: «ο πατριωτισμός είναι ξένη λέξη για εσάς κ Τσίπρα», κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι αποτελεί «εθνική εξαίρεση» και εργαλειοποίησε το θέμα της Θράκης προεκλογικά το 2023.

Για τον Τσίπρα ωστόσο ο Μητσοτάκης σήμερα αναγκάζεται να υποστεί τις συνέπειες της πολιτικής του, γιατί… «όταν κατουράς στη θάλασσα το βρίσκεις στο αλάτι».

Ο πρώην πρωθυπουργός χαρακτήρισε αναγκαία την αντιπαράθεση για την αναγκαία στρατηγική της Ελλάδας, χωρίς όμως να δημιουργείται κλίμα τοξικότητας στον δημόσιο διάλογο.

Τρίτο θέμα το τρίγωνο αποσταθεροποίησης

Ερχόμενος στο σήμερα ο Τσίπρας υπογράμμισε πως «πλέον είναι φανερό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση ενός τριγώνου αποσταθεροποίησης, τριγώνου αστάθειας: Λιβύη, Συρία, Ουκρανία και αν λάβει κανείς υπόψιν και το τι ακριβώς γίνεται στη Μέση Ανατολή, θα δει ότι και οι πλευρές αυτού του τριγώνου είναι σε πολύ μεγάλη ένταση».

Για να αναγνωρίσει πως εδώ συγκρούονται δύο αντιλήψεις- η μία που λέει ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει πυλώνας ειρήνης και σταθερότητας και η άλλη ότι επειδή η χώρα είναι κοντά στην αστάθεια, πρέπει να καταστεί προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης και να αναβαθμίσει της θέση της στην νοτιανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ διότι έτσι θα έχει την εύνοια των συμμάχων της έναντι της Τουρκίας.

Σύμφωνα με τον Τσίπρα ωστόσο επιβεβαιώνεται η αποτυχία του δεύτερου δόγματος καθώς η Τουρκία γίνεται εκστρατευτικό σώμα της Δύσης σε μια περιοχή που η Ρωσία και ΗΠΑ αποχωρούν και η ΕΕ είναι πολύ αδύναμη να κινηθεί.

«Άρα λοιπόν όταν εσύ θες να είσαι προκεχωρημένο φυλάκιο αλλά η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να γίνεται κατά το δοκούν προκεχωρημένο εκστρατευτικό σώμα στη Λιβύη ή στη Συρία και αξιοποιώντας ας πούμε και τα συμφέροντα, κατά το δοκούν πάντα και της Δύσης, τότε προφανώς είναι πολύ πιο χρήσιμη από σένα» όπως είπε.

Και για αυτόν τον λόγο όπως ανέφερε πρέπει να υπάρξει επιστροφή σε μια ενεργητική πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική που επενδύει στον ρόλο της χώρας ως πυλώνα ειρήνης/σταθερότητας.

Τέταρτον οι προσεγγίσεις στα ελληνοτουρκικά

Μιλώντας για τα ελληνοτουρκικά και την επούλωση της «τέταρτης πληγής» ο Τσίπρας επεσήμανε τρεις προσεγγίσεις.

Η μία όπως είπε είναι μια στρατηγική αναβλητικότητας όπου προσποιούμαστε ότι συζητάμε και ότι ο χρόνος δρα υπέρ μας. Αλλά στην πραγματικότητα, οδηγούμαστε σε κρίσεις και μη άσκηση των δικαιωμάτων μας (πχ παραμένοντας στα 6 νμ).

Για να σημειώσει πως «όσο περνάει ο χρόνος μάλλον γίνεται ισχυρότερη η Τουρκία έναντι ημών με μεγαλύτερη γεωπολιτική δυναμική. Και εν τη αύτη περιπτώσει και τα ήρεμα νερά δεν είναι πάντοτε ήρεμα. Δηλαδή σε αυτά τα 50 χρόνια είχαμε σχεδόν κάθε δέκα χρόνια μεγάλες κρίσεις οι οποίες μας πάνε βήματα πιο πίσω».

Η δεύτερη αφορά τη λογική του “λύση ναναι και ό,τι ναναι” με αποδοχή απαράδεκτων υποχωρήσεων.

Τόνισε δε ότι ο ίδιος υποστηρίζει την προσέγγιση σύμφωνα με την οποία εθνικό στόχο πρέπει να αποτελέσει η επέκταση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας με διατήρηση της ειρήνης στο Αιγαίο.

Τάχθηκε υπέρ μίας στρατηγικής «έντιμης συμφωνίας» για την οριοθέτηση ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας στο Δικαστήριο της Χάγης η οποία βασίζεται σε τρεις κόκκινες γραμμές (εδαφική ακεραιότητα των νησιών, άμυνα των νησιών και ενότητα του αιγαιακού χώρου με την έννοια ότι κανένα ελληνικό νησί δεν πρέπει να εγκλωβιστεί σε τουρκική υφαλοκρηπίδα).

Τόνισε δε ότι πρέπει να υπάρξει ορισμός των χωρικών υδάτων πριν την οριοθέτηση. Υπογράμμισε ότι ακριβώς με σκοπό την πίεση στην Τουρκία σε αυτήν την κατεύθυνση έχει καταθέσει δύο προτάσεις – μία (το 2021) για διασύνδεση της Χάγης με την αναθέωρηση της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και μία (το 2022) για την επέκταση χωρικών υδάτων στα 12 νμ στην Ανατολική Μεσόγειο με οριοθέτηση ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας με τις όμορες χώρες.

Headlines