Σίρλεϊ Τεμπλ: Η κακοποιημένη στάρλετ που έσωσε την 20th Century Fox από χρεοκοπία

Τον Δεκέμβριο του 1933, η πεντάχρονη Σίρλεϊ Τεμπλ υπέγραψε συμβόλαιο με ένα σχεδόν χρεοκοπημένο Fox Studios. Ήταν και η σωτηρία του.

«Το μάθημα ήταν ‘ο χρόνος είναι χρήμα’ και ‘είναι δουλειά, όχι παιχνίδι’. Και αυτό το έμαθα πριν γίνω σταρ» είπε η Σίρλεϊ Τέμπλ στο BBC, το 1988 για τα παιδικά της χρόνια. Ήταν η εποχή που απολάμβανε μια αξιοσημείωτη δεύτερη πράξη στην καριέρα της ως διπλωμάτης των ΗΠΑ.

Δεν επρόκειτο για επιλογή, ήταν ανάγκη. Η Σίρλεϊ Τεμπλ κάποτε ήταν η πιο καλοπληρωμένη σταρ του Χόλιγουντ αλλά στα τέλη της δεκαετίας του 80 τα περισσότερα από τα εκατομμύρια της είχαν εξανεμιστεί.

«Σώσατε και την 20th Century Fox από τη χρεοκοπία, έτσι δεν είναι;» τη ρώτησε ο παρουσιαστής της εκπομπής, Τέρι Γουόγκαν, την καλεσμένη του που τότε ήταν γνωστή με το όνομα του συζύγου της, Σίρλεϊ Τεμπλ-Μπλακ. «Νομίζω ναι», απάντησε εκείνη.

Η αρχή

Το 1933, τα Fox Studios είχαν σχεδόν χρεοκοπήσει. Η εταιρεία που ιδρύθηκε από τον Γουίλιαμ Φοξ το 1915, γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά την εποχή του βωβού κινηματογράφου. Όταν όμως έφτασε η Μεγάλη Ύφεση, το στούντιο είχε ζημιές, χρωστούσε εκατομμύρια και οι τιμές των μετοχών είχαν πέσει κατακόρυφα. Μόνο ένα κοριτσάκι με σγουρά μαλλιά αποδείχθηκε ότι μπορούσε να αναχαιτίσει την πορεία.

Δύο εβδομάδες πριν υπογράψει το συμβόλαιό της με το στούντιο, η Σίρλεϊ Τεμπλ ήταν μέλος του καστ του Stand Up and Cheer! δίπλα στον Τζέιμς Νταν, που επρόκειτο να υποδυθεί τον πατέρα της. Αν και οι ρόλοι τους ήταν σχετικά μικροί, το ζευγάρι είχε χημεία στην οθόνη. Ακολούθησαν πολλές συνεργασίες τους και η Σίρλεϊ Τεμπλ καθιερώθηκε.

Η πρώτη της επαφή με τη showbusiness ήρθε όταν η μητέρα της την πήγε σε μαθήματα χορού, δυόμισι ετών. «Είχα πολλή ενέργεια – δεν με έπαιρνε ο ύπνος – και σκέφτηκε να με γράψει σε μια σχολή χορού της γειτονιάς που ήταν λιγότερο από δύο μίλια από το σπίτι μας. Εκεί έκανα πρόβες – μάθαινα ρούμπα και ταγκό» είπε στο BBC.

Eκεί την ανακάλυψε και ο σκηνοθέτης Τσαρλς Λαμόντ που την έβαλε να παίξει σε μια σειρά ταινιών μικρού μήκους που ονομάζονταν Baby Burlesks. Πληρώθηκε συνολικά 10 $ για κάθε μέρα γυρισμάτων, αλλά οι πρόβες ήταν απλήρωτες και η Τεμπλ δεν είπε τα καλύτερα για την εμπειρία. «Δεν ήταν σπουδαίος παραγωγός. Ήταν ένας πολύ φθηνός παραγωγός. Ήταν μέρος μιας παρτίδας στο Χόλιγουντ που ονομαζόταν Poverty Row» είπε στη συνέντευξη της.

Στην τιμωρία

Ο Λαμόντ, μαζί με τον παραγωγό Τζακ Χέις, εργάστηκαν για την Εκπαιδευτική Φιλμογραφική Εταρεία (Educational Films Corporation).

Η μόλις 3 ετών Σίρλεϊ Τεμπλ πρωταγωνίστησε σε οκτώ ταινίες, αλλά το σκηνικό δεν ήταν ένα ευχάριστο μέρος για την ίδια ή για τα άλλα παιδιά ηθοποιούς. Η Σίρλέϊ Τεμπλ μίλησε για την τιμωρία που οι παραγωγοί είχαν επινοήσει για τα άτακτα παιδιά.

«Είχαν δύο μεγάλα κουτιά στο σετ. Το ένα είχε μέσα ένα μεγάλο όγκο από πάγο και όταν κάποιος από εμάς συμπεριφερόταν άσχημα, μας έστελναν εκεί μέσα για να ‘δροσιστούμε’ και να σκεφτούμε τη συμπεριφορά μας, μέσα στο σκοτάδι. Με την πόρτα κλειστή. Είχα πολλά προβλήματα από αυτό, πονούσα. Πέρασα πολλές φορές φορές μέσα στο κουτί» είπε.

Οι γονείς δεν επιτρέπονταν στο πλατό με τα παιδιά τους. Ωστόσο η μητέρα της Τεμπλ έφτιαχνε κοστούμια, της έκανε μαθήματα υποκριτικής και έφτιαχνε τα μαλλιά της κάθε βράδυ σε χαριτωμένες μπούκλες.

Τα θέματα των ταινιών, στις μέρες μας, μάλλον δεν θα μπορούσαν να προβληθούν. Η Τεμπλ τα περιέγραψε ως «απομιμήσεις ταινιών για ενήλικες». Ένας από τους πρώτους χαρακτήρες που έπαιξε ονομαζόταν Morelegs Sweet Trick, ένα λογοπαίγνιο για τη σταρ του κινηματογράφου Marlene Dietrich.

Σεξισμός και ρατσισμός

Στο War Babies η τρίχρονη Τεμπλ φορούσε μια μπλούζα που δεν είχε ώμους και μια πάνα κρατημένη με μια κωμικά μεγάλη παραμάνα. Χόρευε για άλλα παιδιά που έπαιζαν τους στρατιώτες. Οι τελευταίοι την διεκδικούσαν και της έδιναν γλειφιτζούρια.

Σε άλλη ταινία, το Polly Tix στην Ουάσιγκτον, είναι μια πόρνη με αποστολή να αποπλανήσει έναν γερουσιαστή. Στην πρώτη της σκηνή φοράει σουτιέν και λιμάρει τα νύχια της. Αργότερα εμφανίζεται στο γραφείο του γερουσιαστή φορώντας κορδόνια από μαργαριτάρια και λέει στο μικρό παιδί που παίζει τον γερουσιαστή ότι έχει σταλεί να τον διασκεδάσει.

Γράφοντας για τις ταινίες στην αυτοβιογραφία της, Child Star, η Τεμπλ είπε ότι οι ταινίες ήταν «μια κυνική εκμετάλλευση της παιδικής μας αθωότητας» και επίσης «ήταν ρατσιστικές ή σεξιστικές».

Το επόμενο βήμα ήταν μια σειρά μικρών ρόλων σε συμβόλαιο με τον παραγωγό, συγγραφέα και σκηνοθέτη Τζακ Χέις. Όταν χρεοκόπησε, ο πατέρας της αγόρασε πίσω το συμβόλαιό της, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι ήταν μια κακή συμφωνία από την αρχή της. Λίγο αργότερα, η Τεμπλ εντοπίστηκε να χορεύει σε ένα λόμπι από έναν τραγουδοποιό που εργαζόταν για τη Fox. Της ζητήθηκε να περάσει από οντισιόν για το Stand Up and Cheer!, μια ταινία που γυριζόταν αυτή τη στιγμή. Πήρε έναν μικρό ρόλο, πάνω κάτω την αμοιβή δύο εβδομάδων.

Σκοτεινά σύννεφα

Η υπόθεση της ταινίας είναι ότι η Μεγάλη Ύφεση είναι αποτέλεσμα έλλειψης «αισιοδοξίας», γι’ αυτό γίνονται οντισιόν για να βρεθούν διασκεδαστές για να φτιάξουν τη διάθεση του κόσμου. Η Tέμπλ και ο Τζέιμς Νταν ήταν ντουέτο σε μια χορογραφία. Δεν υπήρχε αρκετός χρόνος για πολλές πρόβες και έτσι η Τεμπλ δίδαξε στον συνεργάτη της μια χορογραφία που είχε μάθει για άλλη παράσταση.

Αμέσως μετά τα γυρίσματα, της προσφέρθηκε συμβόλαιο ενός έτους, με πιθανή ανανέωση συμβολαίου για επτά χρόνια. Θα πληρωνόταν 150 δολάρια την εβδομάδα.

Το συμβόλαιο υπογράφηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1933. Στην αυτοβιογραφία της, η Τεμπλ το αποκάλεσε «το πρώτο σε μια σειρά από σύννεφα που αιωρούνται σκοτεινά τα επόμενα επτά χρόνια».

Η επόμενη ταινία τους ήταν το Baby, Take a Bow, η οποία έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο του 1934. Η Τέμπλ ήταν πλέον ένα προϊόν που η Fox υπενοικίαζε σε άλλα  στούντιο για χιλιάδες δολάρια, πολλά περισσότερα από αυτά που κέρδιζε η ίδια. Αργότερα το ίδιο έτος, κυκλοφόρησε το Bright Eyes, μια παραγωγή που γράφτηκε ειδικά για αυτούς τους δύο. Στην ταινία υπήρχε και ένα τραγούδι που θα γινόταν και το σήμα κατατεθέν της. Το On the Good Ship Lollipop.

Πολύτιμο διαμάντι

Ωστόσο τα Fox Studios δεν μπορούσαν να κλείσουν τις πληγές του Μεγάλου Κραχ και το 1934, η Fox συγχωνεύθηκε με την 20th Century Pictures για να γίνει η 20th Century Fox. Σύμφωνα με το Vanity Fair, στέλεχος της Fox σχολίασε η συμφωνία ως: «Δεν αγόρασαν το στούντιο της Fox, αγόρασαν τη Σίρλεϊ Τεμπλ.

Σε μία μόλις χρονιά, η Σίρλεϊ Τεμπλ εμφανίστηκε σε 10 ταινίες. Εκείνη η χρονιά ήταν τόσο αξιοσημείωτη που στα Όσκαρ του 1935 της απονεμήθηκε το πρώτο Βραβείο Όσκαρ Καλύτερου νεαρού καλλιτέχνη (Academy Juvenile Award) – ακόμη και σήμερα, σχεδόν 90 χρόνια μετά, παραμένει το νεότερο άτομο που έχει βραβευτεί από την Ακαδημία.

Η Τεμπλ αποδείχτηκε μια μεγάλη επιτυχία, η ιδανικότερη αφορμή για να μπει κάποιος μέσα στις αίθουσες κινηματογράφου και να ξεχάσει την εποχή της μεγάλης ύφεσης που είχε ρίξει τους πάντες σε κατάθλιψη και μιζέρια. Το κοινό ήθελε να δει αισιόδοξες, χαρούμενες ταινίες στις αίθουσες και τη Σίρλεϊ Τεμπλ να χορεύει για αυτό.

Ένα μωρό αντίδοτο, ένα μωρό κακοποιημένο

«Κατά τη διάρκεια αυτής της ύφεσης, όταν το πνεύμα των ανθρώπων είναι στα τάρταρα περισσότερο από ποτέ, είναι υπέροχο που για μόλις 15 σεντ ένας Αμερικανός μπορεί να πάει σε μια ταινία και να κοιτάξει το χαμογελαστό πρόσωπο ενός μωρού και να ξεχάσει τα προβλήματά του» είχε πει για τη Σίρλεϊ Τεμπλ ο 32ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, Φραγκλίνος Ρούζβελτ.

Καθώς οι ταινίες της έγιναν πιο προσοδοφόρες, η αμοιβή της αυξήθηκε σε σημείο να γίνει η πιο καλοπληρωμένη σταρ στο Χόλιγουντ – όλα μέχρι την ηλικία των 10 ετών. Το πρόγραμμα της δουλειάς της μπορεί να ήταν έντονο, αλλά ως ενήλικας το θυμόταν με αγάπη. Μετά την υπογραφή του συμβολαίου με την Fox, η μητέρα της ήταν πάντα στο πλατό μαζί της. Ένα αξιοσημείωτο πράγμα που χώριζε την Tεμπλ από άλλα παιδιά-αστέρες είναι ότι είχε στενή σχέση με τους γονείς της. Ακόμη και την αυτοβιογραφία της την αφιέρωσε στην «αγαπημένη μητέρα της».

Επειδή ο πατέρας της είχε δουλέψει σε τράπεζα, έγινε και μάνατζερ της. Ωστόσο, όπως είπε η ίδια στο BBC, «δεν είχε κάνει σπουδές» και παρασύρθηκε σε πολύ κακές επενδύσεις. «Από τα 3.200.000 δολάρια που είχα κερδίσει από τα πάντα – από πωλήσεις κούκλων, βιβλία, ρούχα και ούτω καθεξής– μου είχαν απομείνει 44.000 δολάρια σε ένα καταπίστευμα», είπε.

Στο πέρασμα των χρόνων, πολλές ταινίες της πλέον ήταν ανεπίκαιρες. Πολύ μετά το τέλος της καριέρας της στον κινηματογράφο, η Τεμπλ διηγήθηκε την κακοποιητική και ληστρική συμπεριφορά που υπέστη όταν ήταν μόλις 12 ετών.

Αποσύρθηκε από τις ταινίες σε ηλικία 22 ετών. Η τελευταία της ταινία ήταν το A Kiss for Corliss το 1949. Μεταγενέστερα, ασχολήθηκε με την πολιτική και υπηρέτησε ως πρέσβειρα των Ηνωμένων Πολιτειών στη Γκάνα και την Τσεχοσλοβακία.

Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε τη Σίρλεϊ Τεμπλ στον αριθμό 18 στη λίστα με τις μεγαλύτερες γυναίκες του κινηματογράφου.

Στη συνέντευξη της στο BBC, η Τεμπλ ρωτήθηκε ποια ήταν «ήταν η καλύτερη δουλειά της σε όλη της τη ζωή».

«Τα χρόνια μου στη Γκάνα» είπε το κορίτσάκι με τις μπούκλες που έσωσε ένα ολόκληρο στούντιο από χρεωκοπία, πριν χρεωκοπήσει η ίδια ως πεταμένη κούκλα που κάποτε διασκέδαζε κατηφείς ενήλικες.

Με πληροφορίες από το BBC