Δημογραφικό: Η Ελλάδα θα είναι το 2050 η πιο γερασμένη χώρα της ΕΕ – Η μεταμόρφωση του δημογραφικού προφίλ της

Άκρως ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για το δημογραφικό με τη γήρανση του ελληνικού πληθυσμού και την υπογεννητικότητα να μας έχουν χτυπήσει προ πολλού την πόρτα. Πρόκειται για ένα μείζον εθνικό πρόβλημα με τεράστιες διαστάσεις που αναμένεται να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια.

Η χώρα μας, επί του παρόντος, «μετράει» το 23% του πληθυσμού της σε ηλικίες άνω των 65 ετών και εντάσσεται στις πλέον γερασμένες της ΕΕ. Τις επόμενες δεκαετίες αυτή η τάση όχι μόνο δεν θα υποχωρήσει αλλά θα ενταθεί.

Το 23% των Ελλήνων είναι άνω των 65 ετών και μέχρι το 2050 το ποσοστό αυτό θα έχει ανέλθει στο 35%

Τα στοιχεία από την ετήσια έκδοση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), με τίτλο Health at a Glance, περιγράφουν με δραματικό τόνο αυτό που ακολουθεί.

Η ελληνική πρωτιά το 2050

Μέχρι το 2050, ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση σε Ιταλία, Πορτογαλία Ισπανία και Λιθουανία. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, θα αναδειχθεί «πρωταθλήτρια» με τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού (35%) σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Το χαμηλότερο ποσοστό των 65+ το 2050 θα είναι στην Ισλανδία, τη Μάλτα, το Λουξεμβούργο, τη Σουηδία και την Κύπρο χωρίς όμως να μπορεί να ανακοπεί η ανοδική τάση. Το ποσοστό των 65 και άνω στις συγκεκριμένες χώρες δεν θα ξεπεράσει το 25%.

Συνολικά, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στην ΕΕ παρουσιάζει σταδιακή αύξηση. Από 16% το 2000, στο 21% το 2023 και στο 29% έως το 2050.

Με βάση τα στοιχεία είναι φανερό πως το δημογραφικό προφίλ των χωρών της ΕΕ υφίσταται μεταμόρφωση λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και της μείωσης των ποσοστών γονιμότητας. Η έκρηξη γεννήσεων που παρατηρήθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες μετά τον πόλεμο (Β’ Παγκόσμιος) συνέβαλε σε ένα αυξανόμενο ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών, σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης.

Αρνητικό το φυσικό ισοζύγιο

Πίσω στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, το φυσικό ισοζύγιο, δηλαδή η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων, καταγράφεται πλέον αρνητική και στις 13 περιφέρειες της χώρας, κυρίως λόγω σημαντικής μείωσης των γεννήσεων σε συνδυασμό με αναβολή των γεννήσεων σε μεγαλύτερη ηλικία.

Με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών η Ελλάδα κινδυνεύει με έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργηρίας σε σχεδόν από μία στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες της χώρας με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι υπέργηροι.

Η Ελλάδα κινδυνεύει με έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργηρίας

Το φαινόμενο της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα καθώς και η γήρανση του πληθυσμού είναι ένα γεγονός, το οποίο εξελίσσεται αδιάκοπα τα τελευταία 35-40 χρόνια. Το 2022 η χώρα μας κατέγραψε τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων σε 92 χρόνια.

Η Ελλάδα έχει από τους χαμηλότερους ρυθμούς γεννήσεων στην Ευρώπη και μάλιστα ορισμένα χωριά δεν έχουν καταγράψει ούτε μία γέννηση εδώ και χρόνια.

Η πληθυσμιακή συρρίκνωση αλλά και η γήρανση του πληθυσμού θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο ασφαλιστικό σύστημα.

Τα πρώτα «καμπανάκια» έχουν ήδη αρχίσει να χτυπούν με το κύμα συνταξιούχων να μεγαλώνει αισθητά παρά το γεγονός πως οι συντάξιμες αποδοχές είναι χαμηλότερες.

Το ορεινό χωριό Λάστα στην Αρκαδία

Το πρόβλημα μεγεθύνεται αν αναλογιστεί κανείς και την τάση ερημοποίησης της υπαίθρου που παρατηρείται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ρεπορτάζ των ανταποκριτών του αμερικανικού ειδησεογραφικού δικτύου CNBC. Επισκέφθηκαν το ορεινό χωριό Λάστα στην Αρκαδία, το οποίο εκτός από πανέμορφο και γραφικό είναι πλέον σχεδόν ακατοίκητο.

Οι ρεπόρτερ του CNBC ήπιαν καφέ στο «σελφ σέρβις» καφενεδάκι, που δεν έχει γκαρσόνια και καφετζή, αλλά ο κάθε επισκέπτης αυτοεξυπηρετείται. Κατόπιν αφήνει ό,τι προαιρείται στο ταμείο-κουμπαρά.

Το ορεινό χωριό Λάστα στην Αρκαδία

Το χωριό, στο δήμο Γορτυνίας, έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Αποτελεί πόλο έλξης για τουρίστες, που περιηγούνται στα εγκαταλειμμένα  πετρόκτιστα κτίρια, αλλά και στα καλοσυντηρημένα μνημεία: Την πλατεία, το κλειστό δημοτικό σχολείο, την εκκλησία, τις δημόσιες βρύσες με κελαρυστό νερό.

Ο τίτλος του ρεπορτάζ όμως είναι αρκούντως τρομακτικός και περιγράφει μια εικόνα από το μέλλον που θα γίνεται ολοένα και πιο ορατή: «Yπαρξιακή πληθυσμιακή κατάρρευση».