Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι επαφές της ελληνικής με τις ινδικές γλώσσες (Μέρος Β’)

Η προσπάθεια ανάκτησης των ινδικών επαρχιών από τον Σέλευκο Α’ τον Νικάτορα (περί το 305 π.Χ.), η σύγκρουσή του με τον ινδό βασιλιά Σανδρόκοττο (ή Σανδράκοττο) και η υπογραφή συνθήκης ειρήνης, που προέβλεπε την αποχώρηση των Ελλήνων από πολλές ινδικές και πρώην περσικές επαρχίες με ελληνικές πόλεις, καταγράφονται στα απομνημονεύματα που συνέταξε ο Μεγασθένης υπό τον τίτλο Ινδικά. Η αφήγηση του Μεγασθένη –τον είχε στείλει ο Σέλευκος ο Νικάτωρ ως πρέσβη στα Παλίμβοθρα, την πρωτεύουσα του βασιλείου του Σανδροκόττου, ιδρυτή της ισχυρότατης δυναστείας των Μωριέων– δε διασώζεται, αλλά αποτέλεσε χρησιμότατη πηγή πληροφοριών για τον Στράβωνα και τον Αρριανό.

Η αυτοκρατορία των Μωριέων (σύμφωνα με το περίφημο λεξικό του αλεξανδρινού γραμματικού Ησυχίου, μωριείς ήταν οι των Ινδών βασιλείς) έφθασε στη μεγαλύτερη έκτασή της επί του τρίτου βασιλιά της δυναστείας, του μικρού γιου του Σανδροκόττου. Αυτός ονομαζόταν Πιοδάσσης, αλλά έμεινε στην ιστορία με το όνομα Ασόκα («χωρίς πόνο ή θλίψη»). Σημαντικές πληροφορίες για τη βασιλεία του Ασόκα (περίπου 268-231 π.Χ.) μας παρέχουν τα λεγόμενα Ψηφίσματα, διατάγματα χαραγμένα κατ’ εντολήν του σε βράχους και σε λίθινες στήλες, διεσπαρμένα σε όλο το εύρος της αχανούς αυτοκρατορίας του, που περιελάμβανε ένα μεγάλο τμήμα της ινδικής υποηπείρου. Με τις επιγραφές αυτές ο Ασόκα, ο οποίος είχε επηρεαστεί από το βουδισμό και είχε ασπαστεί την ηθική της μη βίας, προέτρεπε κατ’ αρχήν τους υπηκόους του –συμπεριλαμβανομένων όσων μιλούσαν την ελληνική και στα Ψηφίσματα αναφέρονταν ως Yona– να σέβονται τον ηθικό νόμο και να διάγουν βίο ευσεβή.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα εν λόγω Ψηφίσματα του Ασόκα μεταφράστηκαν στα αραμαϊκά και στα ελληνικά, και τούτο μπορεί ασφαλώς να ερμηνευτεί ικανοποιητικά. Η αραμαϊκή, από τη μια, η πάλαι ποτέ επίσημη γλώσσα των Αχαιμενιδών (για την ακρίβεια, του διοικητικού μηχανισμού της νεκρής πλέον Περσικής Αυτοκρατορίας), δεν είχε παύσει να χρησιμοποιείται στις ιρανόφωνες χώρες. Η ελληνική, από την άλλη, ήταν ακόμα (περί τα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ.) επίσημη γλώσσα των πόλεων που είχαν ιδρυθεί από τον Μεγαλέξανδρο και είχαν καταφέρει να διατηρήσουν την πολιτική δομή τους εντός των ορίων της αυτοκρατορίας των Μωριέων.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, πορτρέτο του βασιλιά Ασόκα, ο οποίος είχε επηρεαστεί από το βουδισμό και είχε ασπαστεί την ηθική της μη βίας.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι επαφές της ελληνικής με τις ινδικές γλώσσες (Μέρος Α’)