Δολοφονίες, παραπαίουσα οικονομία και έλλειψη εργαζομένων «στριμώχνουν» τον Πούτιν

Ένα κενό μεταξύ των στρατηγών του είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος μοιάζει να… κρατάει «την αναπνοή του» για την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ.

Η δολοφονία του Ρώσου στρατηγού Ιγκόρ Κιρίλοφ στο κέντρο της Μόσχας είναι μια ακόμη επιχείρηση σε μια σειρά από μικρές, ηθικοπλαστικές ενέργειες από την Ουκρανία και τους συμπαθούντες της, σημειώνει χαρακτηριστικά επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Τορόντο στη βρετανική εφημερίδα The Guardian.

Η ρωσική οικονομία παραπαίει κάτω από τη συνδυασμένη πίεση του πολέμου και των δυτικών κυρώσεων, ενώ υπάρχει χρόνια έλλειψη εργαζομένων, εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού και της εξόδου περίπου 700.000 ατόμων σε ηλικία εργασίας κατά την έναρξη του πολέμου

Και υπενθυμίζει ότι, τον περασμένο μήνα, ο Βαλέρι Τρανκόφσκι, ανώτερος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση με αυτοκίνητο στην Κριμαία, ενώ ο Sergei Yevsyukov, πρώην επικεφαλής της φυλακής Olenivka που λειτουργούσε υπό ρωσική διοίκηση και την οποία οι ρωσικές δυνάμεις ανατίναξαν το 2022, σκοτώνοντας πολλούς Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου, πέθανε σε παρόμοια επίθεση αυτό το μήνα στο Ντονέτσκ. Και οι τρεις άνδρες είχαν κατηγορηθεί από την Ουκρανία για εγκλήματα πολέμου.

Γιατί ο Πούτιν δεν θα… κλάψει τον Κιρίλοφ;

Αυτές οι δολοφονίες είναι κάτι περισσότερο από πράξεις αντιποίνων – αποτελούν μέρος μιας υπολογισμένης προσπάθειας να σηματοδοτηθεί η αποφασιστικότητα της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Χρησιμεύουν ως προειδοποίηση προς το στρατιωτικό κατεστημένο της Μόσχας και προσφέρουν ένα ελάχιστο μέτρο δικαιοσύνης σε ένα ουκρανικό κοινό, που εξοργίστηκε από τις θηριωδίες που διέπραξαν οι ρωσικές δυνάμεις.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των δολοφονιών είναι λιγότερο σαφής. Σε αυταρχικά καθεστώτα που δεν διαθέτουν μηχανισμούς για ομαλές μεταβάσεις εξουσίας, η εξόντωση υψηλόβαθμων αξιωματούχων μπορεί να αποσταθεροποιήσει τις δομές της ηγεσίας. Ένα ξαφνικό κενό στην κορυφή κινδυνεύει να πυροδοτήσει εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των ελίτ και να υπονομεύσει τη συνοχή του καθεστώτος Πούτιν.

Βέβαια, αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί τόσο μεγάλο πρόβλημα στο μεσαίο επίπεδο στρατηγών και αξιωματικών. Μεταξύ αυτών των βαθμίδων, η διαδοχή είναι συχνά απλή, επειδή οι αντικαταστάτες είναι συνήθως έτοιμοι να αναλάβουν το κενό. Στρατιωτικοί όπως ο Κιρίλοφ ανεβαίνουν στην κορυφή λόγω της αφοσίωσης και όχι λόγω της αξίας τους, γεγονός που τους καθιστά σε μεγάλο βαθμό εναλλάξιμους και, όσον αφορά την επιτυχία στο πεδίο της μάχης, αναλώσιμους…

Με λίγα λόγια, αν και κάθε μικρή επιτυχία απαιτεί πανηγυρισμούς, η Ρωσία μάλλον θα χύσει λίγα δάκρυα για άνδρες όπως ο Κιρίλοφ.

Παραπαίει η ρωσική οικονομία – Μεγάλη έλλειψη εργαζομένων

Ακόμα κι έτσι, όμως, η χρονική στιγμή αυτών των δολοφονιών είναι σημαντική. Αντιμέτωπη με την πραγματικότητα μιας επικείμενης αλλαγής εξουσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, από μια υποστηρικτική αν και αναποφάσιστη κυβέρνηση Μπάιντεν, σε μια ανοιχτά φιλορωσική προεδρία Τραμπ, η Ουκρανία φαίνεται να αγωνίζεται να εξασφαλίσει τυχόν πλεονεκτήματα της τελευταίας στιγμής.

Εν τω μεταξύ, η Ρωσία κρατάει την αναπνοή της. Η οικονομία της παραπαίει κάτω από τη συνδυασμένη πίεση του πολέμου και των δυτικών κυρώσεων. Οι μισθολογικές αυξήσεις, λόγω του πολέμου για το στρατιωτικό προσωπικό και τις παρακείμενες αμυντικές βιομηχανίες, οι οποίες απασχολούν συνολικά 5 εκατομμύρια άτομα, έχουν πυροδοτήσει ένα φαύλο κύκλο πληθωρισμού και επακόλουθων αυξήσεων των επιτοκίων. Η χώρα έχει επίσης χρόνια έλλειψη εργαζομένων, εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού της και της εξόδου περίπου 700.000 ατόμων σε ηλικία εργασίας κατά την έναρξη του πολέμου.

Ντόμινο πτωχεύσεων ρωσικών επιχειρήσεων

Ο συνδυασμός των υψηλότερων μισθών και της αύξησης των επιτοκίων οδήγησε σε στασιμοπληθωρισμό, καταπνίγοντας τις εγχώριες επενδύσεις και αφήνοντας τις επιχειρήσεις σε μια επικίνδυνη κατάσταση, όπου αδυνατούν να ανταποκριθούν στις δικές τους υποχρεώσεις πληρωμών ή να εισπράξουν χρήματα από τους οφειλέτες τους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι τάσεις δημιουργούν ένα ντόμινο αθετήσεων και πτωχεύσεων.

Οι οικονομικές ελίτ της Ρωσίας θίγονται όλο και περισσότερο από την κατάσταση και έχουν καταφύγει σε σεξιστικές επικρίσεις κατά της διοικητού της Κεντρικής Τράπεζας, Ελβίρα Ναμπιούλινα. Δεν ευθύνεται καθόλου για αυτά τα οικονομικά δεινά – και στην πραγματικότητα, πολλοί της πιστώνουν την εκπληκτική οικονομική ανθεκτικότητα της Ρωσίας μέχρι στιγμής. Γιατί, λοιπόν, οι ρωσικές επιχειρηματικές ελίτ δεν κατευθύνουν την ευθύνη εκεί όπου πρέπει – στον ηγέτη τους, Βλαντίμιρ Πούτιν;

Η απάντηση βρίσκεται στη σκόπιμη δομή της κυβέρνησης Πούτιν. Σύμφωνα με το σύστημά του, οι οικονομικές ελίτ ενεργούν ως διαχειριστές που επιβλέπουν τις καθημερινές λειτουργίες διαφόρων κλάδων της ρωσικής οικονομίας. Υπηρετούν κατά τη διακριτική ευχέρεια του Πούτιν και δεν έχουν καμία επιρροή στις πολιτικές του αποφάσεις.

Γιατί οι ρωσική ελίτ περιμένει πώς και πώς την ορκωμοσία Τραμπ;

Η θέση τους στη ρωσική κοινωνία εξαρτάται αποκλειστικά από τη σχέση τους με τον πρόεδρο. Σε περίπτωση που χάσουν την εύνοιά του, υπάρχουν πολλοί αντικαταστάτες πρόθυμοι να πάρουν τη θέση τους. Και η προεδρία Τραμπ τούς προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας ότι η ανακούφιση από τους αγώνες τους μπορεί να βρίσκεται στον ορίζοντα. Προς το παρόν, το μόνο που χρειάζεται είναι να κρατήσουν χαμηλά το κεφάλι και να περιμένουν τις επόμενες εβδομάδες μέχρι την ορκωμοσία του.

Η επανεκλογή του Τραμπ είναι πιθανό να αποτελέσει ένα γεγονός καμπής στον πόλεμο – ένα γεγονός που πολλοί αναμένουν ότι δεν θα ευνοήσει την Ουκρανία. Ο επερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος είναι απομονωτιστής με στενούς δεσμούς με τον Πούτιν. Έχει ήδη σηματοδοτήσει την πρόθεσή του να ανατρέψει την έγκριση του Μπάιντεν για τη χρήση αμερικανικών όπλων για πλήγματα στο εσωτερικό της Ρωσίας.

Αλλά ο Τραμπ είναι επίσης γνωστό ότι μπορεί να αποδειχθεί απογοητευτικός. Το ειρηνευτικό του σχέδιο, όπως και πολλές από τις πολιτικές του, στερείται λεπτομερειών και αγνοεί το γεγονός ότι και οι δύο πλευρές θα προτιμούσαν να πολεμήσουν παρά να καταφύγουν σε μια μη εφαρμόσιμη ειρήνη.

Εν τω μεταξύ, η εξάντληση των αμερικανικών οπλικών αποθεμάτων περιορίζει την επιρροή του. Δεν μπορεί να παρακρατήσει προμήθειες που δεν του είχαν παρασχεθεί εξαρχής, ενώ οι απειλές του να εξαναγκάσει τον Πούτιν να υποχωρήσει δίνοντας ως εκ θαύματος στην Ουκρανία «περισσότερα [όπλα] από όσα πήραν ποτέ» είναι ομοίως κενές.

 Η καλύτερη ελπίδα της Ουκρανίας είναι να ποντάρει στον εαυτό της

Τούτου λεχθέντος, η Ουκρανία έχει πολλούς λόγους να ανησυχεί. Ενώ οι δολοφονίες Ρώσων εγκληματιών πολέμου χρησιμεύουν ως αντιπερισπασμός για τους ανήσυχους πολίτες, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, γνωρίζει ότι ο χρόνος πριν από την ορκωμοσία του Τραμπ είναι κρίσιμος.

Η Ουκρανία πρέπει να επικεντρωθεί στην εξασφάλιση ισχυρότερων δεσμεύσεων από τους Ευρωπαίους συμμάχους, οι οποίοι μπορεί να χρειαστεί να καλύψουν το κενό που αφήνει μια υποχωρούσα κυβέρνηση των ΗΠΑ. Τελικά, η καλύτερη ελπίδα της Ουκρανίας είναι να ποντάρει στον εαυτό της. Η επένδυση στην εγχώρια παραγωγή όπλων και η αξιοποίηση της οικονομικής αστάθειας της Ρωσίας είναι οι πιο βιώσιμες στρατηγικές επιβίωσής της.