Η υπόθεση Πελικό είναι πασίγνωστη και κραυγαλέα τερατώδης. Τόσο που μου είναι δύσκολο να σημειώσω τις λεπτομέρειες, θέλω να σταθώ μόνο στο διά ταύτα: η Ζιζέλ Πελικό δικαιώθηκε. Στις 19 Δεκεμβρίου του 2024 ο σύζυγός της καταδικάστηκε σε 20 χρόνια κάθειρξης και μαζί του καταδικάστηκαν ακόμη 51 άντρες, εμπλεκόμενοι στη θηριωδία εις βάρος αυτής της γυναίκας.

Πολλαπλώς και συνεχώς, επί συναπτά έτη βιασμένη, η επιζήσασα Ζιζέλ Πελικό (στο εξής αναφερόμενη μόνο ως «Ζιζέλ», αφού «Πελικό»  είναι το επίθετο του συζύγου της) έγινε σύμβολο για όλες τις γυναίκες σε μία από τις χειρότερες περιόδους για τα γυναικεία δικαιώματα κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Η Ζιζέλ, λοιπόν, έγινε φάρος για τα γυναικεία δικαιώματα. Εξαιτίας  της αξιοπρέπειάς της, της δύναμής της να υποστεί την τραυματική διαδικασία της δίκης, εξαιτίας τους λόγου που άρθρωσε υπέρ των γυναικείων δικαιωμάτων. Δυστυχώς, η αφορμή για την έναρξη της συζήτησης είναι πάντοτε θλιβερή, όπως ήταν και κατά το κίνημα #metoo. Ευτυχώς, όμως, η Ζιζέλ αξιοποίησε την ιστορία της για να βοηθήσει κι άλλες γυναίκες.

Σε περίοδο καμπής

Εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μιλάει σαφώς για «επιδημία έμφυλης βίας». Πρόκειται για γεγονός, λοιπόν. Είναι κάτι που προέκυψε μετά το κίνημα #metoo, ακολουθώντας τον παλιό κανόνα της δράσης και της αντίδρασης.

Μαζί με την αύξηση της έμφυλης βίας, άλλαξε και το κυρίαρχο αφήγημα από πλευράς της πλειοψηφίας των ανδρών. Και ενώ επιμένουμε να λέμε ότι όχι, δεν είναι κακοποιητική η πλειοψηφία του ανδρικού φύλου, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πως η πλειοψηφία έχει μία αμυντική στάση όταν ανακύπτει το ζήτημα της έμφυλης βίας. Για τις φεμινιστικές διεκδικήσεις, ούτε λόγος… Εκεί κι αν ακούμε πια ότι «έχουμε πλήρη ισότητα».

Το κυρίαρχο αφήγημα αυτής της περιόδου, το οποίο ενστερνίζονται και ορισμένες γυναίκες, είναι πως ουσιαστικά δεν υπάρχει θέμα έμφυλης βίας. Από το «η πλειοψηφία των ανδρών δεν είναι κακοποιητές» ως το (αφελές) «ναι, αλλά οι άντρες πεθαίνουν στον πόλεμο» (ως στρατιώτες), υπάρχει μια δυσκολία ως προς την πέψη του παγκόσμιου προβλήματος.

Βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου ο φεμινισμός παρουσιάζεται ως ακρότητα. Από mainstream δηλώσεις περί άρνησης της ύπαρξης σεξισμού στους χώρους εργασίας, έως τα προεκλογικά επιχειρήματα της alt right, έως, τελικά, τα ίδια τα νομοθετήματα. Κορυφαίο παράδειγμα διεθνώς η απόφαση των περισσότερων πολιτειών των ΗΠΑ να απαγορεύσουν ή να περιορίσουν τις αμβλώσεις και στα καθ’ ημάς, η άρνηση του κου Τσιάρα να συμπεριλάβει τον όρο «γυναικοκτονία»  στο νέο ποινικό κώδικά.

Ταυτόχρονα, η ακροδεξιά είναι ο κύριος εκφραστής του μισογυνισμού -με απόλυτους όρους. Μπροστάρισσα, βεβαίως, η Αφροδίτη Λατινοπούλου.

Σε αυτήν, λοιπόν, τη συγκυρία ήρθε η Ζιζέλ να αποτελέσει απόδειξη και σύμβολο μαζί.

Το σύμβολο

Στην υπόθεση Πελικό υπήρχε ένα δεδομένο που διευκόλυνε την αλληλεγγύη προς την Ζιζέλ. Ο Ντομινίκ Πελικό δήλωσε ένοχος και μάλιστα με εξαιρετικά γλαφυρές περιγραφές. Δεν υπήρξε αντίλογος, λοιπόν. Η Ζιζέλ δεν ήταν ούτε «μυθομανής», ούτε «ζηλόφθονη», ή «τρελή», ή «ψεύτρα». Υπήρξε απολύτως δεδομένα θύμα εγκληματικής ενέργειας και μάλιστα από δεκάδες δράστες.

Παρόλο που ελάχιστοι άνδρες τοποθετήθηκαν δημοσίως υπέρ της, δε βρέθηκε φωνή να τοποθετηθεί κατά της. Δεν αμφισβητήθηκε ούτε το έγκλημα, ούτε η ηθική της ακεραιότητα. Η Ζιζέλ δεν υπέστη την επίθεση που εκ νέου υφίστανται τα θύματα  έμφυλης βίας, όταν πλέον έρχεται η ώρα της καταδίκης του εγκληματία. Μία επίθεση που δέχονται οι ζωντανές, δέχονται και οι νεκρές.

Η Ζιζέλ, λοιπόν, δεν αμφισβητήθηκε. Αυτό ήταν ένα ευτυχές γεγονός. Μετά, όμως, δε σιώπησε. Δεν ντράπηκε, δε φοβήθηκε και δεν αρνήθηκε το χαρακτήρα της βίας που υπέστη: ήταν έμφυλη βία. Αυτό, ως γεγονός, πρόκειται για προσωπική της κατάκτηση. Μια κατάκτηση που ήρθε, όπως είπαμε, στη χρονική περίοδο της έξαρσης της έμφυλης βίας και ενώ τα θύματα δεν έχουν ιδιαιτέρως πολλούς συμμάχους.

Η Ζιζέλ είναι θύμα της έμφυλης βίας και το δήλωσε ευθέως, καθόλη τη διάρκεια της πολύκροτης δίκης.

Ακριβώς αυτή της η στάση είναι που της δίνει το χαρακτήρα του συμβόλου των γυναικείων διεκδικήσεων.

Τι να περιμένουμε

Κατά το άκουσμα της καταδίκης του Ντομινίκ Πελικό, εκατοντάδες διαδηλώτριες ξέσπασαν σε ιαχές χαράς και ανακούφισης. Η δίκη αυτή έγινε ήδη σημείο αναφοράς. Το θέμα είναι να δούμε αν θα γίνει και η ίδια η υπόθεση.

Η ιστορία αποτελείται από μία διαρκή μάχη αντίθετων απόψεων. Δεν υπάρχουν παρενθέσεις, δηλαδή. Υπάρχουν ιστορικές περίοδοι που επικρατεί η εξέλιξη και η πρόοδος και άλλες που επικρατεί η συντήρηση και, ενίοτε, ο σκοταδισμός. Τώρα βρισκόμαστε σε περίοδο επικράτησης συντηρητικών απόψεων και πολιτικών σε διεθνές επίπεδο.

Συχνά αυτό που χρειάζεται για να ξεσπάσουν οι καταπιεσμένοι, είναι μία μόνο κίνηση. Όταν η Ρόζα Παρκς αρνήθηκε να αφήσει το κάθισμά της του λεωφορείου, για να μετακινηθεί σε εκείνα των μαύρων επιβατών, πιθανά δε θα περίμενε το κίνημα που επρόκειτο να συνταράξει τις ΗΠΑ και τον κόσμο.

Η περίπτωση του Ντομινίκ Πελικό δεν βρήκε υποστηρικτή υπέρ του. Και το γεγονός ότι εξέθεσε τη σύζυγό τους σε συνεχείς βιασμούς από τουλάχιστον 51 άνδρες, δείχνει ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό.

Το κλίμα, αν μπορεί να συγκριθεί, δε θυμίζει τόσο το #metoo αλλά την ινδική εξέγερση των γυναικών, η οποία συνέβη πριν μία δεκαετία και είχε ως αφορμή τον ομαδικό βιασμό και τη γυναικοκτονία έφηβης σε αστικό λεωφορείο.

Δυστυχώς, η εξέγερση αυτή δεν οικουμενικοποιήθηκε. Σε αντίθεση με τα θύματα του #metoo εδώ θύματα και εξεγερμένες ήταν γυναίκες του Τρίτου Κόσμου. Κι ενώ η Ζιζέλ είναι μια γυναίκα ευρωπαία και λευκή, έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: είναι η γυναίκα της διπλανής πόρτας.  Μπορούν να ταυτιστούν μαζί της κυριολεκτικά όλες, ανεξάρτητα από τάξη ή χρώμα. Η Ζιζέλ είναι οικεία.

Ίσως αυτός να είναι κι ο λόγος που προκάλεσε τόση… αμηχανία στους άνδρες μη υποστηρικτές της. Αλλά το θέμα είναι αν μπορεί να αποτελέσει την θρυαλλίδα που χρειάζεται αυτήν την στιγμή το γυναικείο κίνημα.

Η απάντηση είναι ένα μεγάλο Ίσως. Πληροί κάθε προϋπόθεση για να γίνει. Τα υπόλοιπα κρίνονται στη συγκυρία.

Στα θετικά του πράγματος, βέβαια, είναι πως τις συγκυρίες έχουμε τη δυνατότητα να τις δημιουργούμε.

Headlines