Αφού ανακάλυψε ένα «χρυσό βουνό» στη Βακτριανή (σ.σ. ή Βακτρία, περιοχή στο βόρειο τμήμα του σύγχρονου Αφγανιστάν και νοτίως του ποταμού Ώξου) και τις ελληνιστικές πόλεις της Μαργιανής (σ.σ. περιοχής του σύγχρονου Τουρκμενιστάν) που ήταν χαμένες στα βάθη της Ασίας, ο επί πολλά χρόνια σκαπανέας της κεντροασιατικής αρχαιολογίας Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης εντόπισε πρόσφατα στο Τουρκμενιστάν τον πρώτο ζωροαστρικό ναό και ένα ανάκτορο ηλικίας 4.500 ετών που θυμίζει… Κνωσό. Ουδείς προφήτης στον τόπο του, όμως… Το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού διέκοψε πέρσι τη χορηγία ύψους 17.000 ευρώ (είχε ξεκινήσει επί υπουργού Πολιτισμού Θάνου Μικρούτσικου και συνεχίστηκε επί Ευάγγελου Βενιζέλου, με τη μορφή συνεχών και ανανεούμενων πενταετών προγραμμάτων) για μια ανασκαφή που με τις ανακαλύψεις της γράφει ιστορία. Και έδωσε την ευκαιρία στο National Geographic να πάρει την πρωτιά.


«ΤΑ ΝΕΑ», 21.3.2005, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Το μισό σχεδόν τεύχος του Μαΐου του National Geographic θα είναι αφιερωμένο στα χρυσά και τα ασημένια ευρήματα που έφερε το 2004 στο φως η σκαπάνη ενός Έλληνα αρχαιολόγου από την Τασκένδη, του Βίκτωρος Σαρηγιαννίδη. Ο Έλληνας επιστήμονας πιστώνεται με την ανακάλυψη του πλέον πολύχρυσου ευρήματος του 20ού αιώνα, στον Χρυσό Λόφο, το Τιλλιά Τεπέ (σ.σ. νεκρόπολη της Βακτριανής). Μια ανακάλυψη που σε επίπεδο πολύτιμου θησαυρού μόνο με τον τάφο του Τουταγχαμών είναι δυνατόν να συγκριθεί!


«ΤΑ ΝΕΑ», 21.3.2005, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Είκοσι χιλιάδες μικρά και μεγάλα χρυσά κοσμήματα, που αποτελούσαν τον στολισμό επτά άγνωστων ηγεμονικών μορφών που ανήκαν σε Σκύθες και στους Κουσάν (σ.σ. άλλως πως, Κοσσανοί ή Κοσσαίοι, οι κατακτητές της βορειοδυτικής Ινδίας) — μια ασιατική νομαδική φυλή που πρώτα διέλυσε τα ελληνικά βασίλεια της Βακτριανής και κατόπιν ενστερνίσθηκε σε πολλά σημεία τον ελληνικό πολιτισμό. Στέμματα, σκήπτρα, διαδήματα, περιδέραια, βραχιόλια και χιλιάδες περίτεχνα ελάσματα ήταν ραμμένα πάνω στις ενδυμασίες τους — όπως των αρχιερέων. Έφεραν το ελληνικό δελφίνι, την Αριάδνη, την Αθηνά, την Αφροδίτη και επιγραφές του Διονύσου στο κέντρο της Ασίας.


«ΤΑ ΝΕΑ», 21.3.2005, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Αυτοί οι θησαυροί που αναστάτωσαν την παγκόσμια κοινή γνώμη, όταν ανακοινώθηκε η δήθεν διαρπαγή τους από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Καμπούλ, ήταν το εύρημα του Βίκτωρος Σαρηγιαννίδη, ο οποίος, σε διάλεξη που έδωσε με πρωτοβουλία της Ομοσπονδίας των Ποντιακών Σωματείων, διαβεβαίωσε πως επισκέφθηκε τον περασμένο Απρίλιο τα υπόγεια της τράπεζας όπου φυλάσσονται και τους είδε εκεί μέσα.


Ο Έλληνας πρωτοπόρος που έχει συνδέσει τη ζωή του με αυτή την άγνωστη και ανεξερεύνητη ως χθες περιοχή του κόσμου δεν ανακάλυψε μόνο την ύπαρξη των αρχαίων ελληνικών πόλεων της Μαργιανής. Ανακάλυψε ότι αυτός ο έρημος τόπος, ένθεν κακείθεν του ποταμού Αμού Νταριά (σ.σ. του Ώξου), είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο ενός ιδιότυπου παγκοσμιοποιημένου ελληνισμού όπου συνέβη ένα θαύμα. Ενόσω κατέρρεε ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός στη μητρόπολη, κάτω απ’ την πίεση του χριστιανισμού, οι βάρβαροι νομάδες που κατέκλυσαν τη Βακτριανή τον ενστερνίστηκαν και του έδωσαν νέα πνοή για χίλια σχεδόν χρόνια. Καθώς απλώθηκε προς νότο το βασίλειο των Κουσάν, προκάλεσε τη γέννηση της πρώτης βουδιστικής ινδικής τέχνης, με τον πολιτισμό της Γκαντάρα (σ.σ. αρχαίου Πακιστάν).


Και όμως, αυτά τα ευρήματα έχουν κάτι συγκλονιστικό να πουν, που αφορά τόσο την προϊστορία των ελληνικών πολιτισμών όσο και την ιστορία της πιο άγνωστης αρχαίας θρησκείας, του ζωροαστρισμού, που είναι γνωστός μόνο από φιλολογικές πηγές, από το ιερό βιβλίο, την Αβέστα (σ.σ. συλλογή ιερών κειμένων του ζωροαστρισμού).


«Για την έρημο του Καρακούμ (σ.σ. εντός του σύγχρονου Τουρκμενιστάν) πίστευαν ότι δεν την είχε πατήσει ποτέ άνθρωπος» λέει ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης. «Πριν από τριάντα χρόνια αποφάσισα να δω αν αυτό αληθεύει. Και ανακαλύψαμε όχι μόνο την παρουσία του ανθρώπου, αλλά τον πέμπτο πολιτισμό του κόσμου. Πριν ξέραμε τους πολιτισμούς της Κίνας, της Ινδίας, της Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας. Και τώρα γνωρίσαμε και ανακαλύψαμε τον πέμπτο πολιτισμό, της Κεντρικής Ασίας, που είναι μια μικρή Μεσοποταμία. Σ’ αυτά τα τριάντα χρόνια ανακαλύψαμε επτά ναούς και ένα καταπληκτικό ανάκτορο. Αυτό το ανάκτορο είναι πρωτότυπο κατά το σχέδιό του και είχε σχέση με τα ανάκτορα της Μεσοποταμίας και της Ελλάδας».


H είσοδος του ανακτόρου που έφερε στο φως η σκαπάνη του Βίκτωρος Σαρηγιαννίδη στην έρημο Καρακούμ, στο Τουρκμενιστάν, είναι ένα αντίγραφο της εισόδου του ανακτόρου της Κνωσού. Αυτό κάπου οδηγεί. Από πού έχουν έρθει αυτοί οι λαοί στην Κεντρική Ασία; Ο αρχαιολόγος υπολογίζει ότι περίπου 4.500 χρόνια πριν από σήμερα είχαμε στον κόσμο μεγάλη ξηρασία και σε άλλα μέρη πολλή βροχή. «Οι λαοί τους οποίους έπληξε η ξηρασία άφησαν την πατρίδα τους και πήγαν σε μέρη που θα μπορούσαν να καλλιεργήσουν καλύτερα. Νεκροταφεία της τρίτης και δεύτερης χιλιετίας π.X. και το 95% των ευρωπαϊκών είναι παρόμοια με αυτά της Μεσοποταμίας. Αυτό αποδεικνύει από πού ήρθαν αυτοί οι λαοί. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αυτοί οι λαοί ήταν Ινδοϊρανοί, Ινδοευρωπαίοι. Εκτός αυτού, έχουμε αποδείξει ότι οι λαοί της Κεντρικής Ασίας ήταν πρωτο-ζωροάστρες, ο ζωροαστρισμός ήταν η πρώτη θρησκεία του κόσμου. H ανακάλυψη της πατρίδας του ζωροαστρισμού έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία. H φιλολογία και η γλωσσολογία, που ήταν οι μόνες πηγές για την ιστορία του ζωροαστρισμού, συνδυάζονται με ένα αρχαιολογικό εύρημα. Οι ζωροάστρες λάτρευαν τη βροχή, τη φωτιά και έκαναν θυσίες. Στο Γκονούρ (σ.σ. νεκρόπολη της Μαργιανής) βρήκαμε τον ναό της πυράς, του νερού και των θυσιών μέσα σε μια πολύ εκτεταμένη πόλη. Άλλοι όμως λένε ότι οι επάλληλοι τοίχοι μπορεί να είναι μάντρες. Τα ευρήματά μας φυλάσσονται στο Μουσείο του Ασχαμπάτι του Τουρκμενιστάν. Επιθυμία μου είναι να δημοσιοποιηθούν τα ευρήματα σ’ ένα βιβλίο και αυτό να σταλεί σε διάφορες χώρες του κόσμου και να γίνουν συνέδρια και ανταλλαγή επιχειρημάτων με τους ειδικούς στο θέμα του ζωροαστρισμού. Είμαι πεπεισμένος ότι θα συμμερισθούν την άποψή μου. Ό,τι είναι καινούργιο περνάει μπροστά με πολύ μεγάλη δυσκολία».

*Άρθρο αφιερωμένο στον αρχαιολόγο Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη, που έφερε τον τίτλο «Βρήκε μια… Κνωσό στα βάθη της Ασίας» και την υπογραφή της καταξιωμένης πολιτιστικής συντάκτριας Παρασκευής Κατημερτζή (1950-2015). Είχε δημοσιευτεί στο φύλλο των «Νέων» που είχε κυκλοφορήσει τη Δευτέρα 21 Μαρτίου 2005.


Ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης, ποντιακής καταγωγής, γεννήθηκε στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν στις 23 Σεπτεμβρίου 1929.


Ο ομογενής αρχαιολόγος, που είλκε τις ρίζες του από τις ακτές του Ευξείνου Πόντου, σπούδασε στην Τασκένδη, έζησε στη Μόσχα και διέπρεψε με το ανασκαφικό έργο και τις ανακαλύψεις του στην Κεντρική Ασία (Αφγανιστάν και Τουρκμενιστάν).


Ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης απεβίωσε στη Μόσχα στις 23 Δεκεμβρίου 2013.


Headlines