Φεμινισμός; Ποτέ! H Barbie της Κίνας φέρνει τοξικό πόλεμο ανάμεσα στα φύλα

Η απάντηση της Κίνας στη Barbie είναι διχαστική για τη χώρα. Ένα 9χρονο κορίτσι γυρνάει την πλάτη της στο ταμπού της εμμονόροιας, λέγοντας στους ενήλικες στο τραπέζι: «Ο μισός και περισσότερος από τον παγκόσμιο πληθυσμό αιμορραγεί». Δύο άντρες παλεύουν για την καρδιά μιας γυναίκας φλεξάροντας πόσα βιβλία έχουν διαβάσει από την Ιαπωνική φεμινίστρια εικόνα Chizuko Ueno. Ένας κακοποιητής που ακολουθεί μια νεαρή γυναίκα στο σπίτι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια γειτόνισσα και εκδικώκεται.

Αυτές οι σκηνές από την τελευταία επιτυχία στο box office της Κίνας, Η Ιστορία Της (αγγλικά Her Story), έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου η κωμωδία χαιρετίζεται από πολλές γυναίκες θεατές ως η απάντηση της χώρας στη Barbie αναφέρει το CNN International.

Σχόλια στο Douban, τον μεγαλύτερο ιστότοπο κριτικών ταινιών της Κίνας, όπου η ταινία βαθμολογείται με 9,1 στα 10, επαινούν την επίμονη αποθέωση της «αφυπνισμένης» γυναικείας ταυτότητας και τον τολμηρό κοινωνικό σχολιασμό της σύγχρονης Κίνας – όλα με σκωπτικό χιούμορ.

Από την κυκλοφορία της στις 22 Νοεμβρίου, η ταινία έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 680 εκατομμύρια γιουάν (93 εκατομμύρια δολάρια), σύμφωνα με την πλατφόρμα εισιτηρίων Maoyan και είναι η ταινία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην ηπειρωτική Κίνα για 17 συνεχόμενες ημέρες.

Αλλά η πνευματώδης κριτική της απένναντι στα έμφυλα στερεότυπα έχει προκαλέσει αντιδράσεις από άνδρες που κατηγορούν την ταινία για «έμφυλο μίσος» και για ένα κινηματογραφικό αφήγημα που «ξεπερνάει τα όρια». Είναι συντεταγμένοι με το αφήγημα των κρατικών μέσων της Κίνας στην επιτήρηση τους του διαδικτυακού φεμινιστικού λόγου online.

H Kίνα απέναντι στις φεμινίστριες

Την τελευταία δεκαετία, το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας – του οποίου η ηγεσία απαρτίζεται εξ ολοκλήρου από άνδρες – έχει καταστείλει τον φεμινιστικό ακτιβισμό.

Το 2015, πέντε φεμινίστριες συνελήφθησαν επειδή σχεδίαζαν μια διαμαρτυρία κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης και, μόλις πριν από μήνες, μια δημοσιογράφος που προωθούσε το κίνημα #MeToo καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση με αναστολή.

Ενώ τα λιγότερο πολιτικά φορτισμένα πολιτιστικά προϊόντα γύρω από την ενδυνάμωση των γυναικών, όπως η φεμινιστική κωμωδία, εξακολουθούν να επιτρέπονται, ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό και συχνά στοχοποιούνται από ομάδες συντηρητικών ανδρών.

Η ταινία μιας γυναίκας

Σε σενάριο και σκηνοθεσία της Shao Yihui, η ταινία έχει ως κεντρικές ηρωίδες τρεις γυναίκες στη Σαγκάη. Μια ανεξάρτητη ανύπαντρη μητέρας, την οξυδερκή κόρη της που είναι μαθήτρια στο δημοτικό σχολείο και τη νέα γειτόνισσα τους – μια νεαρή τραγουδίστρια που της αρέσει να αυτοαποκαλείται «ψύχραιμη και ρομαντικά αφελής».

Η He Zeyu, μια 29χρονη εκδότρια βιβλίων από το Πεκίνο, έχει δει την ταινία τρεις φορές.

«Συνεχίζω να το ξαναβλέπω γιατί βλέπω τον εαυτό μου σε αυτό», είπε στο CNN. Την τελευταία φορά, πήρε τους γονείς της μαζί της σε μια προβολή. «Τους άρεσε πολύ» είπε.

«Ήθελα να μοιραστώ τις δύο ώρες με τους φίλους και τους γονείς μου για να νιώσω την ίδια σύνδεση, ήθελα να τους δείξω τον χαρακτήρα μου στην οθόνη, να με αγκαλιάσουν μέσα από αυτόν».

Για την Xu, 20 ετών, ο τρόπους που η κωμωδίας εστιάζει στη «γυναικεία ενδυνάμωση» και όχι στην «ανανέωση των αγώνων των γυναικών», είναι αυτό που την κάνει «μοναδική».

Πέρα από τη φρέσκια, γυναικεία αφήγηση, οι Κινέζοι κινηματογραφόφιλοι επαινούν επίσης τη «λεπτή αλλά γενναία» κοινωνική κριτική της ταινίας σε θέματα όπως τα lockdown στην εποχή της πανδημίας, την παρακμή της δημοσιογραφίας και την τοξική κουλτούρα της σιωπής γύρω από την έμφυλη βία στη χώρα.

Ορατότητα και αγάπη

Μια διαδικτυακή φωνή λεσβίας εντυπωσιάστηκε από τον τρόπο που η σκηνοθέτιδα ενσωμάτωσε αναφορές στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα με εξυπνάδα, αποφεύγοντας τους διαβόητα αυστηρούς λογοκριτές της Κίνας, κινηματογραφώντας φευγαλέες σκηνές με σημαίες ουράνιου τόξου και ένα γκέι ζευγάρι που φλερτάρει στο φόντο.

«Είναι σπάνιο να δεις ορατότητα και αγάπη για τις μειονότητες σε μια mainstream ταινία με τόσο τρυφερό τρόπο που καταφέρνει να νικήσει τους μηχανισμούς λογοκρισίας», γράφει η ανάρτησή της στο Weibo, το αντίστοιχο Χ της Κίνας που μετράχει χιλιάδες likes.

«Αυτή είναι μια ταινία που δεν έχει να κάνει μόνο με το φύλο -το ξεπερνά», διαβάζει μια δημοφιλής κριτική στο Douban με περισσότερα από 8.000 likes.

Αντιδράσεις γένους ανδρικού

Αν και Η Ιστορία Της έχει αποθεωθεί συντριπτικά από τις γυναίκες στη χώρα, πολλοί άνδρες αντιδρούν.

Στο Πεκίνο, η Xu είπε ότι είδε ένα ζευγάρι να μαλώνει για την ταινία καθώς έφευγαν από την αίθουσα. «Αυτή είναι η κρυφή της δύναμη» λέει στο CNN International.

Μιλώντας αρκετά δυνατά για να «ακουστεί σε όλο το θέατρο», ο άνδρας είπε στη γυναίκα ότι «η αφηγηματική δομή της ταινίας είναι άχαρη», με την οποία η γυναίκα διαφώνησε και μετά απομακρύνθηκε από κοντά του λέει η Xu.

Παρόμοιες ιστορίες για άνδρες που επιτίθενται λεκτικά στις προβολές ή βγαίνουν από τους κινηματογράφους έχουν κυκλοφορήσει στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης – μαρτυρίες των μαζικών αντιδράσεων των συντηρητικών κομματιών του πληθυσμού που ανάλογες τους παρατηρήθηκαν και σε προβολές της Barbie στις Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι.

«Πολλές ιστορίες σε αυτήν την ταινία στέκονται υποστηρικτικά απέναντι σε ανδρικούς χαρακτήρες… Μου φαίνεται αρκετά αντικειμενικό και ευγενικό», γράφει χρήστης στο Xiaohongshu, την κινεζική πλατφόρμα που είναι απάντηση στο Instagram. Η ανάρτηση έχει συγκεντρώσει πάνω από χίλια likes.

Ωστόσο, ακόμη και το ελάχιστο χιούμορ μοιάζει υπερβολικό σε πολλούς.

Οι χρήστες στο Hupu, ένα κινεζικό διαδικτυακό φόρουμ με χρήστες κυρίως άνδρες χρήστες, βαθμολόγησαν την ταινία με 4,8 στα 10.

Επιπλέον την κατηγορούν ότι «υποτιμά και εξευτελίζει τους άνδρες».

«Ορισμένες ομάδες ανδρών στέκονται απέναντι από τις γυναίκες, αντιτίθενται σε ό,τι τους αρέσει» λέει ο Wang, ένας χρήστης στο CNN. «Αυτά είναι τοξικά πράγματα. Η ταινία δεν είναι φεμινιστική», πρόσθεσε.

Ο Chen, 29, «λάτρεψε πραγματικά την ανάλαφρη και χιουμοριστική ταινία», γράφει στην κριτική του στο Xiaohongshu. Άλλοι άνδρες χρήστες στην πλατφόρμα διαφώνησαν. Για τον Chen το κύμα αρνητικών σχολίων δεν προκαλεί έκπληξη.

«Υπάρχει τεράστιο χάσμα στη θέση και τη στάση των φύλων στη χώρα μας εδώ και πολύ καιρό», είπε στο CNN. «Η πατριαρχία και η μεγάλη μερίδα των ανδρών απορρίπτουν ενστικτωδώς τις φεμινιστικές ιδέες, κάτι που τους δυσκολεύει να εκτιμήσουν αυτή την ταινία».

Επίθεση σε χιούμορ και αφύπνιση

Δεν είναι η πρώτη φορά που Κινέζοι άνδρες επιτίθενται διαδικτυακά σε γυναίκες δημιουργούς που σχολιάζουν τη δυναμική στη χώρα.

Η Yang Li, μια stand-up κωμικός γνωστή για τα αστεία της με πρωταγωνιστές άνδρες, είναι συχνά στόχος τους και μόλις τον περασμένο μήνα, μια καμπάνια απαίτησε εθνικό μποϊκοτάζ εναντίον του γίγαντα του ηλεκτρονικού εμπορίου της Κίνας JD επειδή παρουσίασε τη Yang σε ένα livestream του.

Υποχωρώντας στις διαδικτυακές αντιδράσεις, η εταιρεία ζήτησε συγγνώμη και διέκοψε τους δεσμούς της με τη Yang.

Ωστόσο, οι άνδρες σχολιαστές δεν σταμάτησαν εκεί. Αντίθετα, προσπάθησαν ακόμη και να χαρακτηρίσουν τη γυναίκα κωμικό ως μια «κακή, ξένη δύναμη» αφού τα δυτικά ΜΜΕ άρχισαν να αναπαράγουν την ιστορία και έδειξαν ότι υποστηρίζουν τον πόλεμο για την ανισότητα των φύλων.

«Το φεμινιστικό κίνημα στην Κίνα σήμερα είναι ορατό μόνο σε προϊόντα πολιτισμού», είπε η Lü Pin, η επιδραστική κινέζα φεμινίστρια που ζει στη Νέα Υόρκη. «Και αυτό είναι ακριβώς ένα σημάδι του πόσο μας έχουν συρρικνώσει».

«Ο φεμινισμός στην Κίνα είναι ακόμα αρκετά αδύναμος και δεν έχει καταφέρει πολλές νίκες. Οι άνδρες πιστεύουν ότι τα συμφέροντά τους απειλούνται. Βλέπουν (την άνοδο του φεμινισμού) ως ένα επικίνδυνο μήνυμα» πρόσθεσε.

Η Shao, σεναριογράφος και σκηνοθέτιδα του «Her Story», είπε σε ένα προωθητικό βίντεο ότι «ο φεμινισμός απελευθερώνει όχι μόνο τις γυναίκες, αλλά και τους άνδρες».

«Πιστεύω ότι αν ψάξουνκαλά μέσα τους θα συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να σταθούν μαζί με τις γυναίκες» είπε.