H ιστορία του καθηγητή που εφηύρε το μπάσκετ για να κρατά τους μαθητές του σε φόρμα τον χειμώνα

Βρισκόμαστε στο 1891 και στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης ο χειμώνας έχει έρθει για τα καλά. Στη Διεθνή Σχολή Εκπαίδευσης της YMCA, η ποδοσφαιρική σεζόν είχε τελειώσει, η σεζόν του μπέιζμπολ δεν είχε ακόμη αρχίσει και τα αθλήματα σε κλειστούς χώρους περιορίζονταν σε βάδην και λίγη καλλισθενική γυμναστική. Οι νεαροί στην τάξη του James Naismith ήταν ανήσυχοι και το αίμα τους έβραζε μέχρι που, κατόπιν αιτήματος του σχολικού επόπτη Luther H. Gulick, ο Naismith επινόησε ένα νέο άθλημα για τους μαθητές του. Το ονόμασε μπάσκετ και παρουσίασε το παιχνίδι στις 21 Δεκεμβρίου.

Αγριάδα;

Ο τριαντάχρονος Naismith ήταν ένας μεταπτυχιακός φοιτητής και καθηγητής φυσικής αγωγής από τον Καναδά. Στην αρχή, όταν του ανατέθηκε το αίτημα του επιθεωρητή του για ένα άθλημα εσωτερικού χώρου, προσπάθησε να τροποποιήσει υπάρχοντα παιχνίδια όπως το ποδόσφαιρο, χωρίς αποτέλεσμα.

Όπως έγραψε ο Naismith στο βιβλίο του που εκδόθηκε μετά θάνατον το 1941, «Basketball: Its Origin and Development», άρχισε να μελετά τα παιχνίδια από ένα φιλοσοφικό πρίσμα, αναλύοντας τα κοινά στοιχεία των δημοφιλών αθλημάτων.

Φωτογραφία: Wikimedia Commons

Ένα καλό παιχνίδι, σκέφτηκε, θα πρέπει να είναι εύκολο να διδαχθεί. Τα παιχνίδια με μικρές μπάλες -μπέιζμπολ, τένις, κρίκετ, λακρός- απαιτούσαν πρόσθετο εξοπλισμό, όπως μπαστούνι, ρόπαλο ή ρακέτα. Τα αθλήματα που χρησιμοποιούσαν μεγάλες μπάλες, όπως το ράγκμπι και το ποδόσφαιρο, μαθαίνονταν πιο εύκολα, αλλά τα μαρκαρίσματα δεν θα λειτουργούσαν σε κλειστούς χώρους. Έτσι, οι παίκτες αυτού του νέου αθλήματος, κατέληξε ο Naismith, δεν θα έπρεπε να τρέχουν με την μπάλα.

Αντλώντας έμπνευση από ένα παιχνίδι που έπαιζε όταν ήταν παιδί και που λεγόταν «Πάπια σε βράχο» -στο οποίο η μία ομάδα παιδιών πετούσε πέτρες για να προσπαθήσει να χτυπήσει την «πάπια» της άλλης ομάδας- ο Naismith κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μπάλα θα έπρεπε να πετιέται σε ένα οριζόντιο τέρμα, ώστε να μην ενθαρρύνεται η «αγριάδα».

Φωτογραφία: The U.S. National Archives | Nara Get Archive

Οι πρώιμοι κανόνες του μπάσκετ

Με μια μπάλα ποδοσφαίρου και ένα καλάθι για ροδάκινα που δανείστηκε από τον υπεύθυνο του γυμναστηρίου, ο Naismith έστησε ένα γήπεδο και παρουσίασε μια πρώτη λίστα με κανόνες στον πίνακα ανακοινώσεων.

Μερικοί από τους αρχικούς κανόνες του Naismith για το παιχνίδι παραμένουν μέχρι σήμερα.

Κανόνας 1: «Η μπάλα μπορεί να πεταχτεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση με το ένα ή και με τα δύο χέρια».

Κανόνας 3: «Ένας παίκτης δεν μπορεί να τρέξει με τη μπάλα».

Κανόνας 13: «Η πλευρά που θα πετύχει τα περισσότερα γκολ … θα ανακηρυχθεί νικήτρια».

«Χα! Ακόμα ένα νέο παιχνίδι!»

Όμως, το νεοσύστατο μπάσκετ παρουσίαζε σημαντικές διαφορές από το σημερινό παιχνίδι. Για παράδειγμα, ο Naismith δεν προέβλεψε καμία ντρίμπλα: Μόλις ένας παίκτης είχε την κατοχή, έπρεπε να σουτάρει ή να πασάρει τη μπάλα. Μετά από δύο φάουλ, ένας παίκτης έπρεπε να μείνει εκτός παιχνιδιού μέχρι το επόμενο καλάθι, ενώ τρία συνεχόμενα φάουλ για μια ομάδα είχαν ως αποτέλεσμα έναν πόντο για τον αντίπαλο.

Όταν ο πρώτος μαθητής μπήκε στην τάξη στις 21 Δεκεμβρίου, αναφώνησε κάτι που ακούστηκε σαν καμπάνα στον νευρικό Naismith: «Χα! Ακόμα ένα νέο παιχνίδι!».

Αν και ο εξοπλισμός επιβράδυνε τον ρυθμό του παιχνιδιού και οι παίκτες έπρεπε να ανασύρουν τη μπάλα από τα κλειστά καλάθια με ροδάκινα μετά από κάθε πόντο, τα πρώτα παιχνίδια είχαν επιτυχία.

«Οι παίκτες ενδιαφέρθηκαν και έδειξαν να απολαμβάνουν το παιχνίδι», έγραψε ο Naismith. «Σύντομα κυκλοφόρησε η φήμη ότι διασκεδάζουν».

«Έκανε διαρκώς φάουλ σπρώχνοντας τους αντιπάλους του»

Ο πρώτος δημόσιος αγώνας μπάσκετ διεξήχθη στο Σπρίνγκφιλντ στις 11 Μαρτίου 1892, μπροστά σε διακόσιους θεατές. Οι δυο αντίπαλες ομάδες ήταν καθηγητές εναντίον μαθητών.

Ο Amos Alonzo Stagg, ένας διάσημος Αμερικανός προπονητής ποδοσφαίρου, ο οποίος εργαζόταν στο σχολείο εκείνη την εποχή – «κατάφερε να βάλει το χέρι του σε κάθε αγώνα», έγραψε η τοπική εφημερίδα του Σπρίνγκφιλντ, The Republican. Αλλά η ποδοσφαιρική του εμπειρία τον εμπόδιζε καθώς έκανε διαρκώς φάουλ σπρώχνοντας τους αντιπάλους του.

Καθώς το μπάσκετ εξαπλώθηκε στις ΗΠΑ ως δημοφιλές άθλημα σε κλειστούς χώρους, με τη βοήθεια του δικτύου YMCA, εξελίχθηκε και συμπεριέλαβε ανοιχτά καλάθια, ντρίμπλα και τη δική του ειδική μπάλα, παίρνοντας τελικά τη μορφή του σημερινού παιχνιδιού.

*Με πληροφορίες από: Smithsonian Magazine | Wikimedia Commons