Το κυνήγι του στέμματος: Πώς τα κοσμήματα των αυτοκρατόρων της Γαλλίας βρέθηκαν στο Νιού Τζέρσεϊ;

Όταν το γαλλικό κράτος πούλησε σκανδαλωδώς τα περισσότερα από τα κοσμήματα του στέμματος, το κοσμηματοπωλείο Tiffany αγόρασε το ένα τρίτο από αυτά.

Κρυμμένα σε ένα ασυνήθιστο κτίριο στο Νιού Τζέρσεϊ τέσσερα εκθαμβωτικά απομεινάρια των κοσμημάτων του στέμματος της Γαλλίας προστατεύονται ως κόρη οφθαλμού.

Στην ιδιοκτησία πλέον των Tiffany & Company, τα έργα τέχνης γεμάτα με διαμάντια βρέθηκαν στα χέρια της μέσω μιας απίθανης αλυσίδας γεγονότων. Η ιστορία χάνεται μέσα στο χρόνο, ξεκίνησε 137 χρόνια πριν, όταν το γαλλικό κράτος έβγαλε σε δημοπρασία πολύτιμα αντικείμενα από το παλάτι.

Έκτοτε η Tiffany εξαγοράστηκε το 2021 από τον κολοσσό της πολυτέλειας LVMH. Αυτό σημαίνει ότι τα κοσμήματα που δημιουργήθηκαν για τους βασιλείς της Γαλλίας ανήκουν πλέον στον Μπερνάρ Αρνό, πρόεδρο της LVMH, πλουσιότερος άνθρωπος στη Γαλλία και ο «βασιλιάς» περισσότερων από 75 εμπορικών σημάτων.

Τα κοσμήματα δεν εκτίθενται δημόσια και δεν έχουν δοθεί ποτέ σε μουσείο.

Αλλά η Tiffany έκανε ιδιαίτερη και απρόσμενη πρόσκληση στους New York Times για να τα προβάλει μεταφέροντας τα κοσμήματα με απόλυτη εχεμύθεια και ύψιστη ασφάλεια από τις εγκαταστάσεις της στο βορρά του Νιού Τζέρσεϊ όπου αποθηκεύει χιλιάδες από τους θησαυρούς της που προορίζονται μόνο για τους εξαιρετικά πλούσιους και αποκλειστικούς πελάτες της, αυτούς που συναντά με κλειστές πόρτες στον τελευταίο όροφο του καταστήματος της στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.

«Αποτελούν μεγάλο μέρος της κληρονομιάς μας», είπε η Βικτόρια Ρέινολντς, η επικεφαλής γεμολόγος της Tiffany, καθώς αγγίζει τους πολύτιμους λίθους με φροντίδα όπως είναι απλωμένοι σε ένα τραπέζι. «Τα δείχνουμε μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις».

Σκανδαλώδης δημοπρασία

Η ιστορία της δημοπρασίας των περισσότερων από τα κοσμήματα του στέμματος της Γαλλίας είναι περίεργη και σχεδόν ενάντια στο χαρακτήρα της Γαλλίας ως χώρα, δεδομένου του πάθους της να διατηρήσει την πολιτιστική της κληρονομιά με κάθε κόστος και τρόπο. Η δημοπρασία είναι ένα κρυμμένο μυστικό που δεν αναφέρεται στις ξεναγήσεις στην Πινακοθήκη Απόλλων του Μουσείου του Λούβρου, όπου και εκτίθενται τα περισσότερα από τα κοσμήματα του γαλλικού στέμματος.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι Γάλλοι βασιλιάδες συγκέντρωσαν ένα απίστευτο όγκο από πολύτιμους λίθους που παρέμειναν στο γαλλικό κράτος εν μέσω πολέμων, αντιπαλοτήτων, εκθρονισμών, αποκεφαλισμών, επαναστάσεων και κλοπών.

Αλλά στα χρόνια μετά την ίδρυση της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας, η κοινοβουλευτική κυβέρνηση που δημιουργήθηκε το 1870 μέσα από τις στάχτες της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα Γ’, φρόντισε να παραδώσει τη γαλλία σε μια αντιμοναρχική δημοκρατική θέρμη σαρωτικά.

Ακραίες φωνές χαρακτήρισαν τα κοσμήματα του στέμματος ως «πέτρες που καλωσορίζουν την αποκατάσταση της μοναρχίας» και αρπάζοντας την ευκαιρία να «καθαρίσει» τη χώρα από τα βασιλικά της σύμβολά της, η κυβέρνηση διέταξε την πώληση των κοσμημάτων του στέμματος και τα έσοδα να μετατραπούν σε κρατικά ομόλογα.

Τα κοσμήματα ήταν οργανωμένα σε παρτίδες. Πολύτιμοι λίθοι αφαιρέθηκαν από τα σχέδια τους, στολίδια διαλύθηκαν. Μόλις ένας μικρός αριθμός κοσμημάτων ιστορικής σημασία έμειναν άθικτα.

Στο κάλεσμα της κυβέρνησης έμποροι διαμαντιών, εισαγωγείς και κοσμηματοπώλες από πολλές χώρες —συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Βρετανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Τυνησίας και της Αιγύπτου— συναντήθηκαν στο Παρίσι για να διεκδικήσουν κομμάτια από το «θησαυρό».

Η ιστορική δημοπρασία είχε διάρκεια έντεκα μέρες. Έγινε τον Μάιο του 1887 και περισσότεροι από 77.000 πολύτιμοι λίθοι άλλαξαν ιδιοκτησία.

Όσο η Γαλλία απέρριπτε τη βασιλεία και τα σύμβολα της, οι πλούσιοι Αμερικανοί της Χρυσής Εποχής στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού ήταν πρόθυμοι να τα οικειοποιηθούν και να τα φορέσουν.

Η Tiffany στο θρόνο

Ο Τσαρλς Λιούις Τίφανι, ιδρυτής της Tiffany & Company, γνωστός ως ο «βασιλιάς των διαμαντιών» της Αμερικής, ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής, συγκεντρώνοντας 24 από τις 69 παρτίδες – λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο του αποθέματος.

«Η Τifanny νικητής!» έγραψε στο πρωτοσέλιδο της η New York Herald μετά την πώληση της πρώτης ημέρας, όταν ο Τίφανι αγόρασε ένα κολιέ με τέσσερις σειρές διαμαντιών και το πούλησε την ίδια μέρα στην Kέιτ Πούλιτζερ, σύζυγο του μεγαλοεκδότη της εποχής Τζόζεφ Πούλιτζερ.

Μέσα σε τέσσερις μήνες από τη δημοπρασία, όλα τα κοσμήματα που είχε αγοράσει είχαν πουληθεί.

Τα έσοδα της δημοπρασίας, περισσότερα από 30 εκατομμύρια δολάρια σε σημερινά χρήματα, ήταν πολύ χαμηλότερα από το αναμενόμενο. Δεν αντανακλούσαν σε καμία περίπτωση την ιστορική, αισθητική και χρηματική αξία των κοσμημάτων των Γάλλων βασιλιάδων.

Έκτοτε, η αξία αυτών των πολύτιμων λίθων έχει εκτιναχθεί στα ύψη. Όταν ένα ροζ διαμάντι 19 καρατίων εμφανίστηκε σε δημοπρασία Christie’s στη Γενεύη το 2017, ένας ανώνυμος αγοραστής το διεκδίκησε για περισσότερα από 14 εκατομμύρια δολάρια.

Εδώ και μια δεκαετία, η Tiffany προσπαθεί να αγοράσει πίσω κοσμήματα του γαλλικού στέμματος που κάποτε είχε αγοράσει και μετά είχε πουλήσει -σε όποια τιμή, κάτω από κάθε συνθήκη.

Τα τέσσερα κομμάτια που έχει τώρα στην ιδιοκτησία της ανήκαν στην αυτοκράτειρα Ευγενία ντε Μοντίχο, την τελευταία βασίλισσα των Γάλλων και σύζυγο του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ΄.

«Ήταν τόσο τολμηρό. Ένας Αμερικανός κοσμηματοπώλης πηγαίνει και αγοράζει το ένα τρίτο των κοσμημάτων του γαλλικού στέμματος» είπε η Ρείνολντς στους ΝΥΤ.

Η Κριστίνα Βινιόνε, αρχειοφύλακας της Tiffany, είπε ότι είναι αποστολή τους να φέρουν πίσω όσα περισσότερα κοσμήματα και λίθους μπορούν.

Κυνήγι χωρίς φρένο

«Τα αναζητούμε συνέχεια και επιθετικά», είπε. «Είναι μέρος της καθημερινής μας δουλειάς. Έχουμε ειδικούς στις εξαγορές που παρακολουθούν την αγορά. Συνεργαζόμαστε με αντιπροσώπους, μεγάλους οίκους δημοπρασιών, παλιούς πελάτες».

Το πρώτο από τα τέσσερα κοσμήματα είναι μια καρφίτσα με 125 διαμάντια σε χρυσό και ασήμι που η αυτοκράτειρα Eυγενεία παρήγγειλε από τον Bapst Frères, τον κοσμηματοπώλη της αυλής, το 1855.

Τρία διαμάντια είναι δεμένα περιμετρικά στην κορυφή της και ένας «καταρράκτης» από διαμάντια κρέμεται στο κέντρο της. Η καρφίτσα ήταν μέρος μιας μεγαλύτερης συλλογής που εκτέθηκε στην Παγκόσμια Έκθεση του 1855 στο Παρίσι. Ο Τίφανι την πούλησε αρχικά στον Αμερικανό βιομήχανο Τζει Π. Μόργκαν ο οποίος πρόσφερε το κόσμημα στη σύζυγο ενός συνεργάτη του ως χριστουγεννιάτικο δώρο.

Η καρφίτσα συνοδεύεται από δύο εντυπωσιακά και πολύ σύγχρονα σε σχέδιο διαμαντένια σκουλαρίκια με κλιπ σε σχήμα φύλλων, που κάποτε ήταν μέρος ενός κολιέ ή ενός μεγάλου βραχιολιού.

Μια άλλη καρφίτσα με ένα μεγάλο σμαράγδι από την Κολομβία στο κέντρο της εντυπωσιάζει. Έχει φυσικά μαργαριτάρια και 26 ροζ διαμάντια σε κυκλικό πλαίσιο δεμένα μεχρυσό και ασήμι. Η καρφίτσα του 1864 ήταν κομμάτι μιας αυτοκρατορικής ζώνης/κόσμημα που είχε παραγγείλει η αυτοκράτειρα στον Bapst Frères. Τη φόρεσε αν και ήταν άβολη και το κομμάτι πολύ βαρύ για να τη διευκολύνει στις εμφανίσεις της.

Η Tiffany αγόρασε τη διαμαντένια καρφίτσα και τα σκουλαρίκια το 2011 και την καρφίτσα με το σμαραγδένιο πετράδι το 2013. Όταν οι ΝΥΤ ρώτησαν το αντίτιμο η απάντηση ήταν: «Συνήθως δεν αποκαλύπτουμε».

Τελευταία ανάμεσα στα τέσσερα κοσμήματα είναι ένα κολιέ με διαμάντια 65 καρατίων που κατασκευάστηκε με έξι από τις 18 πέτρες που αφαιρέθηκαν από μια περίτεχνη χτένα.

Λίγο μετά τη δημοπρασία του Παρισιού το 1887, ο πατέρας του Μόργκαν, ο Αμερικανός χρηματιστής Τζούνιους Σπένσερ Μόργκαν, αγόρασε τις πέτρες από τον Τίφανι ως καταπίστευμα για την εγγονή του Μέρι Έθελ Μπερνς.

Ο κοσμηματοπώλης Μπουσερόν ανέλαβε να τις δέσει σε περιδέραιο λίγο μετά. Το κόσμημα πουλήθηκε και μεταπωλήθηκε σε δημοπρασίες πολλές φορές μέχρι τη στιγμή που βρέθηκε ξανά πίσω, στην Tiffany που το αγόρασε το 2015 για 1,5 εκατομμύρια δολάρια.

Το Λούβρο θα τα ήθελε πολύ

Για αρκετές δεκαετίες, το Λούβρο ανταγωνιζόταν την Tiffany να αγοράσει πίσω, κομμάτι-κομμάτι, όσα κοσμήματα από τη συλλογή δημοπρατήθηκαν το 1887.

Ωστόσο, για να πραγματοποιήσει την αγορά το Λούβρο υπάρχει μια απαγορευτική σε πολλές περιπτώσεις προϋπόθεση. Τα πετράδια και τα κοσμήματα πρέπει να είναι στην αρχική τους μορφή.

«Προσέχουμε πολύ να αγοράζουμε κοσμήματα που δεν έχουν επανασχεδιαστεί και βρίσκονται στην ίδια κατάσταση που ήταν κατά την πώληση», δήλωσε η Aν Ντιόν-Τένενμπαουμ, επικεφαλής επιμελήτρια κοσμημάτων του μουσείου.

Ένα από τα πιο θεαματικά αποκτήματα του Λούβρου ήταν μια διαμαντένια καρφίτσα μήκους περίπου 23 εκατοστών που είχε δημιουργηθεί για την Eυγενεία που είχε εμμονή με τα κοσμήματα.

Η καρφίτσα ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας των Άστορ για δεκαετίες και το 2008, όταν έγινε διαθέσιμη μέσω του Christie’s, η Société des Amis du Louvre στο Παρίσι και άλλοι ιδιώτες δωρητές πλήρωσαν 10,5 εκατομμύρια δολάρια για αυτό.

Εκτός από τα κοσμήματα του στέμματος στο Λούβρο, λίγα από αυτά είναι σε κοινή θέα οπουδήποτε στον κόσμο.

Μόνη εξαίρεση είναι το French Blue, ένα αψεγάδιαστο μπλε διαμάντι που εξορύχθηκε στην Ινδία, πουλήθηκε στον Λουδοβίκο XIV τον 17ο αιώνα, κλάπηκε το 1792 εν μέσω του χάους και της βίας της Επανάστασης, ξανακόπηκε σε μικρότερο μέγεθος και μεταπωλήθηκε πολλές φορές.

Τελικά το αγόρασε ο κοσμηματοπώλης Χάρι Ουίνστον και μετά το δώρισε στο Ινστιτούτο Smithsonian στην Ουάσιγκτον όπου και εκτίθεται ως το Hope Diamond, ένα από τα μεγαλύτερα μπλε διαμάντια στον κόσμο.

Όνειρα καρατίων

Ίσως η ιστορία να μην έχει τελειώσει. Για περισσότερα από 25 χρόνια, η LVMH είναι ένας σημαντικός δωρητής στο Λούβρο -μόλις το 2023 συνεισέφερε 15 εκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει το Λούβρο στην απόκτηση ενός μικρού πίνακα του 18ου αιώνα με φράουλες του Ζαν Σιμεόν Σαρντέν.

Θα κρατήσει η LVMH τη μικρή συλλογή από κοσμήματα του στέμματος της Tiffany κρυμμένη σε ένα θησαυροφυλάκιο στο Νιου Τζέρσεϊ ή θα τα δωρίσει ως έκθεμα στο Λούβρο;

Ερωτηθείσα εάν θα ήθελε να δει τα κοσμήματα του στέμματος της Tiffany στο Λούβρο, η Ντιόν-Τένεμπαουμ επέτρεψε στον εαυτό της το δικαίωμα στο όνειρο. «Μπορείς να ονειρεύεσαι», είπε. «Ίσως μια μέρα».

View this post on Instagram

A post shared by Erin Tridle (@erintridle)

Η LVMH θα χαρεί να το πραγματοποιήσει.

«Μα φυσικά!» είπε ο Ζαν-Πολ Κλαβερί, σύμβουλος του Αρνό. «Θα ήταν μια πολύ όμορφη πρωτοβουλία να δούμε τα κοσμήματα της Tiffany στο Λούβρο. Όλα ξεκινούν με ένα όνειρο. Οι άνθρωποι το κάνουν πραγματικότητα».

Κεντρική φωτό @ Λούβρο