Πόσο ανησυχούν Αθήνα και Λευκωσία για ένα τουρκοσυριακό μνημόνιο θαλασσίων ζωνών

Η ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία έφερε στην επιφάνεια ένα τουρκοσυριακό μνημόνιο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, ως σενάριο κατά το πρότυπο του τουρκολιβυκού μνημονίου, που υπεγράφη ανάμεσα σε Τρίπολη και Άγκυρα το 2019 και η Ελλάδα χαρακτηρίζει άκυρο και παράνομο.

Σενάρια που ανακινήθηκαν από τον απόστρατο Τζιχάτ Γιαϊτζί στην Τουρκία, με τη συζήτηση να διαχέεται και στα ελληνικά ΜΜΕ.

Τουρκικές πηγές αναφορικά με ένα τουρκοσυριακό μνημόνιο

Τουρκικές πηγές μιλώντας στο in έδειχναν την τάση να υποβαθμίζουν τη σεναριολογία, η οποία φιλοξενήθηκε αρχικά σε τουρκικά ΜΜΕ με εθνικιστικό προσανατολισμό. Τόνιζαν δε πως δεν θα έπρεπε να αναπαράγονται ακραίες φωνές, όπως αυτές του Γιαϊτζί και υπογράμμιζαν την προσήλωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην διατήρηση των ήρεμων νερών με την Ελλάδα. Τουλάχιστον επί του παρόντος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία κυβερνητική αναφορά στα εν λόγω σενάρια από την πλευρά της Άγκυρας, παρά την έκταση που έχει πάρει το θέμα και σε επίπεδο δημοσιευμάτων.

Για το ενδεχόμενο μίας σύναψης συμφωνίας Τουρκίας – Συρίας για καθορισμό θαλασσίων ζωνών που θα αγνοούσε πλήρως τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας ρωτήθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.

Μητσοτάκης: Η συζήτηση μόνο σε δημοσιεύματα

Ο Μητσοτάκης απάντησε πως «όχι μόνο κατά την άποψη της Ελλάδος αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι παράνομο και άκυρο».

Για να επισημάνει ότι τόσο ο ίδιος όσο και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης ενημέρωσαν τους ομολόγους τους «γι’ αυτές τις συζητήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ότι θα μπορούσε να καθοριστεί κάποιου είδους Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, η οποία να παραγνωρίζει τα αναμφισβήτητα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου».

Σημειώνοντας ωστόσο ότι το ζήτημα περί τουρκοσυριακού μνημονίου «σε αυτό το επίπεδο απλά μέχρι σήμερα κινείται στον κύκλο των δημοσιογραφικών πληροφοριών».

Ψύχραιμη η Λευκωσία

Ιδιαίτερα προσεκτική είναι και η Λευκωσία όσον αφορά το σχολιασμό του ενδεχομένου ενός τουρκοσυριακού μνημονίου.

Σε αυτό το πλαίσιο το κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών χαιρέτισε την υιοθέτηση των Συμπερασμάτων της Συνόδους Κορυφής, σημειώνοντας ότι «ενσωματώνουν κρίσιμα ζητήματα για την Κυπριακή Δημοκρατία και στέλνουν ισχυρό πολιτικό μήνυμα στην Τουρκία».

Πιο συγκεκριμένα:

1. Το Συμβούλιο επαναβεβαιώνει ότι η πρόοδος στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας εξαρτάται από την πλήρη συμμόρφωση της Τουρκίας στις κυπρογενείς υποχρεώσεις της.

2. Η ΕΕ επαναλαμβάνει ότι η πρόοδος στις σχέσεις με την Τουρκία συνδέεται άμεσα με τη λύση του Κυπριακού. Οι αποφάσεις για τη σταδιακή και αναλογική προσέγγιση της Τουρκίας εξαρτώνται από την εποικοδομητική της στάση.

3. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη για επανέναρξη των συνομιλιών για συνολική λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και τις αρχές της ΕΕ.

4. Η συμπερίληψη των σχετικών ψηφισμάτων, σε μια περίοδο κατά την οποία η τουρκική πλευρά προβάλλει θέσεις για «επικαιροποίησή» τους, είναι σημαντική, αποτελεί βασικό μας στόχο και είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών μας.

5. Παράλληλα, η ΕΕ καταδικάζει τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στα Βαρώσια, ζητώντας την άμεση ανάκλησή τους, και επαναβεβαιώνει τη σημασία της αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Δεν παράγει νομικό ή πολιτικό αποτέλεσμα

Σε ανάρτηση του στο «X» ο κύπριος διεθνολόγος και αναλυτής Γιάννης Ιωάννου, συνιδρυτής του Geopolitical Cyprus, σημειώνει ότι «το σενάριο καθορισμού Συρίας-«ΤΔΒΚ» δεν παράγει κανένα νομικό ή πολιτικό αποτέλεσμα. Η «ΤΔΒΚ» «καθόρισε» και το 2011 με την Τουρκία θαλάσσιες ζώνες. «Ανακηρύχτηκε» και πριν από 41 χρόνια βέβαια… Επιπλέον η Συρία αναζητεί διεθνή νομιμότητα, δεν θα υπέγραφε με την «ΤΔΒΚ»».

Υπενθυμίζει δε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία «κατόρθωσε στο παρελθόν και να αποτρέψει, επί Άσαντ μάλιστα, θαλάσσια σύνδεση Συρίας – κατεχομένων αλλά και τις προσπάθειες του Μόρσι της Αιγύπτου να ανατρέψει την συμφωνία καθορισμού θαλασσίων ζωνών Κύπρου – Αιγύπτου του 2003»

Όπως επισημαίνει ο Ιωάννου, «ένας καθορισμός θαλασσίων ζωνών Συρίας – Τουρκίας (δικαιούνται εθιμοτυπικά ως παρακείμενα κράτη) αφορά την διευθέτηση του ζητήματος της Αλεξανδρέττας που από το 1939 αποτελεί εδαφική διαφορά των 2 κρατών. Και την επίλυση του ζητήματος της de facto παρουσίας, στρατιωτικής, της Τουρκίας μετά το 2016 στην συριακή επικράτεια στα πλαίσια της μεταπολεμικής διαδικασίας πολιτικής μετάβασης της Συρίας -που τεκμαίρεται και προκύπτει από ομόφωνο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».

Σημειώνει παράλληλα πως ακόμη και αν σε 2 ή 5 χρόνια μια σταθερότερη Συρία υπό τουρκική επιρροή υπογράψει τέτοια συμφωνία αυτή γεωγραφικά «δεν επηρεάζει την θαλάσσια κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Η Κύπρος είδε τρεις φορές την Τουρκία να τρυπά στην ΑΟΖ της

Τέλος ο Ιωάννου υπενθυμίζει μεταξύ άλλων ότι η Κύπρος είδε τρεις φορές την Τουρκία και την ΤΡΑΟ να τρυπά παρανόμως τα τεμάχια «6», «7» και «8» επί της ΑΟΖ της την περίοδο 2019-2020, καθώς και το ότι «φέτος η ΕΝΙ θα παράξει το κοίτασμα επί του τεμαχίου «6» («Κρόνος») και θα το στείλει στην Αίγυπτο, όπως κάνουν τα κυρίαρχα κράτη».

Για να ξεκαθαρίσει ότι η συζήτηση περί ενός τουρκοσυριακού μνημονίου σαφώς και αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία αρκεί η συζήτηση να γίνεται ρεαλιστικά, με σοβαρότητα, χωρίς μικροπολιτική, με γνώση του Διεθνούς Δικαίου και της πρακτικής και όχι αναπαράγοντας εθνικιστικά δημοσιεύματα της Τουρκίας.