Το αθλητικό «θαύμα» της Ρουάντα και οι σκιές του «μαύρου» χρήματος

Η Formula 1 επιστρέφει στην Αφρική. Η υποψηφιότητα της Ρουάντα κοινοποιήθηκε με κάθε επισημότητα πριν από μερικές ημέρες κατά την τελετή απονομή βραβείων της FIA για το 2024. Μία πίστα θα κατασκευαστεί κοντά στην πρωτεύουσα Κιγκάλι, η οποία θα περιστρέφεται γύρω από μία λίμνη μέσα σε τοπικά δάση. Ένα έργο που έχει ανατεθεί σε μία εταιρεία με επικεφαλής των πρώην πιλότο, Αλεξάντερ Βουρτζ, ο οποίος συνεργάζεται με την κυβέρνηση της χώρας εδώ και ένα χρόνο. Μάλιστα ο Αυστριακός επιτηρεί και το σαουδαραβικό πρότζεκτ που σχεδιάζεται στην Κιντίγια, λίγο έξω από την πρωτεύουσα Ριάντ και θα κάνει την είσοδό του στο πρόγραμμα του 2028.

RWANDA

Rwanda’s proposed F1 circuit will feature a fast, flowing layout through forests and around a lake, located near the new Kigali International Airport under construction in Bugesera District. #F1 #Rwanda #Motorsport#VisitRwanda #FactsOnRwanda pic.twitter.com/wYw15Mda31

— Facts On Rwanda (@FactsOnRwanda) December 14, 2024

Αν και αρχικά το φαβορί ανάθεσης γκραν πρι ήταν η Νότια Αφρική (εκεί όπου διεξήχθη για τελευταία φορά αφρικανικό γκραν πρι) λόγω της νέας πίστας στο Γιοχάνσεσμπουτγκ, η ανάπτυξη της Ρουάντα, που είναι αποτέλεσμα του τουρισμού, προσέλκυσε το ενδιαφέρον του διευθύνοντος συμβούλου της F1, Στέφανο Ντομενικάλι.

Η F1 είναι, σύμφωνα με τους αριθμούς, ένα από τα πλουσιότερα αθλήματα στον κόσμο, ενώ η Ρουάντα είναι μεταξύ των 25 κρατών με το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στον κόσμο. «Θέλουμε να γίνουμε η Σιγκαπούρη της Αφρικής, εξήγησε ο πρόεδρος του κράτους της Κεντρικής Αφρικής, Πολ Καγκάμε «…και στόχος μας είναι να προχωρήσουμε το έθνος μπροστά». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα χρειαστούν 150 εκατομμύρια δολάρια μόνο για την κατασκευή της πίστας, περισσότερο από το 1% του ετήσιου ΑΕΠ της Ρουάντα, αλλά η προοπτική δεν τρομάζει τον Καγκάμε. «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αντιμετωπίζουμε την ευκαιρία με σοβαρότητα και δέσμευση και γι ‘αυτό είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω την υποψηφιότητα της Ρουάντα για να φιλοξενήσει ένα GP της Formula 1».

“I am happy to formally announce that Rwanda is bidding to bring the thrill of racing back to Africa, by hosting a Formula 1 Grand Prix.” President Kagame | Opening of FIA General Assemblies pic.twitter.com/LYznVhYArf

— Presidency | Rwanda (@UrugwiroVillage) December 13, 2024

Ρουάντα και ποδόσφαιρο πάνε μαζί

Η κυβέρνηση του Καγκάμε τα τελευταία χρόνια χορηγεί ξένους ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Συμφωνίες με την χώρα της ανατολικής Αφρικής έχουν η Άρσεναλ, η Παρί Σεν Ζερμέν και η Μπάγερ Μονάχου. Όχι και μικρά μεγέθη δηλαδή. Τα χρήματα απορρέουν μέσα από τον οργανισμό τουρισμού και το λόγοτυπο «Visit Rwanda» κοσμεί τις φανέλες και τις διαφημιστικές πινακίδες των γηπέδων τους.

📸 #VisitRwanda x @Arsenal on tour in Los Angeles 🇺🇸

Thank you to everyone who joined us, and congratulations to each supporter who won a prize🦍 pic.twitter.com/dOIO1r6kcq

— Visit Rwanda (@visitrwanda_now) August 7, 2024

Στο Κιγκάλι διεξάγονται επίσης τα πλέι οφ του Basketball Africa League (franchise του ΝΒΑ), ενώ το 2025 θα φιλοξενήσει το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδηλασίας δρόμου. Σύμφωνα με το καθεστώς, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2000, αυτός ο αθλητικός πυρετός έχει σκοπό να ενθαρρύνει τις επενδύσεις και να προσελκύσει τουρίστες. Έτσι, θεωρεί, πως θα εδραιωθεί η χώρα ως κορυφαία αφρικανική δύναμη στον παγκόσμιο αθλητισμό, γεγονός που θα φέρει πλούτο και ευημερία.

Αντίθετη άποψη έχουν το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλες οικείες οργανώσεις καθώς θεωρούν πως όλο αυτό γίνεται για να καλύψει το καθεστώς το αυταρχικό του πρόσωπο, την έλλειψη ελευθεριών και… το ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος (sportwashing). Παρόμοιες σκέψεις δηλαδή που γίνονται και για τις ολιγαρχίες της Μέσης Ανατολής, όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Μπαχρέιν και τα ΗΑΕ. Άλλωστε η F1 και γενικά η FIA έχουν συνηθίσει στην κριτικήγια τη διοργάνωση αγώνων σε αυτές τις χώρες.

Τα κίνητρα και η «περίεργη» χρηματοδότηση

Πέρα από τα κίνητρα, προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μια χώρα με λιγότερο από 1.000 ευρώ κατά κεφαλήν ΑΕΠ διαθέτει τεράστια ποσά για τη χορηγία πλούσιων ποδοσφαιρικών συλλόγων και τη διοργάνωση πολύ ακριβών αθλητικών εκδηλώσεων. Υπάρχει μια αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ της Ρουάντα και μιας χώρας όπως το Κατάρ: η πρώτη δεν έχει πετροδολάρια.

Που βρίσκει τα χρήματα; Μία πηγή είναι η Μεγάλη Βρετανία, που χρηματοδοτεί το 75% των κυβερνητικών δαπανών. Και μια δεύτερη είναι το λαθρεμπόριο Χρυσού από τη Δημοκρατία του Κονγκό.

«Το ενδιαφέρον μας για την F1 είναι σύμφωνο με την Εθνική στρατηγική για τη χρήση του αθλητισμού ως μοχλού για τον οικονομικό μετασχηματισμό» δήλωσε στο Autosport ο Κρίστιαν Γκαγκάγια, πρόεδρος της Αυτοκινητιστικής Λέσχης της Ρουάντα.

Εδώ υπάρχει ένας ισχυρός αντίλογος που λέει πως στη Σαουδική Αραβία ένας σημαντικός αριθμός ανώτερων θέσεων που σχετίζονται με τον αθλητισμό κατέχονται από γυναίκες που πριν από πέντε ή έξι χρόνια δεν θα φανταζόντουσαν ποτέ ότι θα μπορούσαν να φτάσουν εκεί. Όπως και η περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων της Σεούλ. Το 1988 η Νότια Κορέα ήταν μια στρατιωτική δικτατορία. Σήμερα είναι μια πλήρως δημοκρατική χώρα και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αρχή έγινε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.