Γιατί ο Τραμπ απείλησε να καταλάβει την Διώρυγα του Παναμά – Τα συμφέροντα που διακυβεύονται

Οι ηγέτες της Λατινικής Αμερικής συσπειρώθηκαν τη Δευτέρα για την υπεράσπιση του Παναμά, αφού ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απείλησε να επιβάλει εκ νέου τον έλεγχο των ΗΠΑ στη διώρυγα του Παναμά, μια βασική παγκόσμια ναυτιλιακή οδό και θαύμα της σύγχρονης μηχανικής, που βρίσκεται στην κεντροαμερικανική χώρα.

Η Διώρυγα του Παναμά είναι μια τεχνητή υδάτινη οδός μήκους 82 χιλιομέτρων που συνδέει τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω του Παναμά, εξοικονομώντας στα πλοία χιλιάδες μίλια και εβδομάδες ταξιδιού γύρω από το θυελλώδες, παγωμένο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής, όπως περιγράφει το Reuters.

Το ταξίδι για τα πλοία που ταξιδεύουν από το Λος Άντζελες στη Νέα Υόρκη είναι σχεδόν 8.000 μίλια (περίπου 22 ημέρες) συντομότερο μέσω της διώρυγας σε σύγκριση με το ταξίδι μέσω του στενού του Μαγγελάνου στα ανοικτά της Γης του Πυρός, ενός αρχιπελάγους που αγκαλιάζει τη νότια Χιλή και την Αργεντινή.

Η διώρυγα μεταφέρει τα πλοία μέσω της λίμνης Γκατούν, περίπου 26 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, μέσω μιας σειράς διασυνδεδεμένων κλειδαριών. Η διέλευση κάθε πλοίου απαιτεί περίπου 200 εκατομμύρια λίτρα (53 εκατομμύρια γαλόνια) γλυκού νερού.

Timelapse of a ship going through the locks at the Panama Canal, going from the Atlantic Ocean to Pacific pic.twitter.com/j4EYD1dhkM

— Historic Vids (@historyinmemes) March 12, 2024

Πότε κατασκευάστηκε η Διώρυγα του Παναμά μια ιδέα 380 ετών που κόστισε 27.000 ζωές

Οι Ισπανοί άποικοι άρχισαν να μελετούν την κατασκευή μιας διαωκεάνιας διώρυγας που θα διέσχιζε τον ισθμό στο στενότερο σημείο του, στη νότια Κεντρική Αμερική, ήδη από τη δεκαετία του 1530. Όμως, μόλις το 1878 η Κολομβία -που τότε θεωρούσε τον Παναμά επαρχία της- υπέγραψε σύμβαση παραχώρησης με Γάλλους μηχανικούς.

Η γαλλική προσπάθεια απέτυχε τελικά, καθώς χρεοκόπησε το 1899. Περίπου 22.000 εργάτες έχασαν τη ζωή τους στο έργο, πολλοί από ασθένειες και ατυχήματα. Το 1903 οι ΗΠΑ ζήτησαν μόνιμη παραχώρηση για τη διώρυγα από την Κολομβία, η οποία απέρριψε την πρόταση. Σε απάντηση, οι ΗΠΑ υποστήριξαν την ανεξαρτησία του Παναμά, η οποία κηρύχθηκε στις 3 Νοεμβρίου.

Τρεις ημέρες αργότερα, ο πρεσβευτής του Παναμά στην Ουάσινγκτον υπέγραψε συνθήκη που παραχωρούσε στις ΗΠΑ τα δικαιώματα κατασκευής και επ’ αόριστον διαχείρισης της διώρυγας. Οι ΗΠΑ κατέβαλαν στον Παναμά 10 εκατομμύρια δολάρια και αργότερα 250.000 δολάρια πρόσοδο για τα δικαιώματα. Πολλοί Παναμέζοι καταδίκασαν τη συνθήκη ως παραβίαση της νεοαποκτηθείσας κυριαρχίας τους.

Η αμερικανική κατασκευή πραγματοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από Αφρο-Παναμανούς και εργάτες από την Καραϊβική, πάνω από 5.000 από τους οποίους πέθαναν πριν ανοίξει τελικά η διώρυγα το 1914.

Η παράδοση της διώρυγας στον Παναμά μετά από 85 χρόνια

Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, οι εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Παναμά επιδεινώθηκαν και οι διαμαρτυρίες κατά του αμερικανικού ελέγχου της διώρυγας αυξήθηκαν, ιδίως μετά την κρίση της Διώρυγας του Σουέζ το 1956, όταν τα βρετανικά και γαλλικά σχέδια εισβολής στην Αίγυπτο μετά την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ σταμάτησαν μετά από πιέσεις των ΗΠΑ.

Το 1977, ο πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ υπέγραψε συνθήκη με τον στρατιωτικό ηγέτη του Παναμά Ομάρ Τορίγιο, η οποία παρείχε στον Παναμά ελεύθερο έλεγχο της διώρυγας και εγγυόταν τη μόνιμη ουδετερότητα της υδάτινης οδού.

Η συμφωνία αυτή τέθηκε σε ισχύ στις 31 Δεκεμβρίου 1999. Από τότε η διώρυγα διοικείται από την Αρχή Διώρυγας του Παναμά της κυβέρνησης του Παναμά και παραμένει βασική πηγή εσόδων για τη χώρα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει τον έλεγχο της διώρυγας εξαιτίας των «υπερβολικών τελών»

Η κλιματική αλλαγή έχει συμβάλει στην αύξηση της ξηρασίας που έχει επηρεάσει τα επίπεδα νερού στις λίμνες που τροφοδοτούν τη διώρυγα, αναγκάζοντας την αρχή της διώρυγας να περιορίσει τις διελεύσεις, καθώς εξισορροπεί τις ανάγκες των κατοίκων του Παναμά σε νερό.

Την Κυριακή, ο Τραμπ απείλησε να επαναφέρει τον έλεγχο των ΗΠΑ, επικαλούμενος, όπως είπε, υπερβολικά τέλη για τη χρήση της διώρυγας και τον κίνδυνο κινεζικής επιρροής. Μια θυγατρική της CK Hutchison Holdings με έδρα το Χονγκ Κονγκ διαχειρίζεται εδώ και καιρό δύο λιμάνια κοντά στις εισόδους του καναλιού.

«Δόθηκε στον Παναμά και στον λαό του Παναμά, αλλά έχει ρήτρες», δήλωσε ο Τραμπ για το κανάλι. «Εάν δεν τηρηθούν οι αρχές, τόσο ηθικές όσο και νομικές, αυτής της μεγαλόψυχης χειρονομίας προσφοράς, τότε θα απαιτήσουμε να μας επιστραφεί η Διώρυγα του Παναμά, πλήρως, γρήγορα και χωρίς αμφισβήτηση».

Ο Ντόναλντ Τραμπ υπονοεί πως η διαχείριση των δύο λιμανιών από την Κίνα δεν εγγυάται την ουδετερότητα της υδάτινης οδού.

Τι απάντησε ο πρέοδρος του Παναμά στον Ντόναλντ Τραμπ

Ο πρόεδρος του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο απέρριψε την απειλή του Τραμπ. Είπε ότι οι δασμοί της διώρυγας αξιολογήθηκαν προσεκτικά και με διαφάνεια και ότι αυτοί συντηρούν τη διώρυγα και βοήθησαν στην επέκτασή της το 2016, ενισχύοντας την κυκλοφορία και το παγκόσμιο εμπόριο.

«Κάθε τετραγωνικό μέτρο της διώρυγας του Παναμά και της γύρω περιοχής ανήκει στον Παναμά και θα συνεχίσει να ανήκει», ανέφερε σε δήλωσή του την Κυριακή.«Η κυριαρχία και η ανεξαρτησία της χώρας μας δεν είναι διαπραγματεύσιμες».

«Η διώρυγα δεν τελεί υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο της Κίνας, της ευρωπαϊκής κοινότητας, των Ηνωμένων Πολιτειών ή οποιασδήποτε άλλης δύναμης», πρόσθεσε ο Μουλίνο.