Χριστούγεννα: Ποιος είναι στ’ αλήθεια ο Άγιος Βασίλης με τα δώρα;

Στη δυτική παράδοση ο άντρας που φέρνει τα δώρα τα Χριστούγεννα είναι ντυμένος στα κόκκινα, έχει πυκνή λευκή γενειάδα, είναι στρουμπουλός και γελάει δυνατά με την καρδιά του.

Αυτός είναι ο Σάντα Κλάους των Άγγλων και των Αμερικανών, ο Περ Νοέλ των Γάλλων, ο Βάιναχτσμαν των Γερμανών και ούτω καθεξής…

Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς πρόκειται για τον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία και αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο.

Εκείνος θεωρείται στη παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας.

Ο Μέγας Βασίλειος, γνωστός και ως Βασίλειος Καισαρείας ή απλώς Άγιος Βασίλειος, ήταν Καππαδόκης, επίσκοπος της Καισάρειας στην Καππαδοκία της χερσονήσου της Μικράς Ασίας, και Εκκλησιαστικός Πατέρας.

Υποστήριξε το Σύμβολο της Πίστεως και αντιτάχθηκε στις αιρέσεις των πρωτοχριστιανικών χρόνων, μεταξύ των οποίων και του Αρειανισμού.

Είναι ένας από τους Τρεις Ιεράρχες, που θεωρούνται προστάτες της παιδείας, μαζί με τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.

Ωστόσο, δεν είναι ο Άγιος Βασίλειος, ο ιερέας από την Καισάρεια, αλλά ο Άγιος Νικόλαος που ενέπνευσε την ιστορία του ασπρομάλλη άνδρα που πετά στους αιθέρες για να μοιράσει δώρα σε όλο τον κόσμο.

Ο Άγιος Νικόλαος

Σύμφωνα με το Huffington Post, ο θρύλος του γεννήθηκε κάπου κοντά στο Ντεμρέ της σημερινής Νότιας Τουρκίας και η ιστορία του ξεκινά τον 4ο αιώνα, όταν η περιοχή ήταν γνωστή ως Μύρα της Λυκίας.

Σε εκείνη την πόλη, λοιπόν, έζησε ο Νικόλαος, Επίσκοπος Μύρων, γνωστός και αγαπητός για τις καλές του πράξεις.

Από ιστορική άποψη, Άγιος Νικόλαος ήταν ο εξαιρετικά φιλανθρωπικός επίσκοπος μιας ρωμαϊκής πόλης που ονομαζόταν Μύρα κατά τον τέταρτο αιώνα.

Είχε γίνει ο προστάτης των παιδιών και ήταν γνωστός ως άνθρωπος με μεγάλη γενναιοδωρία.

Έγινε άγιος αμέσως μετά τον θάνατό του πιστοί έρχονται από όλον τον κόσμο για να προσκυνήσουν στον εορτασμό της μνήμης του, στις 6 Δεκεμβρίου.

Οι ιστορίες για την καλοσύνη του Νικολάου εξαπλώθηκαν ταχύτατα αμέσως μετά τον θάνατό του.

Τόσο αγαπητός ήταν που τα οστά του εκλάπησαν από τα Μύρα το 1087 και μεταφέρθηκαν στην Ιταλία για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων εισβολέων.

Στην ορθόδοξη παράδοση έγινε ο προστάτης άγιος των παιδιών και των ναυτικών.

Η ιστορία του Αγίου Νικολάου ταξίδεψε και ρίζωσε σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο Άγιος Νικόλαος έγινε προστάτης της γεωργίας στη Ρωσία και του Ναυτικού στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, όπου, παρά την απαγόρευση αναγνώρισης αγίων που επέβαλλε ο προτεσταντισμός, επέζησε με το όνομα Σίντερ Κλάας.

Το ολλανδικό όνομα, ΣίντερΚλάας, είναι στην πραγματικότητα παράγωγο του ονόματος Άγιος Νικόλαος (Klaas και Claus από το Nicholas ή Nicholaus).

Εκείνος την ημέρα της εορτής του παριστάνεται με ιερατική στολή και επισκοπική ράβδο να μοιράζει δώρα στα παιδιά.

Santa, baby

Η πρώτη γραπτή αναφορά για τον « Santa Claus » δεν εμφανίζεται στις ΗΠΑ παρά μόνο στα τέλη του 18ου αιώνα, όπου μνημονεύεται σε μια περιγραφή μιας θρησκευτικής εκδήλωσης στην εφημερίδα New York Gazette: «Την περασμένη Δευτέρα γιορτάστηκε στο Protestant-Hall η επέτειος του Αγίου Νικολάου, που αλλιώς ονομάζεται Άγιος Κλάους».

Το γεγονός ότι η πρώτη αναφορά εμφανίστηκε στη Νέα Υόρκη δεν είναι περίεργο, δεδομένης της ιστορίας της Νέας Υόρκης μέχρι το 1664 ως ολλανδικής αποικίας και της συνεχιζόμενης παρουσίας Ολλανδών αποίκων στην περιοχή αυτή, λέει η Βαλερί Μ. Φρίντλαντ, Καθηγήτρια Γλωσσολογίας, Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο The Conversation.

Παρόλα αυτά, πριν από τη δεκαετία του 1830, η αντικατάσταση του Αγίου Νικ από τον Άγιο Κλάους δεν ήταν συχνή.

Όμως, τη δεκαετία του 1820, ένα παιδικό βιβλίο παρουσίαζε τον Santa Claus σε έλκηθρο που το έσερναν τάρανδοι, γεγονός που υποδηλώνει ότι η σύγχρονη φήμη του είχε εδραιωθεί από τότε.

Ο Άγιος στον 20^ο αιώνα

Η εμβληματική του ενδυμασία, ωστόσο, δεν έγινε η συνήθης στολή του μέχρι που μια διαφήμιση της Coca-Cola τον απεικόνισε με κόκκινη φορεσιά, πάνω από έναν αιώνα αργότερα, το 1930.

Μέχρι τότε, οι στολές του Αϊ-Βασίλη περιλάμβαναν από πράσινο και κίτρινο μέχρι και πατριωτικά αστέρια και ρίγες.

Λέγεται πως στην Ελλάδα, η εικόνα του τροφαντού Άη Βασίλη ήρθε τις δεκαετίες του 50 και του ’60, από ομογενείς που βρίσκονταν στην Αμερική.

Ο «δυτικότροπος» Άγιος Βασίλης άρχισε να μπαίνει με καρτ-ποστάλ στα σπίτια των αστικών οικογενειών και σύντομα πήρε τη θέση του στα ελληνικά Χριστούγεννα.

Ωστόσο άλλαξε όνομα και ημερομηνία που επισκέπτεται τα σπίτια.

Άλλα ονόματα του Άη Βασίλη

• Ο «πατέρας των Χριστουγέννων» των Άγγλων
• Ο «Περ Νοέλ» των Γάλλων
• Ο «Σίντερ-Κλάας» των Ολλανδών
• Ο «Βάιναχτσμαν» των Γερμανών
• Ο «Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ» (= ο Καλός γερο-πατέρας) των Κινέζων
• Ο «Χοτέισο» των Ιαπώνων
• Ο αγαθός γίγαντας Γκαργκάν στην παράδοση των Κελτών
• Η Μπεφάνα στην Ιταλία
• Η γριά Μπαμπούσκα στη ρωσική παράδοση, που καταδικάστηκε να τριγυρνάει την ημέρα των Θεοφανίων και να μοιράζει δώρα στα παιδιά, επειδή έδωσε λάθος κατευθύνσεις για το δρόμο προς τη Βηθλεέμ.

Εν τέλει, η σημερινή μορφή του Αϊ-Βασίλη δεν είναι τίποτε άλλο από ένα συνονθύλευμα διαφορετικών μύθων από διαφορετικές εποχές και διαφορετικές περιοχές του κόσμου που εξελίχθηκε μέσα στον χρόνο σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε εποχής.