Χιλιάδες πρώην στρατιωτικοί προσλαμβάνονται έναντι μεγάλων ποσών για να πολεμήσουν ως μισθοφόροι ή να υπηρετήσουν ως ιδιωτική ασφάλεια στο εξωτερικό. Το δίκτυο πίσω από αυτή την επιχείρηση βρίσκεται στο στόχαστρο της κυβέρνησης της Κολομβίας, σύμφωνα με την El Pais.

Ο Γέισον Σάντσεθ ήταν προετοιμασμένος να πεθάνει όταν ξεκίνησε το ταξίδι του στην Ουκρανία. Ο 31χρονος συνταξιούχος στρατιώτης του κολομβιανού στρατού είχε αγοράσει ασφάλεια επαναπατρισμού και είχε προειδοποιήσει την οικογένειά του για την πιθανή τύχη του στον πόλεμο κατά της ρωσικής εισβολής.

Το κύριο κίνητρό του ήταν τα χρήματα. Παρακολουθούσε βίντεο στο TikTok από συμπατριώτες του που υπόσχονταν ότι ως εθελοντής του ουκρανικού στρατού θα έπαιρνε 19 εκατομμύρια πέσος (περίπου 4.300 δολάρια) το μήνα.

Έτσι μάζεψε περίπου 2.300 δολάρια για να πάρει μια πτήση από την Μπογκοτά στη Μαδρίτη, μια άλλη από εκεί στην Πολωνία και τελικά να περάσει στην Ουκρανία από ξηράς για να καταταγεί σε μια ξένη σύγκρουση.

Η μικρή σύνταξη οδηγεί τους Κολομβιανούς στρατιώτες να γίνουν μισθοφόροι

Όπως ο Σάντσεθ, ο οποίος είχε εργαστεί ως φύλακας ασφαλείας και νοσοκόμος την τελευταία δεκαετία, η κατάσταση της οικονομίας ώθησε χιλιάδες Κολομβιανούς να πολεμήσουν στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Ουκρανία ή το Σουδάν. Άλλοι προτιμούν να εργαστούν ως σωματοφύλακες ή σεκιουριτάδες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή στο Μεξικό.

Οι περιπτώσεις τους έχουν πολλά κοινά στοιχεία: είναι πρώην στρατιωτικοί που συνταξιοδοτούνται σε νεαρή ηλικία και έχουν ελάχιστη εκπαίδευση για οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα εκτός από τη μάχη.

Ως βετεράνοι, λαμβάνουν έναν μικρό μισθό συνταξιοδότησης από το κολομβιανό κράτος, γεγονός που, αντίθετα, καθιστά πιο ελκυστικές τις προσφορές για να κερδίσουν έως και πέντε φορές περισσότερα εκτός της χώρας.

Ο Σάντσεθ λιποτάκτησε εξαιτίας του μισθού και του γεγονότος πως τους έστειλαν στην πρώτη γραμμή

Λιποτάκτησε μετά από έξι μήνες, εν μέρει επειδή ο πραγματικός μισθός ήταν πολύ χαμηλότερος από τα 4.300 δολάρια που του είχαν υποσχεθεί – «ένιωσα εξαπατημένος» – και εν μέρει επειδή ένιωθε να τον κακομεταχειρίζονται οι ανώτεροί του.

«Ήμασταν κλειδωμένοι.Μας έβγαζαν έξω τα ξημερώματα για να κάνουμε κάμψεις ως τιμωρία επειδή κάποιοι συνάδελφοί μας μιλούσαν ισπανικά στους ντόπιους. Αυτό απαγορευόταν. Τους είπα ότι ήμασταν εθελοντές, όχι όμηροι», λέει.

Μαζί του, λέει, πήγαν 40 στρατιώτες από τη διεθνή λεγεώνα. Τώρα εξετάζει διάφορες προτάσεις, όπως να πάει στο Μεξικό για να συνεργαστεί με τα καρτέλ ή «το σχέδιο» στην Αφρική, «που κάνει θραύση αυτή τη στιγμή».

Το ενδιαφέρον για τους Κολομβιανούς στην αγορά μισθοφόρων και ασφάλειας είναι δικαιολογημένο. Η Κολομβία διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους και καλύτερα εκπαιδευμένους στρατούς στον κόσμο.

Είναι εκπαιδευμένοι στον αντάρτικο πόλεμο κάτι που τους κάνει χρήσιμους από την ζούγκλα έως την πόλη

«Εκπαιδεύονται βάσει ενός δόγματος αντιμετώπισης των εξεγέρσεων εδώ και 60 χρόνια και έχουν πολεμική εμπειρία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο περιζήτητοι από ξένους στρατούς και ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας», εξηγεί η Λώρα Λιζαράζο, ειδικός σε θέματα εθνικής ασφάλειας στη συμβουλευτική εταιρεία Control Risks.

Από το 2000, η παρουσία Κολομβιανών μισθοφόρων έχει αναφερθεί σε δεκάδες χώρες, όπως η Ρωσία, η Υεμένη, η Λιβύη, η Σομαλία και το Αφγανιστάν. Το πιο διαβόητο περιστατικό στο οποίο εμπλέκονται Κολομβιανοί μισθοφόροι ήταν η δολοφονία του προέδρου της Αϊτής Τζοβενέλ Μοϊζέ το 2021.

Δεκαεπτά Κολομβιανοί παραμένουν υπό κράτηση για την επίθεση στο Πορτ-ο-Πρενς. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι είχαν προσληφθεί για να απαγάγουν τον πρόεδρο και όχι για να τον σκοτώσουν. Δύο από τους επικεφαλής της επιχείρησης, που είχε σχεδιαστεί στις ΗΠΑ, καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη από δικαστές στη Φλόριντα.

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται επίσης η υπόθεση δύο εθελοντών του ουκρανικού στρατού που κρατούνται στη Ρωσία, αφού εκδόθηκαν από τη Βενεζουέλα.

«Είστε σαν τους ποδοσφαιριστές, σας παρακολουθεί η αγορά»

«Το ίδιο πράγμα συμβαίνει με τους ποδοσφαιριστές όπως και με τους στρατιωτικούς.Πολλές εταιρείες κυνηγών κεφαλών έρχονται στην Κολομβία για να δουν τη δουλειά σας και να σας κάνουν μια προσφορά». Έτσι περιγράφει τη φάση της πρόσληψης ο Ντάντε Χινκαπιέ , ο οποίος υπηρέτησε στο Πολεμικό Ναυτικό για 21 χρόνια.

Παρά το γεγονός ότι είχε φθάσει στο βαθμό του αρχικελευστή, ο μισθός της συνταξιοδότησής του φαινόταν ανεπαρκής. Έτσι, το 2014 ασχολήθηκε με τη μισθοφορική επιχείρηση και πήγε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως διοικητής επικοινωνιών ενός τάγματος του στρατού των Εμιράτων που αποτελούνταν αποκλειστικά από Κολομβιανούς.

«Ήμασταν περίπου 2.000 άνδρες, η εταιρεία Global Security Services Group (GSSG) έστελνε περίπου 30 στρατιώτες την εβδομάδα», λέει.

Ο εφιάλτης της Υεμένης και ο εύκολος πλουτισμός που είναι το δέλεαρ για τους μισθοφόρους

Λίγο καιρό αργότερα, το 2018, πήγε στην Υεμένη – «ένα από τα πιο γαμ#μένα μέρη που έχω βρεθεί ποτέ» – για να συνοδεύσει ευρωπαϊκά και αμερικανικά πλοία που διέσχιζαν τον Κόλπο του Άντεν και δέχονταν συχνά επιθέσεις από πειρατές.

Μέσα σε τρία χρόνια ως πληρωμένος στρατιώτης, κέρδισε σχεδόν 70.000 δολάρια, ενώ το σύνολο των αποταμιεύσεών του και η σύνταξή του από το Πολεμικό Ναυτικό έφτανε μετά βίας τα 15.000 δολάρια.

Ο 48χρονος Χινκαπιέ παραδέχεται ότι ορισμένες εταιρείες εκμεταλλεύονται τους πρώην στρατιώτες και επισημαίνει τις περιπτώσεις του Σουδάν και της Αϊτής, αλλά υποστηρίζει ότι αυτό δεν είναι σύνηθες: «Ποτέ δεν παρέλειψαν να τηρήσουν το συμβόλαιό μου. Είναι μια διέξοδος για πολλούς από τους στρατιώτες που συνταξιοδοτούνται».

Για τον ίδιο, «ο μόνος υπεύθυνος για το ότι τόσοι πολλοί από αυτούς πηγαίνουν στο εξωτερικό είναι η κυβέρνηση. Είναι νωθροί, δεν ενδιαφέρονται για τους στρατιώτες». Και δεν φοβάται να ασκήσει κριτική στο κολομβιανό κράτος, επειδή αισθάνεται ότι υπάρχει μια δίωξη κατά των στρατιωτικών:«Δεν είμαστε τρομοκράτες. Το να είσαι στρατιώτης είναι συνώνυμο της γενναιότητας».

Ένα πολύπλοκο επιχειρηματικό δίκτυο όπου οι μισθοφόροι μπλέκουν και πεθαίνουν

Η άνοδος των μισθοφόρων, η οποία έχει οδηγήσει σε τεράστιες ανθρώπινες απώλειες (το υπουργείο Εξωτερικών εκτιμά ότι 300 Κολομβιανοί έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο στην Ουκρανία), ώθησε την κυβέρνηση να προωθήσει νόμο για την πλήρη απαγόρευση της δραστηριότητας.

Θα θέσει εκτός νόμου οργανώσεις «που εκμεταλλεύονται συνταξιούχους στρατιωτικούς», σύμφωνα με σύμβαση του ΟΗΕ που δημιουργήθηκε το 1989.

Τι λέει η εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ για τους μισθοφόρους

Η Τζοβάνα Ρανίτο, πρόεδρος της ομάδας εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για τους μισθοφόρους, χαιρετίζει την προώθηση αυτού του μέτρου. «Η διεθνής νομοθεσία είναι το σημείο εκκίνησης, αλλά αν δεν εφαρμοστεί στο εσωτερικό, είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου», λέει από τη Γενεύη.

Για την εμπειρογνώμονα, οι χώρες που θα προσχωρήσουν στη συνθήκη θα τις βοηθήσει να περιορίσουν τις εταιρείες στρατολόγησης, τον κύριο παίκτη στην αγορά αυτή.

«Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες σε διαφορετικές χώρες και με διαφορετικά ονόματα, και επομένως είναι πιο δύσκολο να τις εντοπίσουμε».

Ο πυρήνας των δραστηριοτήτων τους είναι χώρες του Παγκόσμιου Νότου, οι οποίες συχνά βιώνουν μια εύθραυστη οικονομική κατάσταση και έχουν βγει από μια κατάσταση συγκρούσεων.

Κάποιοι μισθοφόροι μετεκπαιδεύτηκαν στις ΗΠΑ, στην εταιρεία Academi, πρώην Blackwater

Αυτό το επιχειρηματικό δίκτυο φιλοξενεί εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία τον Χάιμε Ενάο, έναν 40χρονο πρώην λοχία του κολομβιανού στρατού. Εκπαιδεύτηκε από την Blackwater (σ.σ. «Εργολάβοι» σε Ιράκ και Αφγανιστάν) -που τώρα ονομάζεται Academi, μια από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας στον κόσμο- και μαζί με αρκετές δεκάδες Κολομβιανούς τοποθετήθηκε στο Αφγανιστάν εν μέσω του πολέμου.

Εκεί, ο Ενάο εργάστηκε ως φρουρός στο προξενείο των ΗΠΑ στην πόλη Χεράτ, όπου σημειώθηκε επίθεση αυτοκτονίας από τους Ταλιμπάν τον Σεπτέμβριο του 2013.

Μετά τη λήξη της σύμβασής του λίγους μήνες μετά την επίθεση, επέστρεψε στην Κολομβία και συνέχισε την ιδιωτική επιχείρηση ασφαλείας. Το 2021, δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από την εταιρεία A4SI, για να εργαστεί ως σωματοφύλακας στο Άμπου Ντάμπι, την πρωτεύουσα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ).

«Μου πρόσφεραν 2.300 δολάρια σε ένα συμβόλαιο με την εταιρεία GSSG.Ήμασταν οκτώ Κολομβιανοί και μέχρι την τελευταία στιγμή, το ποιον θα φρόντιζα κρατήθηκε μυστικό», λέει. Ο εντολέας του κατέληξε να είναι ένας πρώην πρόεδρος του Αφγανιστάν που είχε καταφύγει στα HAE.

Πως οι μισθοφόροι καταλήγουν σε ιδιότυπη ομηρεία

Η A4SI ιδρύθηκε το 2017 από τον Ομάρ Αντόνιο Ροντρίγκεζ Μπεντόγια, πρώην αξιωματικό του κολομβιανού στρατού, αλλά η λειτουργία της διευθύνεται πλέον από τον Αλβάρο Κιχάνο, συνταξιούχο συνταγματάρχη του ίδιου σώματος.

Η εταιρεία αυτή βρίσκεται στο μάτι της θύελλας επειδή προσέλαβε τουλάχιστον 300 Κολομβιανούς μισθοφόρους που στάλθηκαν στο Σουδάν για να πολεμήσουν στον εμφύλιο πόλεμο. Πολλοί ισχυρίζονται ότι έφτασαν με ψευδή προσχήματα, καθώς περίμεναν να γίνουν ιδιωτικοί φρουροί ασφαλείας στα Εμιράτα, όπως ο Χενάο.

Οι εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν αναφέρουν ότι αυτό συμβαίνει με κάποια κανονικότητα, καθώς, μόλις βρεθούν σε μια άλλη χώρα, οι στρατολογημένοι -χωρίς γνώση της γλώσσας και χωρίς δικά τους χρήματα- αφήνονται εξ ολοκλήρου στα χέρια αυτών των εταιρειών.

Ένας φαύλος κύκλος που οι μισθοφόροι δεν μπορούν να ξεφύγουν

Η μισθοφορική δραστηριότητα δεν θα σταματήσει στο εγγύς μέλλον, προβλέπει ο Αλφόνσο Μανθούρ, ιδρυτής της οργάνωσης Βετεράνοι για την Κολομβία, η οποία διασφαλίζει τα δικαιώματα των συνταξιούχων στρατιωτικών.

Ο εμπειρογνώμονας λέει ότι χιλιάδες Κολομβιανοί έχουν εργαστεί σε αυτή την επιχείρηση και ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να γίνει μια γενική καταμέτρηση λόγω της εξάπλωσης των στρατολογήσεων σε χώρες όπως η Ουκρανία και το Μεξικό, όπου οι εταιρείες ασφαλείας δεν παρεμβαίνουν.

«Κατά την πρώτη δεκαετία του 2000, ο αριθμός των μισθοφόρων αυξήθηκε κατά περίπου 250.000 άνδρες, πολλοί από τους οποίους τώρα αποσύρονται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουμε δει μια έκρηξη των Κολομβιανών μισθοφόρων στον κόσμο τα τελευταία χρόνια», εξηγεί.

Πήραν πολίτες χωρίς άλλα εφόδια, τους έκαναν στρατιώτες και πλέον γίνονται μισθοφόροι

Αλλά ο Μανθούρ προειδοποιεί για ένα άλλο πρόβλημα.«Οι κυβερνήσεις δεν έχουν λάβει επαρκή μέτρα για να βοηθήσουν το πρώην στρατιωτικό προσωπικό να προσαρμοστεί στην πολιτική ζωή. Πολλοί ήταν φτωχοί άνθρωποι που βρήκαν βιοπορισμό στον πόλεμο και, αν δεν αποκατασταθούν, θα συνεχίσουν σε αυτόν τον κλάδο».

Το νομοσχέδιο που παρουσίασε η κυβέρνηση εξετάζει τη δημιουργία προγραμμάτων επανένταξης για τους βετεράνους και την αύξηση της οικονομικής υποστήριξής τους. Παρά τα μέτρα αυτά, οι τρεις μισθοφόροι που ερωτήθηκαν – όλοι τους αποδέχονται τον όρο – παραδέχονται ότι προτιμούν να παραμείνουν στην αγορά.

Πού βρίσκονται οι μισθοφόροι πρωταγωνιστές του ρεπορτάζ

Ο Σάντσεθ, που επέστρεψε στο Μεντεγίν, λέει ότι θα ξεκουραστεί για λίγο, αλλά ότι τα χρήματα «με κάνουν να μετακινούμαι». Το σχέδιο που τον πείθει περισσότερο είναι να πάει στο Μεξικό, λόγω της εγγύτητάς του με την Κολομβία και επειδή αρκετοί συνάδελφοί του βρίσκονται ήδη εκεί.

Ο Ενάο, από την πλευρά του, μετακόμισε στη Λιβύη για να γίνει στρατιωτικός εκπαιδευτής. Παρά το γεγονός ότι δεν εμπλέκεται σε άμεσες συγκρούσεις, κερδίζει έως και 4.000 δολάρια.

Ο Χινκαπιέ έχει συνταξιοδοτηθεί εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά ποτέ δεν απομακρύνθηκε από την επιχείρηση και λέει ότι τώρα είναι ακτιβιστής για τα δικαιώματα των βετεράνων. «Κάποιος είναι στρατιώτης από τη στιγμή που ορκίζεται πίστη στη σημαία μέχρι το τέλος των ημερών του», λέει.

Headlines