Aπειλές θανάτου, μαχαιρώματα, φυγή: Οι «Σατανικοί στίχοι» του Σαλμάν Ρουσντί επιστρέφουν στα βιβλιοπωλεία

Το μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρουσντί «Οι Σατανικοί στίχοι» του 1988 – το οποίο οδήγησε σε ένα θρησκευτικό διάταγμα που απειλούσε τη ζωή του και τον ανάγκασε να ζει κυνηγημένος για μια δεκαετία – επέστρεψε επιτέλους στα βιβλιοπωλεία της Ινδίας, της χώρας όπου γεννήθηκε.

Το μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από τη ζωή του προφήτη Μωάμεθ, πυροδότησε μια σφοδρή παγκόσμια συζήτηση για την ελευθερία του λόγου, όταν ο τότε ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Χομεϊνί, επικήρυξε τον Ρουσντί λόγω της φερόμενης βλασφημίας του. Το βιβλίο απαγορεύτηκε στην Ινδία από την κυβέρνηση του Ρατζίβ Γκάντι το 1988 μετά από ταραχές που ξέσπασαν εξαιτίας του περιεχομένου του.

Ελευθερία του λόγου ή γραφειοκρατία;

Πριν από δύο έτη, πολλά χρόνια αφότου το Ιράν αποστασιοποιήθηκε από τον φετφά και ο Ρούσντι άρχισε να κυκλοφορεί και πάλι δημόσια, ο συγγραφέας τραυματίστηκε σοβαρά και έχασε ένα μάτι όταν μαχαιρώθηκε σε μια εκδήλωση στα βόρεια της Νέας Υόρκης. Ο 26χρονος δράστης, Χαντί Ματάρ, κατηγορείται για απόπειρα δολοφονίας δευτέρου βαθμού.

Ωστόσο, η επανεμφάνιση των «Σατανικών στίχων» στα βιβλιοπωλεία δεν έχει καμία σχέση με την ελευθερία του λόγου. Αρχικά, η κυβερνητική εντολή που απαγόρευε την εισαγωγή του βιβλίου δεν μπορούσε να εντοπισθεί στη δαιδαλώδη γραφειοκρατία της Ινδίας, με αποτέλεσμα να ανατραπεί. Τον περασμένο μήνα, το Ανώτατο Δικαστήριο του Δελχί αποφάνθηκε: «Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει τέτοια εντολή».

Η Μανάσι Σουμπραμανιάμ, επικεφαλής του Penguin Random House India, του εκδότη του βιβλίου, αναφέρθηκε επίσης στον Ρουσντί στο Χ, γράφοντας: «Η γλώσσα είναι θάρρος: η ικανότητα να συλλάβεις μια σκέψη, να την πεις και με αυτόν τον τρόπο να την κάνεις αληθινή. Επιτέλους, οι ‘Σατανικοί στίχοι’ του @SalmanRushdie επιτρέπεται να πωλούνται στην Ινδία».

«Το μισητό βιβλίο»

Ορισμένοι αναγνώστες εξέφρασαν την περιέργειά τους σχετικά με τη φήμη του βιβλίου. « Όλη μου τη ζωή άκουγα να μιλάνε για τους ‘Σατανικούς Στίχους’. Ήθελα να το διαβάσω από περιέργεια», δήλωσε ο Ντίλιπ Σάρμα, 22 ετών, σπουδαστής Αγγλικών που σκόπευε να αγοράσει ένα αντίτυπο, όπως διαβάζουμε στο άρθρο της Penelope MacRae στον Guardian. «Είναι εξωπραγματικό να το βλέπεις στο βιβλιοπωλείο, είναι σαν να βλέπεις τον μονόκερο για τον οποίο ακούς όλη σου τη ζωή».

Ωστόσο, η επιστροφή των «Σατανικών στίχων» προκάλεσε την οργή ορισμένων μουσουλμανικών οργανώσεων που ζήτησαν την επαναφορά της απαγόρευσης, υποστηρίζοντας ότι το μυθιστόρημα «προσβάλλει» τις ισλαμικές πεποιθήσεις και απειλεί την κοινωνική αρμονία σε μια χώρα όπου το 14% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι.

«Κανένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να ανεχθεί να βλέπει αυτό το μισητό βιβλίο σε οποιοδήποτε ράφι βιβλιοπωλείου», δήλωσε ο Maulana Mufti Shahabuddin Razvi Barelvi, πρόεδρος της All India Muslim Jamaat. Ο Ρουσντί, ο οποίος έχει αμερικανοβρετανική υπηκοότητα, έχει υποστηρίξει σταθερά ότι οι «Σατανικοί στίχοι» είναι ένα έργο μυθοπλασίας και δεν περιέχει τίποτα προσβλητικό.

*Με πληροφορίες από: Guardian