Ο πρώτος χριστιανός βορείως των Άλπεων από τη Φρανκφούρτη;

Εκεί όπου σήμερα υψώνονται οι ουρανοξύστες στη Φρανκφούρτη, κάποτε κυβερνούσαν οι Ρωμαίοι. Η περιοχή που κατακτήθηκε από τις γερμανικές φυλές ήταν μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία εκτεινόταν από τη Βρετανία έως τη Μαύρη Θάλασσα και από την Ισπανία έως την Αίγυπτο. Νίντα ήταν το όνομα της ρωμαϊκής πόλης και ακόμα και σήμερα οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν αμφορείς, γλυπτά, υπολείμματα οικιστικών κτιρίων. Τίποτα όμως που να παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το κοινό.

Στις αρχές Δεκεμβρίου, ωστόσο, ανακοινώθηκε ότι ανακαλύφθηκε ένα «συγκλονιστικό εύρημα». Επρόκειτο για ένα ασημένιο φυλαχτό μεγέθους 3,5 εκατοστών. Σύμφωνα με τους ερευνητές πρόκειται για την παλαιότερη χριστιανική μαρτυρία βόρεια των Άλπεων. Ο τάφος στον οποίο βρέθηκε χρονολογείται μεταξύ 230 και 270 μ.Χ. κι εκεί εντοπίστηκε ο σκελετός ενός άνδρα. Ο τάφος είχε τον αριθμό 134 και το φυλαχτό βρέθηκε κάτω από το πηγούνι του άνδρα. Ήταν όμως ο άνδρας όντως από τη Νίντα ή απλώς περνούσε από εκεί; Ή μήπως το φυλαχτό ήταν αναμνηστικό που αγόρασε κάπου χωρίς να γνωρίζει τι έγραφε;

Η αποκρυπτογράφηση της επιγραφής διήρκεσε έναν χρόνο

Γεγονός είναι ότι οι ερευνητές εκτιμούν πως το φυλαχτό είναι 1.800 ετών. Εκείνη την εποχή ήταν ακόμη επικίνδυνο να δηλώνει κανείς χριστιανός στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και μπορούσε εύκολα να πεταχτεί στα λιοντάρια ως μάρτυρας. Μόλις το 313 ο αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος αναγνώρισε τον Χριστιανισμό ως θρησκεία με ίσα δικαιώματα.

Το βέλος δείχνει ότι το φυλαχτό ήταν κάτω από το πηγούνι του νεκρού

Το μικρό ασημένιο φυλαχτό είναι ένα ασημένιο φύλλο με μια λατινική αφιέρωση στον Χριστό. Το φυλαχτό ανακαλύφθηκε το 2018. Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασής του στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Φρανκφούρτης αποκαλύφθηκε η επιγραφή με τη βοήθεια ακτίνων Χ και της πιο σύγχρονης τεχνολογίας των υπολογιστών.

Η δεύτερη πρόκληση ήταν η αποκρυπτογράφηση του κειμένου. Τα γράμματα δεν ήταν ευανάγνωστα και τμήματα του φύλλου είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια των αιώνων μέσα στον τάφο. Ο Μάρκους Σολτς, αρχαιολόγος από τη Φρανκφούρτη και ειδικός στα λατινικά από το Πανεπιστήμιο Γκαίτε, ανέλαβε το έργο. Προβληματίστηκε με τις 18 γραμμές για σχεδόν έναν χρόνο μέχρι να τις αποκρυπτογραφήσει. «Μερικές φορές μου έπαιρνε εβδομάδες, ακόμα και μήνες, για να μου έρθει η επόμενη ιδέα. Συμβουλεύτηκα, μεταξύ άλλων, ειδικούς από την ιστορία των θρησκειών και σιγά-σιγά προσεγγίσαμε μαζί το κείμενο και τελικά το αποκρυπτογραφήσαμε», εξηγεί. Είναι ασυνήθιστο πάντως ότι η επιγραφή είναι γραμμένη εξ ολοκλήρου στα λατινικά. «Συνήθως, τέτοιες επιγραφές σε φυλαχτά γράφονταν στα ελληνικά ή στα εβραϊκά», λέει ο Σολτς. Το κείμενο είναι επίσης πολύ περίπλοκο. «Ο συγγραφέας πρέπει να ήταν ένας τεχνίτης της γλώσσας», συμπληρώνει.

Ένα αριστούργημα της σύγχρονης αρχαιολογίας

Ένα ασημένιο φυλαχτό μόλις 3,5 εκατοστών

Το εύρημα μπορεί να μη φαίνεται εντυπωσιακό στους μη ειδικούς, αλλά η ψηφιακή επεξεργασία και η αποκρυπτογράφηση του κειμένου είναι ένα σημαντικό σημείο για τη σύγχρονη αρχαιολογία. Καθιστά δυνατή την αποκάλυψη όλο και περισσότερων μυστικών του παρελθόντος. Ίσως οι ερευνητές του 21ου αιώνα να αποκρυπτογραφήσουν μια μέρα από πού προήλθε ο άνδρας από τον τάφο 134. Ήταν πράγματι ένας από τους πρώτους χριστιανούς βόρεια των Άλπεων ή ένας «τουρίστας» από νοτιότερες περιοχές; Η ανάλυση του ευρήματος από τους ειδικούς του πρώιμου Χριστιανισμού μόλις τώρα αρχίζει. Μέχρι τότε, το μυστήριο του άνδρα που θάφτηκε στη Νίντα πριν από περίπου 1.800 χρόνια θα παραμείνει άλυτο.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου