Χαρακτηρίζοντας ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, «τραγικό περιστατικό», την κατάρριψη του αεροπλάνου της Azerbaijan Airlines -από τη ρωσική αεράμυνα όπως όλα δείχνουν- ζήτησε συγνώμη από τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλάμ Αλίεφ. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που αμέριμνοι επιβάτες αερογραμμών, πέφτουν νεκροί από καταρρίψεις που ήρθαν από στρατιωτικά πυρά.

Υπενθυμίζεται ότι το αζέρικο αεροπλάνο, που συνετρίβη στο Καζακστάν, οδηγώντας στον θάνατο 38 ανθρώπους από τους 67 που επέβαιναν, είχε ξεκινήσει από το Μπακού του Αζερμπαϊτζάν και κατευθυνόταν στο Γκρόζνι, πρωτεύουσα της Τσετσενίας, στη Ρωσία.

Πηγές της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν επιβεβαίωσαν στο Euronews την Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου ότι το μοιραίο αεροσκάφος χτυπήθηκε από υπολείμματα ρωσικού πυραύλου που εκτοξεύτηκε από σύστημα αεράμυνας Pantsir-S, όπως ανέφερε το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων AnewZ που εδρεύει στο Μπακού.

Το Κρεμλίνο, σε ανακοίνωσή του, σημειώνει ότι το αεροσκάφος επιχειρούσε να προσγειωθεί στο Γκρόζνι, την ώρα που ουκρανικά drones πραγματοποιούσαν επίθεση στη Ρωσία και η ρωσική αεράμυνα τα αναχαίτιζε.

Ακολουθούν πέντε καταρρίψεις από λάθος, αλλά και μια εις γνώση των στρατιωτικών αρχών που την εκτέλεσαν.

2014 – Πτήση 17 της Malaysia Airlines: Το πιο πολύνεκρο περιστατικό

Πριν δέκα χρόνια περίπου, στις 17 Ιουλίου 2014, οι 298 επιβάτες και μέλη του πληρώματος της πτήσης 17 της Malaysia Airlines σκοτώθηκαν όταν ένας πύραυλος εδάφους-αέρος χτύπησε το αεροπλάνο πάνω από την ανατολική Ουκρανία.

Είναι το πιο πολύνεκρο περιστατικό κατά το οποίο καταρρίφθηκε αεροπλάνο μέχρι σήμερα, καθώς το αεροπλάνο διαλύθηκε, σκορπίζοντας συντρίμμια σε μια περιοχή 19 τετραγωνικών μιλίων.

Ο πύραυλος εκτοξεύτηκε εν μέσω εχθροπραξιών μεταξύ της Ουκρανίας και των αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία.

Το 2022 Ολλανδικό δικαστήριο καταδίκασε τρία άτομα -δύο Ρώσους και έναν Ουκρανό που είχαν ανώτερους ρόλους στις αυτονομιστικές πολιτοφυλακές- για το περιστατικό για τον υποτιθέμενο ρόλο τους στην κατάρριψη της πτήσης.

Το δικαστήριο έκρινε ότι η εκτόξευση του πυραύλου ήταν πιθανώς σκόπιμη, αν και δεν ήταν σαφές εάν οι κατηγορούμενοι γνώριζαν ότι πυροβολούσαν εναντίον πολιτικού αεροσκάφους. Οι Ολλανδοί είπαν ότι οι κατηγορούμενοι μπορεί να μην «πάτησαν το κουμπί μόνοι τους», αλλά τους περιέγραψαν ως «στενά» εμπλεκόμενους.

1983 – Πτήση 007 της Korean Airlines: Η συγνώμη που άργησε 8 χρόνια

Πολλά χρόνια πιο πριν, το 1983, η πτήση 007 της Korean Airlines, που εκτελούσε διαδρομή από Νέα Υόρκη-Σεούλ, μέσω Αλάσκας, καταρρίφθηκε από ένα σοβιετικό αναχαιτιστικό μετά από σφάλμα του συστήματος πλοήγησης, στέλνοντας το αεροπλάνο σε σοβιετικό εναέριο χώρο. Όλοι στο αεροπλάνο -συνολικά 269 άτομα- σκοτώθηκαν και μεταξύ αυτών και ο Δημοκρατικός βουλευτής των ΗΠΑ, Λάρι ΜακΝτόλναλντ.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την κατάρριψη της πτήσης, ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε στους δημοσιογράφους ότι ο σοβιετικός πιλότος πιθανότατα μπέρδεψε το αεροπλάνο με αναγνωριστικό στο σκοτάδι.

Η άμεση αντίδραση της σοβιετικής ηγεσίας στην τραγωδία -αρχικά αρνήθηκε να αναλάβει την ευθύνη την ευθύνη για την κατάρριψη του αεροπλάνου- εμπόδισε τις διπλωματικές προσπάθειες για την εκτόνωση των εντάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.

Ο σοβιετικός υπουργός Εξωτερικών ζήτησε συγγνώμη από τον Νοτιοκορεάτη ομόλογό του μόλις το 1991, σχεδόν 8 χρόνια μετά το περιστατικό.

1988 – Πτήση 655 της Iran Air: Αμερικανική γκάφα και η συγνώμη Ρέιγκαν

Τους τελευταίους μήνες του πολέμου Ιράν-Ιράκ, το καταδρομικό των ΗΠΑ, Vincennes, περιπολούσε στον Περσικό Κόλπο, όταν ο διοικητής του ανέφερε ότι κανονιοφόροι των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης είχαν χτυπήσει ένα ελικόπτερο του σκάφους του.

Σε απάντηση, το Vincennes εισήλθε στα χωρικά ύδατα του Ιράν και συγκρούστηκε με τα ιρανικά σκάφη.

Το σημείο που χτυπήθηκε το ιρανικό αεροπλάνο από το αμερικανικό καταδρομικό

Κατά τη διάρκεια της συμπλοκής, ένα επιβατικό αεροσκάφος Airbus A300 της Iran Air απογειώθηκε από το Διεθνές Αεροδρόμιο του Μπαντάρ Αμπάς για να εκτελέσει την διαδρομή προς το Ντουμπάι, περνώντας πάνω από τον Περσικό Κόλπο.

Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ είπε αργότερα ότι το Vincennes μπέρδεψε το πολιτικό αεροσκάφος με ένα μαχητικό αεροσκάφος F-14, με αποτέλεσμα το Vincennes να εκτοξεύσει δύο πυραύλους εδάφους-αέρος στην πτήση της Iran Air, σκοτώνοντας και τους 290 επιβαίνοντες.

Ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν έστειλε στην ιρανική κυβέρνηση μια διπλωματική νότα πέντε παραγράφων για να εκφράσει «βαθιά λύπη» για το περιστατικό.

2001 – Πτήση 1812 της Siberia Airlines: Πληρώνουμε, αλλά δεν το κάναμε εμείς

Στις 4 Οκτωβρίου 2001, ένα αεροπλάνο που μετέφερε επιβάτες από το Τελ Αβίβ στο Νοβοσιμπίρσκ της Ρωσίας, καταρρίφθηκε πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, σκοτώνοντας 38 Ρώσους και 40 Ισραηλινούς που επέβαιναν.

Σχεδόν 10 ημέρες μετά το περιστατικό -και μετά από πολλές προφανείς αρνήσεις, τόσο του Βλαντιμίρ Πούτιν, όσο και του υπουργείου Άμυνας της Ουκρανίας- Ουκρανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το αεροπλάνο καταρρίφθηκε πιθανώς από αντιαεροπορικό πύραυλο.

Η πτήση συνέπεσε με κοινή άσκηση Ουκρανίας-Ρωσίας στην Κριμαία, κατά την οποία εκτοξεύτηκε ο πύραυλος.

Οι Ρώσοι αξιωματούχοι της εναέριας κυκλοφορίας είπαν ότι δευτερόλεπτα πριν το αεροπλάνο συντριβεί, ο πιλότος ρώτησε: «Πού χτυπηθήκαμε;»

Το 2003, και αργότερα ξανά το 2004, η κυβέρνηση της Ουκρανίας συμφώνησε να πληρώσει 200.000 δολάρια σε 78 οικογένειες στο Ισραήλ και τη Ρωσία. Ουκρανοί αξιωματούχοι επέμειναν ότι οι πληρωμές δεν αποτελούσαν παραδοχή ενοχής.

1973 – Πτήση 114 της Libyan Arab Airlines: «Με στοιχειώνει εδώ και 50 χρόνια…»

Η πιο όμως τραγική περίπτωση είναι αυτή του αντισυνταγματάρχη της Ισραηλινής Αεροπορίας Γιφτάχ Ζεμέρ (Yiftach Zemer), που ήρθε στην επιφάνεια λίγες μέρες πριν την 7η Οκτωβρίου 2023

Το 1973, ο αντισυνταγματάρχης Ζεμέρ υπηρετούσε ως διοικητής της επίλεκτης 201ης Μοίρας Phantom, της Πολεμικής Αεροπορίας. Στις 21 Φεβρουαρίου 1973, λόγω μιας σειράς συμπτώσεων, εγκληματικών σφαλμάτων και κακής τύχης, ο Ζεμέρ και ένας άλλος πιλότος κατέρριψαν ένα πολιτικό αεροσκάφος από τη Λιβύη.

Όλα είχαν ξεκινήσει το μεσημέρι της Τρίτης, και ώρα 12:40 το μεσημέρι, όταν το Boeing 727 -πτήση 114- απογειώθηκε από τη Βεγγάζη της Λιβύης με προορισμό το Κάιρο, την πρωτεύουσα της Αιγύπτου, αλλά έχασε το δρόμο του και εισήλθε κατά λάθος στον ισραηλινό εναέριο χώρο.

Δύο αεροσκάφη Phantom της Ισραηλινής Αεροπορίας κινήθηκαν προς το μέρος του, προσπαθώντας να το εκτρέψουν, φοβούμενοι ότι σκόπευε να χτυπήσει στρατηγικούς ισραηλινούς στόχους, όπως ο πυρηνικός αντιδραστήρας Dimona.

Λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών, οι πιλότοι προσπάθησαν να αναγνωρίσουν τους επιβάτες του πολιτικού αεροσκάφους, καθώς όλα τα παράθυρά του ήταν θολά. Έδωσαν σήμα δύο φορές στον πιλότο του Boeing και έριξαν προειδοποιητικές βολές κοντά του, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Τότε, ο Διοικητής της Πολεμικής Αεροπορίας Υποστράτηγος Μότι Χοντ έδωσε τη μοιραία και αμφιλεγόμενη εντολή: «Καταρρίψτε το!».

O Zέμερ προσπάθησε να εξαντλήσει κάθε περιθώριο να μην ρίξει, διότι καταλάβαινε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Το αεροπλάνο δεν είναι απειλή.

Με βαριά καρδιά

Όπως προέκυψε αργότερα από τις ηχογραφήσεις του μαύρου κουτιού, τα τρία μέλη του πληρώματος του πιλοτηρίου του λιβυκού Boeing προσπάθησαν να εντοπίσουν πού βρίσκονταν και αναρωτιούνταν αν κάτι δεν πήγαινε καλά με τα όργανα. Όταν είδαν το ισραηλινό μαχητικό να ρίχνει πυρά τρομοκρατήθηκαν.

Ωστόσο, οι ανώτεροί του Ζέμερ, στο έδαφος, επαναλάμβαναν συνεχώς να το ρίξει αμέσως, δίχως δεύτερη σκέψη. Μετά από 50 χρόνια θα έλεγε με βαριά καρδιά ότι δεν είχε άλλη λύση. «Πυροβολώ γιατί είμαι άνθρωπος του συστήματος και ακολουθώ εντολές, ακόμα κι αν δεν μου αρέσουν.

Με πληροφορίες από Washington Post

Headlines