WSJ: Σε αμφισβήτηση η κυριαρχία των προοδευτικών δυνάμεων από συντηρητικούς και λαϊκιστές δεξιούς

Στην εκπνοή του 2024 τίποτα δεν θυμίζει πλέον την προοδευτική πολιτική που κυριαρχούσε στις περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες τα τελευταία είκοσι χρόνια και πλέον. Το πολιτικό ρεύμα μετατοπίζεται…  Λαϊκιστές δεξιοί πολιτικοί κερδίζουν έδαφος με τη στροφή προς τα δεξιά να είναι τροφοδοτούμενη από τις ανησυχίες της εργατικής τάξης σχετικά με την οικονομία και τη μετανάστευση, από την αυξανόμενη κόπωση για ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και ο δικαιωματισμός.

Η κυριαρχία των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων έχει τελειώσει. Τουλάχιστον για τώρα, επισημαίνει σε ανάλυσή της η Wall Street Journal λίγο πριν αναλάβει καθήκοντα ο Ντόναλντ Τραμπ. Ο ρεπουμπλικανός, εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, επιστρέφει στον Λευκό Οίκο και αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, σύμφωνα με την WSJ.

Οικονομία, μετανάστευση, κλιματική αλλαγή, δικαιωματισμός μερικά από τα αίτια της μετατόπισης του εκλογικού σώματος

Αλλά δεν είναι το μόνο. Σε όλη την Ευρώπη, όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι αναιμική, οι συντηρητικές και λαϊκιστικές δεξιές δυνάμεις καταγράφουν πρωτοφανείς νίκες. Τα τρία τέταρτα των κυβερνήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε διοικούνται από κόμμα της δεξιάς είτε κυβερνώνται από έναν συνασπισμό που περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα δεξιό ή ακροδεξιό κόμμα.

Οι συντηρητικές και λαϊκιστικές δεξιές δυνάμεις καταγράφουν πρωτοφανείς νίκες.

Δεξιά στροφή και απόρριψη παραδοσιακών κομμάτων

Η αποδοκιμασία των εγκατεστημένων κυβερνήσεων και των κομμάτων εξουσίας, που είδαν τα ποσοστά τους να υποχωρούν σημαντικά στις ευρωεκλογές, έδωσαν «αέρα» στο ρατσιστικό μίσος που εκδηλώθηκε με διαφορετικές μορφές και όχι μόνο στις ευρωκάλπες.

Η μετατόπιση αυτή πρόκειται να συνεχιστεί, σύμφωνα με την ανάλυση της εφημερίδας. Ο Καναδάς μοιάζει έτοιμος να αλλάζει ρότα με την καρέκλα του Τζάστιν Τριντό να «τρίζει» επικίνδυνα. Η Γερμανία αναμένεται να πει αντίο στην κεντροαριστερή κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς, στις πρόωρες κάλπες του Φεβρουαρίου.

Μέρος της μετατόπισης αυτής είναι η φυσιολογική εναλλαγή στην πολιτική, σχολιάζει η WSJ. Αλλά αυτό δεν αρκεί να εξηγήσει πλήρως τη δεξιά στροφή και την απόρριψη παραδοσιακών κομμάτων. Από χώρα σε χώρα, πολλοί ψηφοφόροι της εργατικής τάξης, ιδιαίτερα εκτός των μεγαλουπόλεων, σηματοδοτούν το ίδιο πράγμα: Δεν εμπιστεύονται το κατεστημένο -από τους ακαδημαϊκούς μέχρι τους τραπεζίτες και τους παραδοσιακούς πολιτικούς- και αισθάνονται ότι αυτές οι ελίτ είναι εκτός πραγματικότητας και δεν ενδιαφέρονται για ανθρώπους σαν κι αυτούς.

«Ευρεία μετατόπιση» στο πολιτικό σκηνικό

Για τον καθηγητή πολιτικών επιστημών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (ULB), Pascal Delwit, δεν πρόκειται για ένα κυκλικό φαινόμενο, αλλά για ένα πολιτικό ρεύμα που παρατηρείται από τις αρχές του αιώνα.

«Πρόκειται για ένα κίνημα που υπάρχει εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια και το οποίο πραγματικά τείνει, πάντα θα βρίσκουμε εξαιρέσεις, αλλά τείνει να ανεβαίνει και ανεβαίνει με όλο και περισσότερα ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα να μετέχουν στην κυβέρνηση ή να στηρίζουν κυβερνητικά σχήματα» σημειώνει (Euronews) ο Delwit.

Τα χρόνια των αυξημένων μεταναστευτικών ροών σε συνδυασμό με τη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη, έχουν οδηγήσει σε αντιδράσεις και σε άνοδο του εθνικισμού, όπου οι άνθρωποι θέλουν περισσότερη αίσθηση ελέγχου, λένε οι πολιτικοί αναλυτές. Η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει οδηγήσει σε έξαρση των αντικαθεστωτικών κομμάτων.

«Είναι μια ευρεία μετατόπιση που διαπερνά χώρες», σημειώνει ο Ruy Teixeira, δια βίου Δημοκρατικός που τώρα εργάζεται στο κεντροδεξιό think tank American Enterprise Institute. Ο Τεϊξέιρα λέει ότι δεν βλέπει ούτε την κεντροαριστερά ούτε την παραδοσιακή κεντροδεξιά να ανακτούν εύκολα τo χαμένο έδαφος.

Μια ευρεία μετατόπιση προς τα δεξιά, που διαπερνά χώρες, βρίσκεται σε εξέλιξη

Αλλάζουν οι προτεραιότητες των ψηφοφόρων

Στις ΗΠΑ ο Ντ. Τραμπ έχει σαφώς εντολή από τους ψηφοφόρους να ταρακουνήσει τα πράγματα, δήλωσε ο Teixeira. Είπε ότι δεν βλέπει ούτε την αριστερά ούτε τη κεντροδεξιά να ξανακερδίζει εύκολα τη λαϊκίστικη, πολυφυλετική πλειοψηφία της εργατικής τάξης του Τραμπ.

Στον Καναδά, το κεντροαριστερό κόμμα του Τζάστιν Τριντό φαίνεται να κατευθύνεται προς μια αποφασιστική ήττα στις εκλογές, με το Συντηρητικό Κόμμα να προηγείται κατά περίπου 20 ποσοστιαίες μονάδες στις δημοσκοπήσεις.

Στην Ευρώπη βλέπουμε κάτι ανάλογο. Ένα πολύ πιο επιφυλακτικό εκλογικό σώμα μετά από χρόνια στασιμότητας στους πραγματικούς μισθούς και αυξανόμενης μετανάστευσης. Αυτό έχει τροφοδοτήσει την υποστήριξη τόσο για την κατεστημένη δεξιά που αποτελείται από κοινωνικούς συντηρητικούς και υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς όσο και από αντισυστημικούς λαϊκιστές, οι οποίοι επιθυμούν προστασία από τη μετανάστευση και το εμπόριο.

Η ταχεία αναδιάρθρωση των προτεραιοτήτων των ψηφοφόρων τα τελευταία χρόνια έχει κάνει ζητήματα που σχετίζονται με το κέντρο και την κεντροαριστερά – βλέπε κλιματική αλλαγή, κοινωνική δικαιοσύνη και ταυτοτικές πολιτικές – να φαίνονται πολύ μακριά από αυτά που πραγματικά απασχολούν την κοινωνία.

Στις ΗΠΑ νικητές στις εκλογές αναδείχθηκαν οι Ρεπουμπλικάνοι εκτοπίζοντας από την εξουσία τους Δημοκρατικούς

Πολιτικές εξελίξεις

Το διεθνές ερευνητικό ίδρυμα Pew Research Center δημοσίευσε την έκθεση για τις πολιτικές εξελίξεις το 2024, με βάση τα  αποτελέσματα των εθνικών εκλογών σε περισσότερες από 60 χώρες.

Μόνο στην Ευρώπη, τα ακροδεξιά κόμματα σημείωσαν κέρδη σε πολλές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Αυστρία, η Ιταλία και η Ρουμανία. Ίσως το πιο ανατριχιαστικό παράδειγμα είναι η νίκη της Εναλλακτικής για τη Γερμανία – AfD , στο κρατίδιο της Θουριγγίας και η παραλίγο ανάδειξή της σε πρώτη δύναμη στη Σαξονία. Είναι η πρώτη φορά που ακροδεξιό κόμμα κερδίζει εκλογές από το 1945.

Από την άλλη πλευρά, η κεντροαριστερά δείχνει να χάνει συνεχώς έδαφος.