Πώς η φρουκτόζη μπορεί να τροφοδοτεί τον καρκίνο

Η φρουκτόζη, συστατικό της λευκής ζάχαρης και των γλυκαντικών σιροπιών που χρησιμοποιούνται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, δείχνει να επιταχύνει την ανάπτυξη καρκινικών όγκων, προσφέροντάς τους όχι καύσιμα αλλά πρώτες ύλες για τον πολλαπλασιασμό τους, υποδεικνύει μελέτη σε πειραματόζωα.

Τα ευρήματα που παρουσιάζονται στο περιοδικό Nature έρχονται να προστεθούν σε προηγούμενες ανησυχίες για πιθανή σχέση της φρουκτόζης με τον καρκίνο αλλά και με μεταβολικά νοσήματα όπως ο διαβήτης, καθώς η κατανάλωση σακχάρων αυξάνεται σε όλο τον κόσμο.

«Σχεδόν τα πάντα περιέχουν φρουκτόζη. Δεν είναι μόνο τα γλυκά αλλά και τρόφιμα όπως οι σάλτσες ζυμαρικών, οι σάλτσες για σαλάτα και το κέτσαπ» δήλωσε ο  Γκάρι Πάτι του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λιούις, τελευταίος συγγραφέας της μελέτης. «Αν δεν προσπαθείτε ενεργά να την αποφύγετε, πιθανότατα είναι μέρος της διατροφής σας» είπε.

«Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ρυθμός αύξησης των όγκων επιταχύνθηκε κατά δύο φορές ή και περισσότερο»

Η φρουκτόζη είναι ένα απλό σάκχαρο που έχει ίδιο μοριακό τύπο με τη γλυκόζη αλλά μεταβολίζεται με διαφορετικό τρόπο. Η γλυκόζη είναι το καύσιμο που προτιμούν όλα τα κύτταρα του σώματος, ενώ η φρουκτόζη χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά από τα κύτταρα του ήπατος και του λεπτού εντέρου.

Το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης στη σύγχρονη διατροφή προέρχεται από τη σουκρόζη, τη γνωστή μας ζάχαρη, η οποία αποτελείται από ένα μόριο γλυκόζης και ένα φρουκτόζης, καθώς και από τα σιρόπια φρουκτόζης που παράγονται από άμυλο καλαμποκιού ή σιταριού.

Τα σιρόπια αυτά χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς η φρουκτόζη είναι πιο γλυκιά από τη γλυκόζη και αρκετά φθηνότερη από τη ζάχαρη.

Σε διάστημα ενός αιώνα, επισημαίνουν οι συντάκτες της νέας μελέτης, η κατανάλωση φρουκτόζης στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 15 φορές, κάτι που την καθιστά ύποπτη για την αύξηση των καρκίνων που παρατηρείται σε άτομα κάτω των 50 ετών. Παρά τις υποψίες, πάντως, τέτοια σχέση δεν έχει μέχρι σήμερα τεκμηριωθεί.

Έμμεση επίδραση

Ωστόσο τα νέα ευρήματα ενισχύουν την ανησυχία: οι ερευνητές  διαπίστωσαν ότι η χορήγηση φρουκτόζης επιταχύνει έως και δύο φορές την ανάπτυξη των όγκων σε ποντίκια με μελάνωμα ή καρκίνο του μαστού ή του τραχήλου της μήτρας, ακόμα και αν δεν υπάρχει αύξηση βάρους ή ανεβασμένες τιμές σακχάρου στο αίμα.

Περιέργως, όμως, η φρουκτόζη δεν βρέθηκε να επιταχύνει τον πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων σε καλλιέργειες, ένδειξη ότι δεν χρησιμοποιείται ως καύσιμο όπως η γλυκόζη.

«Αρχικά περιμέναμε ότι τα καρκινικά κύτταρα θα μεταβόλιζαν τη φρουκτόζη όπως και τη γλυκόζη. Εκπλαγήκαμε όταν διαπιστώσαμε ότι η φρουκτόζη δεν μεταβολιζόταν σχεδόν καθόλου στους τύπους όγκων που εξετάσαμε» δήλωσε ο Ρόναλντ Φάουλ-Γκράιντερ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.

Περαιτέρω εργαστηριακά τεστ έδειξαν τελικά ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν αξιοποιούν την ίδια τη φρουκτόζη αλλά μια κατηγορία λιπιδίων, τις λυσοφωσφατιδυκχολίνες (LPC), οι οποίες παράγονται στο συκώτι από τον μεταβολισμό της φρουκτόζης. Τα λιπίδια αυτά επιταχύνουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων επειδή αποτελούν δομικό υλικό για τις μεμβράνες τους, λένε οι ερευνητές.

«Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ρυθμός αύξησης των όγκων επιταχύνθηκε κατά δύο φορές ή και περισσότερο» δήλωσε ο δρ Πάτι.

Επόμενο βήμα είναι ο σχεδιασμός κλινικής μελέτης για τον ρόλο της φρουκτόζης στη διατροφή.

Σύμφωνα πάντως με την ερευνητική ομάδα, η μελέτη των αλληλεπιδράσεων των καρκινικών όγκων με υγιείς ιστούς όπως το ήπαρ μπορεί τελικά να αποκαλύψει στόχους για μελλοντικές αντικαρκινικές θεραπείες.