Στρίψατε προς κέντρο ή αριστερά; – Τα διλήμματα και οι ελιγμοί των κομμάτων του προοδευτικού χώρου

Με την έλευση του νέου έτους τα διλήμματα και οι επιλογές που έχουν τα κόμματα του προοδευτικού χώρου είναι πολύ συγκεκριμένα. Ειδικότερα, όταν η συζήτηση για περισσότερο Κέντρο ή περισσότερη Αριστερά προκαλεί συχνά πονοκέφαλο στα κομματικά επιτελεία, από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τη Νέα Αριστερά.

Στην πραγματικότητα, κάθε επιλογή έχει κέρδη και απώλειες. Αρκούν οι απαντήσεις που δίνουν οι πολιτικοί αρχηγοί για το θέμα της κυβερνησιμότητας και των συμμαχιών; Που συμφωνούν και που διαφέρουν στα προγράμματά τους; Τι θέση θα πάρουν εν τέλει για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα της χώρας; Το σίγουρο είναι ότι οι τακτισμοί και οι όποιοι ελιγμοί επιλέγονται «θολώνουν» το πολιτικό μήνυμα.

Κατά το πρόσφατο χρονικά παρελθόν, που πλέον πολιτικά μοιάζει με αιώνα, ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε αναφέρει ότι για να κερδίσεις το κέντρο πρέπει να στρίψεις αριστερά. Όπως αποτυπώθηκε στις κάλπες του 2023, ο ίδιος δεν κατάφερε να κερδίσει ούτε το κέντρο, ούτε τους αριστερούς ψηφοφόρους. Από τότε τα δεδομένα της πολιτικής σκακιέρας άλλαξαν άρδην. Τα γεγονότα είναι γνωστά με το 2024 να είναι επί της ουσίας έτος ευρωεκλογών, ανακατατάξεων, διασπάσεων και διαγραφών.

Το ΠΑΣΟΚ και η αμφίπλευρη διεύρυνση

Το ΠΑΣΟΚ, από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, επικαλούμενο τη θεσμική σοβαρότητα, «κοιτάζει» προς τα δεξιά του, επιδιώκοντας να «αφυδατώσει» και να στραπατσάρει το κεντρώο προφίλ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Συγχρόνως, μιλά για αμφίπλευρη διεύρυνση, καταθέτοντας σειρά προτάσεων που κλείνουν το μάτι προς τα αριστερά. Είναι νέα αυτή η στρατηγική στην πολιτική ζωή; Σίγουρα όχι. Το κόμμα του Νίκου Ανδρουλάκη έχει μεν ανοδική δημοσκοπική πορεία, ωστόσο, δεν καλπάζει…

Στην εξίσωση θα πρέπει επίσης να μπει ότι, σύμφωνα με δημοσκόπους και πολιτικούς αναλυτές, το αποτύπωμα της αριστεράς στην πολιτική ζωή τα χρόνια της οικονομικής κρίσης αποτελεί εν μέρει τροχοπέδη στην άνοδό του. Την ίδια ώρα, ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός αποτυπώνεται στον πολιτικό χάρτη με όρους κατακερματισμού και κατευθύνεται είτε προς την αποχή είτε προς μικρά λαϊκιστικά κόμματα, είτε προς την ακροδεξιά.

Προφανώς, το ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Νίκο Ανδρουλάκη δεν προήλθε από παρθενογένεση και έχει συγκεκριμένο παρελθόν και πορεία. Οι πολίτες κοιτούν μεν προς αυτό, ωστόσο, πρέπει να διανύσει πολλά χιλιόμετρα ακόμη για να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Και το πιο σημαντικό, χρειάζεται να καταστήσει πλήρως διακριτές τις διαχωριστικές του γραμμές έναντι της ΝΔ και να αποσαφηνίσει ποιες θέλει να είναι οι σχέσεις του με τα υπόλοιπα κόμματα της λεγόμενης προοδευτικής παράταξης. Άλλωστε, δεν μπορεί κανείς να πιστεύει με βάση την εικόνα που παρουσιάζει το πολιτικό σύστημα ότι οι επόμενες εκλογές θα βγάλουν εύκολα αυτοδύναμη κυβέρνηση.

ΣΥΡΙΖΑ όπως παλιά (;)

Στον ΣΥΡΙΖΑ μιλούν για επιστροφή στην πολιτική μετά από ένα παρατεταμένο διάστημα εσωκομματικής διχόνοιας, δημόσιας αντιπαράθεσης και απόστασης σε επίπεδο πολιτικής συμπεριφοράς από αυτό που είχε συνηθίσει ο αριστερός κόσμος.

Μπορεί ο Σωκράτης Φάμελλος να γυρίσει το παιχνίδι; Ο σοφός λαός λέει ότι «ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη», πράγμα που στην πολιτική ισχύει 100%. Πολλώ δε μάλλον όταν η Κουμουνδούρου κατέρρευσε και για πρώτη φορά στις εκλογές του 2023 το κόμμα που ηττήθηκε ήταν η αξιωματική αντιπολίτευση. Κατά συνέπεια, καλές οι επικλήσεις στο «ένδοξο» παρελθόν, ο ΣΥΡΙΖΑ όμως βίωσε μία στρατηγική ήττα, δύο διασπάσεις και βρίσκεται αντιμέτωπος με μονοψήφια νούμερα.

Στην παρούσα φάση, αρκετά στελέχη του κόμματος εκτιμούν ότι το καράβι πρέπει να στρίψει προς τα αριστερά για να αποδώσει. Κι’ αυτό γιατί, σύμφωνα με τους ίδιους, πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αριστερών πολιτών. Από την άλλη, ο διακηρυγμένος στόχος της Κουμουνδούρου είναι να καλύψει το πολιτικό φάσμα «από την αριστερά μέχρι το προοδευτικό κέντρο». Εν πολλοίς, δεν έχει τεράστια απόσταση από αυτό που το ΠΑΣΟΚ ονομάζει «αμφίπλευρη διεύρυνση», προσαρμοσμένο βέβαια στα δεδομένα του ΣΥΡΙΖΑ.

Την ίδια ώρα, τείνει χείρα φιλίας προς τη Νέα Αριστερά για δύο λόγους. Πρώτον, κοινοβουλευτικούς, προκειμένου να επανέλθει στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και δεύτερον για λόγους εκλογικούς, καθώς σε ένα ενδεχόμενο νέας συνύπαρξης των δύο πλευρών θα έκλεινε μία πολιτική πληγή που θα έδινε πολιτική διέξοδο σε απογοητευμένους ψηφοφόρους.

Περίπλοκη κατάσταση στη Νέα Αριστερά

Για τη Νέα Αριστερά τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα. Πρόκειται για το κόμμα, όπου πρωτοστατούν αρκετοί πρώην υπουργοί της κυβέρνησης Τσίπρα. Από την άλλη, σε επίπεδο εκφοράς πολιτικού λόγου αλλά και πρακτικής, ο συγκεκριμένος πολιτικός σχηματισμός κινείται αριστερότερα του ΣΥΡΙΖΑ, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη αντιπαράθεση για τις αμυντικές δαπάνες αλλά και την έμφαση που δίνει σε θέματα δικαιωμάτων.

Αξιοσημείωτο είναι δε, ότι υπάρχει μεταξύ των δύο πλευρών στρατηγική διαφωνία για τα περί προοδευτικού κέντρου όπως και για το μεταναστευτικό. Ταυτόχρονα, δεν είναι λίγοι εκείνοι εντός της Νέας Αριστεράς που εκτιμούν ότι το κόμμα πρέπει να κοιτάξει για συμμάχους πρωτευόντως προς τα αριστερά του και όχι προς τα δεξιά του. Συγχρόνως, τα δημοσκοπικά νούμερα δείχνουν πως το κόμμα εάν δεν κινηθεί διαφορετικά θα αντιμετωπίσει ζήτημα επιβίωσης.

Η ταμπακιέρα  

Στο τέλος της ημέρας το περιεχόμενο της πολιτικής είναι αυτό που καθιστά διακριτή την ταυτότητα ενός κόμματος και όχι η συνθηματολογία. Τα ερωτήματα που τίθενται λοιπόν είναι σαφή: Τι απαντούν τα κόμματα της προοδευτικής παράταξης στην προοπτική της κυβερνησιμότητας και της συνεργασίας με δεδομένο ότι η εποχή της αυτοδυναμίας -μάλλον- τέλειωσε; Πώς τοποθετούνται στα μείζονα πολιτικά επίδικα της περιόδου; Τι λένε για την φορολογία, τις τράπεζες, τον ρόλο του κράτους και μία σειρά ουσιαστικών ζητημάτων όπως η υγεία, η παιδεία, το δημογραφικό, το μεταναστευτικό, τα ελληνοτουρκικά, οι διεθνείς σχέσεις;

Για να υπάρξουν συγκλίσεις θα πρέπει να δοθούν περισσότερες απαντήσεις από τις υπάρχουσες, αφού προηγουμένως υπάρξει δημόσιος διάλογος και βρεθούν οι προϋποθέσεις προκειμένου να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι όλες οι πλευρές. Το σενάριο αυτό, υπό τις υπάρχουσες συνθήκες, φαντάζει αδύνατο, με δεδομένο ότι άλλο κεντροαριστερά και άλλο αριστερά, άλλο προοδευτικό κέντρο και άλλο σοσιαλδημοκρατία.

Άλλωστε, οι πολιτικές προτάσεις που δεν κινούνται στη λογική του «μέσου όρου» δύσκολα παντρεύονται. Βέβαια, η κοινωνική πίεση παραμένει, καθώς ο κατακερματισμός της προοδευτικής ψήφου στην πραγματικότητα ευνοεί έναν μόνο πολιτικό παίκτη, την κυβέρνηση και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Πάντως, ο Ιανουάριος πλησιάζει και οι αποφάσεις που θα ληφθούν για την προεδρία της Δημοκρατίας δεν αποκλείεται να επιβεβαιώσουν το γνωστό «δείξε μου τον φίλο σου, να σου πω ποιος είσαι».