Τζίμι Κάρτερ: Το όραμα και τα εξωτερικά προβλήματα – Μία ενδιαφέρουσα θητεία

Ο Τζίμι Κάρτερ, ο 39ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης, πέθανε την Κυριακή στο Πλέινς της Τζόρτζια, τη μικρή πόλη όπου γεννήθηκε.

Ο Κάρτερ -ο μακροβιότερος πρόεδρος των ΗΠΑ, παρότι δεν πρόκειται να τοποθετηθεί στην πρώτη θέση των αμερικανών ηγετών, είχε μία μοναδική τετραετή θητεία, η οποία αντιμετωπίζεται σήμερα με πολύ καλύτερο μάτι από ό,τι παλιότερα.

Αυστηρός και ηθικός ηγέτης ο Τζίμι Κάρτερ

Η σύντομη περιγραφή για τον Κάρτερ, ότι δηλαδή ήταν ακατάλληλος πρόεδρος αλλά εξαιρετικός πρώην πρόεδρος, είναι μια μεγάλη υπεραπλούστευση. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Κάρτερ είχε παράλληλα πολιτικές επιτυχίες, αλλά και αποτυχίες, με μια σειρά από επιτεύγματα που δεν έγιναν ιδιαίτερα γνωστά, ένα μερικώς εκπληρωμένο όραμα για την ειρήνη και ένα καθαρό ενεργειακό μέλλον, αναφέρει αφιέρωμα του Jonathan Alter στον Guardian.

Ήταν ένας αυστηρός, μη ιδεολογικός, ηθικός ηγέτης που δεν ήθελε να θεωρεί τον εαυτό του πολιτικό και λειτουργούσε ως τέτοιος μόνο κατά τη διάρκεια των εκστρατειών.

Για τέσσερις δεκαετίες μετά την αποχώρησή του από το αξίωμα, ο Κάρτερ συνέχισε το έργο του ως ειρηνοποιός και υποστηρικτής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Βοήθησε στην εξάλειψη ασθενειών, έχτισε σπίτια για τους φτωχούς και δίδασκε κατηχητικό σχολείο μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των 90.

«Υπερασπιστήκαμε τα ανθρώπινα δικαιώματα»

Χαρακτηριστικό είναι ότι είχε την εικόνα ενός ειλικρινούς και αξιοπρεπούς ατόμου, κάτι που κάποτε θεωρούνταν «λίγο», αλλά σταδιακά αποδείχτηκε ιδιαίτερα σημαντικό. Σε ένα αποχαιρετιστήριο δείπνο λίγο πριν από την αποχώρησή του από το αξίωμα, ο αντιπρόεδρός του, Walter F Mondale, έκανε μια πρόποση στην κυβέρνηση Κάρτερ: «Είπαμε την αλήθεια. Υπακούσαμε στο νόμο. Διατηρήσαμε την ειρήνη». Αργότερα ο Κάρτερ πρόσθεσε ένα τέταρτο σημαντικό επίτευγμα: «Και υπερασπιστήκαμε τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Ο Κάρτερ το κατάφερε αυτό μεταφέροντας το αμερικανικό κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα σε παγκόσμιο επίπεδο και θέτοντας νέα πρότυπα για το πώς οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίζουν τους ίδιους τους ανθρώπους τους. Ενώ η πολιτική του για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα μπορούσε να είναι υποκριτική – οι ΗΠΑ συνέχισαν να υποστηρίζουν τον Σάχη του Ιράν και μερικούς άλλους δικτάτορες που εξυπηρετούσαν τα αμερικανικά συμφέροντα – η νέα προσέγγιση του Κάρτερ συνέβαλε στην κατάρρευση περισσότερων από δώδεκα αυταρχικών καθεστώτων στη Λατινική Αμερική και την Ασία. Δύο μελλοντικοί αρχηγοί κρατών, ο Βάτσλαβ Χάβελ της Τσεχικής Δημοκρατίας και ο Κιμ Ντε Τζουνγκ της Νότιας Κορέας, απέδωσαν την απελευθέρωσή τους από τη φυλακή εν μέρει στον Κάρτερ, τα λόγια του οποίου έδωσαν ελπίδα σε χιλιάδες αντιφρονούντες.

Μερικά από όσα έκανε και δεν έκανε στις ΗΠΑ

Στην πατρίδα του, ο Κάρτερ απέτυχε να θεσπίσει μεταρρύθμιση της κοινωνικής πρόνοιας, της φορολογίας και της υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, υπέγραψε περισσότερη εσωτερική νομοθεσία από οποιονδήποτε άλλο μεταπολεμικό πρόεδρο, εκτός από τον Λίντον Τζόνσον, πολλά από τα οποία φαντάζουν για την εποχή τους διορατικά. Ίδρυσε το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Ενέργειας και την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών, αντικατέστησε τον συμβολισμό με πραγματική φυλετική και έμφυλη ποικιλομορφία στη δημόσια διοίκηση και το ομοσπονδιακό δικαστικό σώμα και παρείχε την πρώτη προστασία των πληροφοριοδοτών και τους πρώτους γραφειοκρατικούς παρατηρητές ή γενικούς επιθεωρητές.

Ο Κάρτερ τοποθέτησε ηλιακούς συλλέκτες στη στέγη του Λευκού Οίκου (που κατέβηκαν από τον Ρίγκαν), σύμβολο ενός περιβαλλοντικού οράματος που περιελάμβανε την πρώτη χρηματοδότηση για την πράσινη ενέργεια, τα πρώτα πρότυπα οικονομίας καυσίμου για τα αυτοκίνητα και τις πρώτες ομοσπονδιακές απαιτήσεις για τον καθαρισμό τοξικών αποβλήτων, μεταξύ άλλων εκτεταμένων καταστατικών. Με τον νόμο για τα εδάφη της Αλάσκας, ο Κάρτερ προστάτευσε την εν λόγω πολιτεία από τη λεηλασία και διπλασίασε το μέγεθος του συστήματος εθνικών πάρκων. Εάν επανεκλεγόταν, σχεδίαζε να αρχίσει να αντιμετωπίζει την υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία αποτελούσε τότε ένα ασαφές πρόβλημα ακόμη και στην επιστημονική κοινότητα.

Τα εξωτερικά προβλήματα

Κατά το δεύτερο μισό της θητείας του, ο Κάρτερ ταλαιπωρήθηκε από εξωτερικά προβλήματα, πολλά από τα οποία ήταν πέρα από τον έλεγχό του. Οι ελλείψεις βενζίνης οδήγησαν σε μια δημόσια «δυσφορία», την οποία ο Κάρτερ αντιμετώπισε σε μια διάσημη ομιλία του, χωρίς να χρησιμοποιήσει τη λέξη. Ο γερουσιαστής Έντουαρντ Κένεντι, αγαπημένος των φιλελεύθερων, ξεκίνησε μια επιζήμια εκστρατεία εναντίον του για το χρίσμα των Δημοκρατικών το 1980.

Μετά την αρπαγή των ομήρων στην Τεχεράνη, η αμερικανική κοινή γνώμη συσπειρώθηκε για ένα διάστημα γύρω από τον Κάρτερ, γεγονός που τον βοήθησε να αποκρούσει τον Κένεντι. Αλλά όταν η αποστολή ελικοπτέρου για την απελευθέρωση των ομήρων ματαιώθηκε στην ιρανική έρημο, η δημοτικότητα του Κάρτερ βυθίστηκε και πάλι. Ενώ δεν μπόρεσε να απελευθερώσει τους ομήρους πριν από τις εκλογές, το έκανε μετά, αν και οι απελευθερωμένοι Αμερικανοί δεν εγκατέλειψαν τον ιρανικό εναέριο χώρο παρά μόνο λίγα λεπτά μετά την ορκωμοσία του Ρέιγκαν.

Ημέρα πένθους η 9η Ιανουαρίου στις ΗΠΑ

Η Πέμπτη 9η Ιανουαρίου 2025 κηρύχθηκε ως ημέρα εθνικού πένθους στις ΗΠΑ για την απότιση φόρου τιμής στον Δημοκρατικό πρώην πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος απεβίωσε την Κυριακή.

«Καλώ τον αμερικανικό λαό να συγκεντρωθεί εκείνη την ημέρα στους χώρους λατρείας του και να αποτίσει φόρο τιμής στην μνήμη του (πρώην) προέδρου Τζέιμς Ερλ Κάρτερ του νεότερου. Προσκαλώ κάθε άνθρωπο στον κόσμο που μοιράζεται τη θλίψη μας να ενωθεί μαζί μας» στις τελετές που έχουν προγραμματιστεί, ανέφερε ο απερχόμενος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν σε εκτελεστικό διάταγμά του που αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Λευκού Οίκου.