Γιατί το μεγαλύτερο έτος της ανθρώπινης ιστορίας διήρκεσε 445 ημέρες

Αν είχατε την εντύπωση ότι το 2024 κράτησε περισσότερο από όσο θα έπρεπε, σκεφτείτε να είχατε ζήσει το 46 π.Χ., το έτος που διήρκεσε 445 ολόκληρες ημέρες –μια παρενέργεια της μετάβασης από το Ρωμαϊκό στο Ιουλιανό ημερολόγιο.

Το έτος ορίζεται ως το χρονικό διάστημα που χρειάζεται η Γη για να ολοκληρώσει μια περιφορά γύρω από τον Ήλιο.

Το ημερολογιακό έτος διαρκεί 365 ημέρες, ενώ το αστρονομικό έτος λίγες ώρες περισσότερο. Για να αντισταθμιστεί η διαφορά έχουμε τα δίσεκτα έκτη κάθε τέσσερα χρόνια.

Αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο του Γρηγοριανού Ημερολογίου που υιοθετήθηκε το 1582 χρησιμοποιείται σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, όχι όμως παντού.

Το Γρηγοριανό Ημερολόγιο διαδέχτηκε το Ιουλιανό, ιδέα του Ιούλιου Καίσαρα, το οποίο με τη σειρά του αντικατέστησε το Ρωμαϊκό Ημερολόγιο που βασιζόταν στις φάσεις της Σελήνης.

Το πρόβλημα ήταν ότι το Ρωμαϊκό Ημερολόγιο περιλάμβανε μόνο τέσσερις μήνες με διάρκεια 31 ημερών ο καθένας (Μάρτιος, Ιούλιος, Οκτώβριος και Μάιος), εξηγεί το IFLScience. Οι δε υπόλοιπο μήνες είχαν διάρκεια 29 ημερών, με εξαίρεση τον Φεβρουάριο που είχε 28 ημέρες όπως σήμερα.

Ως αποτέλεσμα, ο ημερολογιακός χρόνος απέκλινε όλο και περισσότερο από τον αστρονομικό. Μέχρι το 200 π.Χ., η απόκλιση ήταν τόσο μεγάλη ώστε μια έκλειψη που συνέβη στην ημερομηνία που σήμερα αντιστοιχεί στις 14 Μαρτίου καταγράφηκε στις 11 Ιουλίου.

Για να αντισταθμιστεί αυτή η διαφορά καθιερώθηκε ο εμβόλιμος μήνας του Μαρκεδόνιου, ο οποίος έπρεπε να προστίθεται στο έτος κάθε λίγα χρόνια.

Άγαλμα του Ιουλίου Καίσαρα στο Ρίμινι της Ιταλίας. Το μπάχαλο του 46 π.Χ. ήταν αποτέλεσμα της προσπάθειάς του να διορθώσει το ημερολόγιο (Georges Jansoone / CC BY-SA 4.0)

Μόνο που ο εμβόλιμος μήνας άφηνε το ημερολόγιο ανοιχτό σε πολιτικές παρεμβάσεις. Η εισαγωγή του ή μη αποφασιζόταν από τον Ύπατο Ποντίφηκα και τον Σύλλογο Ποντιφικών, συχνά για πολιτικούς λόγους, όπως η παράταση της θητείας αξιωματούχων.

Ο Ιούλιος Καίσαρας επιχείρησε να εξορθολογίσει το ημερολόγιο εισαγάγοντας το 45 π.Χ. το Ιουλιανό Ημερολόγιο, το οποίο πρόσθεσε μια ή δύο ημέρες στους «λειψούς» μήνες, με εξαίρεση τον Νοέμβριο, και ανέβασε τη διάρκεια του έτους στο γνώριμο νούμερο των 365 ημερών.

«Στρέφοντας στη συνέχεια την προσοχή του στην αναδιοργάνωση του κράτους, μεταρρύθμισε το ημερολόγιο, το οποίο η αμέλεια των ποντιφηκών είχε από παλιά αποδιοργανώσει μέσω του προνομίου της προσθήκης μηνών ή ημερών κατά βούληση, έτσι ώστε οι γιορτές του θερισμού δεν έρχονταν το καλοκαίρι, ούτε της σοδειάς το φθινόπωρο· και ρύθμισε το έτος σύμφωνα με την πορεία του ήλιου» έγραψε ο ρωμαίος ιστορικός Σουητώνιος.

Ωστόσο η μετάβαση από το παλιό στο νέο ημερολόγιο δεν μπορούσε να είναι ομαλή, δεδομένης της μεγάλης απόκλισης από τον αστρονομικό χρόνο.

Για να λυθεί το πρόβλημα, ο Ιούλιος Καίσαρας χρειάστηκε να προσθέσει αρκετούς επιπλέον μήνες στο έτος 46 π.Χ.

«Εισήγαγε δύο μήνες ανάμεσα σε αυτούς του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου» έγραψε ο Σουητώνιος. «Έτσι το έτος στο οποίο έγιναν αυτές οι διευθετήσεις ήταν ένα έτος 15 μηνών, συμπεριλαμβανομένου του εμβόλιμου μήνα, ο οποίος ανήκε σε αυτό το έτος σύμφωνα με το προηγούμενο έθιμο».

Ως αποτέλεσμα, το 46 π.Χ. έγινε το μεγαλύτερο έτος της ανθρώπινης ιστορίας, το οποίο ενίοτε αποκαλείται annus confusionis, ή «έτος της σύγχυσης».