Λάμπουν δια της απουσίας τους οι Γάλλοι από Συρία – Δύσκολοι καιροί για το Παρίσι

Το πρωί της Παρασκευής 3 Ιανουαρίου 2025 έφθασαν στη Δαμασκό, οι επικεφαλής της διπλωματίας της Γαλλίας και της Γερμανίας για την πρώτη επίσκεψη υπουργών Εξωτερικών μεγάλων δυνάμεων της Δύσης στη Συρία. Ειδικά για τη Γαλλία, τα μέρη αυτά είναι «γνώριμα», αλλά οι καιροί αλλάξανε και, δυστυχώς για το Quai d’ Orsay,  δεν υπάρχει διπλωματικός «χώρος».

Η δραματική ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ από τους υποστηριζόμενους από την Τουρκία τρομοκράτες τζιχαντιστές, σίγουρα είναι μια εξέλιξη που νοιάζει το Παρίσι, αν μη τι άλλο για ιστορικούς λόγους.

Τόσο ο Λίβανος όσο και η Συρία είναι δύο κράτη που διαμορφώθηκαν σε σημαντικό βαθμό από τη Γαλλία μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το ο απόηχος της ήττας της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενώ η εμπλοκή της Γαλλίας στις σεχταριστικές συγκρούσεις του Λιβάνου χρονολογείται στην πραγματικότητα από τον δέκατο ένατο αιώνα, τόσο η Συρία όσο και ο Λίβανος τέθηκαν υπό γαλλικό έλεγχο μετά την μυστική συμφωνία Σάικς Πικό του 1916.

Αυτή η ρύθμιση επικυρώθηκε στο πλαίσιο του συστήματος εντολής της Κοινωνίας των Εθνών μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Το γεγονός ότι το Παρίσι έφτασε σε αυτό το σημείο […], υπογραμμίζει τον βαθμό που οι Γάλλοι έχουν χάσει έδαφος στην πρώην αποικία τους»

Στην πρώιμη περίοδο της Γαλλικής κυριαρχίας, η περιοχή χωρίστηκε σε μισή ντουζίνα μικρότερες οντότητες, όπως η Δαμασκός, το Χαλέπι, ο Ευρύτερος Λίβανος που κυριαρχείται από Μαρωνίτες και τα κράτη των Αλαουιτών και των Δρούζων.

Μέχρι τη δεκαετία του 1930, τα κράτη δύο κράτη διαμορφώθηκαν και τελικά, στον Λίβανο χορηγήθηκε ανεξαρτησία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1943, ενώ η Συρία έγινε κυρίαρχο έθνος-κράτος το 1946.

Μετά Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η επιρροή της κατεστραμμένης Γαλλία άρχισε να μειώνεται στην περιοχή ενώ η άνοδος του πανίσχυρου αριστερού αραβικού εθνικισμού, ειδικά στη Συρία με τη μορφή του Κόμματος Μπάαθ, κατέστησε την ΕΣΣΔ τον κύριο παίχτη. Μετά την δημιουργία της Χεζμπολάχ τη δεκαετία του 1980 η «αύρα» της Γαλλίας άρχισε να αποδυναμώνεται ακόμα περισσότερο στην περιοχή.

Η σημερινή Γαλλία είναι αδύναμη

Οι δραματικές εξελίξεις όμως που αλλάζουν δραματικά τα πράγματα έτσι όπως τα είχαν διαμορφώσει οι Γάλλοι πριν 100 χρόνια, βρίσκουν ξανά το Παρίσι σε θέση αδυναμία.

Αυτό καταδεικνύει σε ανάλυσή του στο περιοδικό The National Interest, ο Καμράν Μποχάρι, διευθυντικό στέλεχος στην αμερικανική δεξαμενής σκέψης Ινστιτούτο Στρατηγικής και Πολιτικής Newlines στην Ουάσιγκτον.

Το διάστημα μετά την 7^η Οκτωβρίου 2023, οι Γάλλοι απουσίαζαν σε μεγάλο βαθμό από τη Συρία και τον Λίβανο, σύμφωνα με τον αναλυτή, εκτός, εκτός από περιστασιακά και συχνά αντιφατικά και μεγαλεπήβολα σχόλια που διατύπωνε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν.

«Παρόλο που ο Μακρόν είχε πρόσφατα συζητήσεις με τον Τραμπ για τις σεισμικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, η ταλαιπωρημένη εσωτερική θέση του Γάλλου ηγέτη πιθανότατα θα περιπλέξει τα πράγματα για την επερχόμενη αμερικανική κυβέρνηση. Η ασταθής και γεμάτη χρέη Εθνοσυνέλευση του Μακρόν έχει ήδη περάσει από τρεις πρωθυπουργούς που έσπασαν ρεκόρ μόνο φέτος».

Έτσι, με μια τέτοια θλιβερή κατάσταση στο εσωτερικό, ο Μποχάρι, βλέπει τον Μακρόν να αναζητά ξάποιον διπλωματικό θρίαμβο.

Η μεγάλη κωλοτούμπα του Παρισιού

Σε αυτή του την προσπάθεια εντάσσεται και η συμμετοχή του Παρισιού για την επίτευξη εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ. Το Παρίσι χρησιμοποίησε προς όφελός του τα εντάλματα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της 21ης ​​Νοεμβρίου κατά του Νετανιάχου και του τότε υπουργού Άμυνας Γιόαβ Γκάλαντ, καθώς κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου στη Γάζα.

Ενώ, όμως η Γαλλία αρχική διατυμπάνιζε ότι θα συλλάβει τον Νετανιάχου εάν πατούσε το πόδι του σε γαλλικό έδαφος, σε μια εβδομάδα άλλαξε τροπάρι, όταν το Ισραήλ συμφώνησε κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής συνομιλίας Νετανιάχου-Μακρόν να παίξει η Γαλλία μεσολαβητικό ρόλο στις συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός.

Η δικαιολογία του Παρισιού γι΄αυτή την κωλοτούμπα ήταν πως ο Νετανιάχου μπορεί να απολαμβάνει ασυλίας ως εν ενεργεία ηγέτης χώρας που δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στη συμφωνία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.

«Η γαλλική θέση άλλαξε δραματικά από ακλόνητη δέσμευση στο διεθνές δίκαιο σε αμφισβήτηση του» επισημαίνει ο Μποχάρι. «Το γεγονός ότι το Παρίσι έφτασε σε αυτό το σημείο προκειμένου να ανακτήσει λόγο για τη μελλοντική ασφάλεια του Λιβάνου, υπογραμμίζει τον βαθμό που οι Γάλλοι έχουν χάσει έδαφος στην πρώην αποικία τους» λέει.

Πράγματι, μέχρι την άνευ προηγουμένου αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ στη σύγκρουση με το Ισραήλ τους τελευταίους μήνες, το Ιράν είχε μεγαλύτερη επιρροή στη χώρα και στο ευρύτερο Λεβάντε από τη Γαλλία.

Τα πράγματα είναι δύσκολα

Ο Καμράν Μποχάρι διαβλέπει ότι οι Γάλλοι πιθανότατα βλέπουν τα γεγονότα των τελευταίων μηνών ως ευκαιρία να αναζωογονήσουν την επιρροή τους, τουλάχιστον στον Λίβανο. «Ωστόσο, η γεωπολιτική σκακιέρα είναι πολύ περίπλοκη για τη Γαλλία» τονίζει.

«Ο Λίβανος βρίσκεται σε κίνδυνο εσωτερικής διαμάχης λόγω της αποδυνάμωσης της Χεζμπολάχ και, το πιο σημαντικό, της κατάρρευσης του καθεστώτος Άσαντ και της ενδυνάμωσης των σουνιτικών αραβικών δυνάμεων υπό την ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), παρακλάδι της Αλ Κάιντα. Η Τουρκία, μέσω της υποστήριξής της από το HTS και άλλες σουνιτικές αραβικές αντάρτικες δυνάμεις, είναι σε θέση να αντικαταστήσει το Ιράν ως κυρίαρχη δύναμη στη Συρία. Εν τω μεταξύ, τα τελευταία νέα από το Παρίσι δείχνουν ότι ο Μακρόν μπορεί να αντιμετωπίσει την απώλεια του πιο πρόσφατα διορισμένου πρωθυπουργού του στο πολύ κοντινό μέλλον».

Ο αναλυτής εκτιμά, πως παρά τη μακροχρόνια κληρονομιά της ο άρχοντας του Λεβάντε, η Γαλλία δεν διαθέτει τα μέσα για να βοηθήσει την κυβέρνηση Τραμπ να διαχειριστεί αποτελεσματικά τη Μέση Ανατολή.