Μέριλιν Μονρόε: Ωμή σεξουαλικότητα, πόνος και ο Φρανκενστάιν του Χόλιγουντ σε πρώτο πλάνο

Ο αστικός μύθος θέλει τη Μέριλιν Μονρόε και έναν φίλο να περπατούν στην Πέμπτη Λεωφόρο μια μέρα στη δεκαετία του 1950 και να συζητούν για την περσόνα της.

Η Μέριλιν Μονρόε φορούσε ένα μαντίλι στο κεφάλι, και ένα απλό, σφιχτά δεμένο στη μέση της αδιάβροχο. Ο φίλος διαπίστωσε τη μεγάλη απόκλιση που υπήρχε ανάμεσα στη γυναίκα που γνώριζε και στο αστέρι που ο κόσμος νόμιζε ότι γνώριζε.

«Θες να είμαι αυτή;» είπε η Μέριλιν. «Δες με!». Η Μονρόε έβγαλε το μαντίλι, άνοιξε το αδιάβροχο, έβγαλε το στήθος της και μεταμορφώθηκε στη Ντίβα. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, περικυκλώθηκε από ένα σωρό ενθουσιασμένων θαυμαστών που ζητούσαν με φωνές το αυτόγραφό της.

Η Mονρόε ήταν μια από τους μεγαλύτερους χαμαιλέοντες του 20ου αιώνα, ένας κλόουν που δεν είχε σκοπό να μας κάνει να γελάσουμε –αν και ήταν υπέροχα αστεία– αλλά να χαθούμε σε φαντασιώσεις λαχτάρας και επιθυμίας γράφει ο Τζον Μπάνβιλ στον The Guardian.

Η Μέριλιν Μορόε δημιούργησε μια εντελώς άλλη εκδοχή της, που δεν είχε σκοπό να πείσει αλλά να σαγηνεύσει. Ήταν τόσο ο δόκτωρ Φρανκενστάιν όσο και το τέρας του Φρανκενστάιν, και αυτή η δυαδικότητα την κάνει τόσο συναρπαστική

Οι περισσότεροι αστέρες του κινηματογράφου υποδύονται ένα κομμάτι του εαυτού τους, λίγο πολύ πειστικά.

Η Μέριλιν Μορόε δημιούργησε μια εντελώς άλλη εκδοχή της, που δεν είχε σκοπό να πείσει αλλά να σαγηνεύσει. Ήταν τόσο ο δόκτωρ Φρανκενστάιν όσο και το τέρας του Φρανκενστάιν, και είναι η «υποσυνείδητη επίγνωσή αυτής της δυαδικότητας που την κάνει ένα τόσο συναρπαστικό απίστευτο πλάσμα, ακόμη και περισσότερο από 60 χρόνια μετά τον θάνατό της».

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η Mέριλιν Μονρόε είδε μια φωτογραφία-άρθρο της Ιβ Άρνολντ στο περιοδικό Esquire και εντυπωσιάστηκε.

Το θέμα ήταν η Mάρλεν Ντίτριχ και, όταν η Μονρόε συνάντησε τη φωτογράφο σε ένα πάρτι στη Νέα Υόρκη που έδωσε ο Τζον Χιούστον στο 21 Club (το περίφημο speakeasy της πόλης), είπε στην Άρνολντ:

«Αν μπορούσες να τα καταφέρεις τόσο καλά με τη Mαρλέν, μπορείς να φανταστείς τι θα μπορούσες να κάνεις μαζί μου;». Οι δυο τους τα κατάφεραν και η Άρνολντ επρόκειτο να γίνει η ημιεπίσημος φωτογράφος της Μονρόε για το υπόλοιπο της σύντομης ζωής της.

«Αν μπορούσες να τα καταφέρεις τόσο καλά με τη Mαρλέν Ντίτριχ, μπορείς να φανταστείς τι θα μπορούσες να κάνεις μαζί μου;»

Η Άρνολντ είχε πει ισχυριστεί ότι η Mονρόε έπαιρνε τη φωτογραφία εξίσου σοβαρά, αν όχι περισσότερο, από τον κινηματογράφο. Τα αμίμητα νάζια που έκανε για την κινηματογραφική κάμερα – «όπως τα φύλλα ζελατίνης», όπως λέει ο χαρακτήρας του Τζακ Λέμον στο Μερικοί το Προτιμούν Καυτό – δεν ήταν τίποτα μπροστά στο γενναιόδωρο ερωτισμό σε πόζες μπροστά από το φωτογραφικό φακό.

Η φωτογράφηση για το Esquire της άρεσε γιατί ήταν, όπως γράφει η Άρνολντ στο λεύκωμα που εκδόθηκε πρόσφατα με ανέκδοτες λήψεις της σεξοβόμβας, «μακριά από το προσεκτικά φωτισμένο, γεμάτο πόζες, ρετουσαρισμένο είδος των πορτρέτων που έβγαζαν τα στούντιο για τους κινηματογραφικούς τους σταρ».

Παρόλα αυτά, ήταν πράγματι πολύ επιλεκτική όσον αφορά τις εικόνες που θα επέτρεπε να εκτυπωθούν. Στο λεύκωμα Marilyn Monroe by Eve Arnold – που αρχικά δημοσιεύθηκε το 1987 και τώρα επανεκδόθηκε σε αναθεωρημένη έκδοση με νέες εκτυπώσεις ανέκδοτων πορτρέτων της από τον Ντάνι Πόουπ – μαθαίνουμε για το βέτο που ασκούσε κάθε φορά που μια λήψη δεν ανταποκρίνονταν στα πρότυπα της αίγλης και της ομορφιάς της.

«Ήταν γρήγορη και οξυδερκής», σημειώνει η Άρνολντ, «θα άκουγε όταν της εξηγούσα γιατί ήταν απαραίτητη μια συγκεκριμένη εικόνα ή κατάσταση και θα συμφωνούσε αν την είχα πείσει. Αν όχι, θα το πολεμούσαμε μέχρι να υποχωρήσει η μία ή η άλλη».

Πώς ξέφυγε από τόση ωμή σεξουαλικότητα αναρωτιέται ο Μπάνβιλ. Γιατί κανένας αερογράφος ή κοστούμι δεν μπορούσε να κρύψει το γεγονός, όπως επιβεβαιώνεται στα πορτρέτα της από την Άρνολντ, ότι αυτή ήταν μια πραγματικά σέξι γυναίκα. Οι καμπύλες της ήταν χυμώδης, όπως και το σεξ απίλ της, ήταν γνήσιο και ειλικρινές όπως ένα η εικόνα ενός κοριτσιού που συναντάς στο δρόμο και πάντα φανταζόσουν.

Η εμφάνισή της δεν ήταν μοναδική. Κανείς με τέτοια μύτη δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι είχε κλασική ομορφιά – και τα οστά στο πρόσωπο της δεν τη βοηθούσαν. Δεν ήταν μοναδικά, δεν ήταν το τελάρο για μια εμφάνιση που σπανίζει. Όταν δεν «ήταν» η «Μέριλιν Μονρόε», πολλοί από τους ανθρώπους που τη συναντούσαν δεν την αναγνώριζαν, κάποιοι μάλιστα είχαν άρνηση να πιστέψουν ότι ήταν η Μέριλιν. Ωστόσο, μπροστά στην κάμερα, ήταν φωτεινή.

«Από κοντά», μας λέει η Άρνολντ, «γύρω από το πρόσωπο της υπήρχε μια αύρα, υπήρχε υπόσχεση παράδοσης. Αυτή το θολό πεδίο της παγίδευε το φως και γεννούσε ένα φωτοστέφανο, δίνοντάς μια αμυδρή λάμψη στο φιλμ…»

Η Μέριλιν Μονρόε γνώριζε από την αρχή πόσο ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της θα ήταν η φωτογραφία. Τα περιοδικά με πορτρέτα της τη δεκαετία του 1950 και του 1960 έκαναν πωλήσεις, και η Μέριλιν Μονρόε ήταν ήδη σταρ όταν γνωρίστηκε με την Ιβ Άρνολντ, είχε διάθεση και χρόνο να παίξει με την εικόνα της, είχε την πολυτέλεια να χαλαρώσει, έστω και λίγο, ώστε να είναι ο εαυτός της, ακόμα κι αν δεν ήξερε πια ποια ακριβώς ήταν.

«Από κοντά, γύρω από το πρόσωπο της υπήρχε μια αύρα, υπήρχε υπόσχεση παράδοσης. Αυτό το θολό πεδίο της παγίδευε το φως και γεννούσε ένα φωτοστέφανο, δίνοντάς μια αμυδρή λάμψη στο φιλμ…»

Υπάρχουν μερικές υπέροχα οικείες, τρυφερές και πνευματώδεις φωτογραφίες σε αυτόν τον μεγάλο πλούσιο όγκο από πορτρέτα σημειώνει ο Μπάνβιλ.

Υπάρχουν φωτογραφίες της Μέριλιν Μονρόε που αποτυπώνουν, όπως μόνο η φωτογραφική μηχανή μπορεί, την ανασφάλεια και τον πόνο πίσω από την πάντα χαμογελαστή μάσκα της.

Στην Ιβ Άρνολντ, τόσο η Μέριλιν Μονρόε όσο και η Νόρμα Τζιν Μόρτενσον (το πράγματικο της όνομα) βρήκαν τον ιδανικό τους σύμμαχο. Όπως είπε η Άρνολντ: «Αν ένας φωτογράφος νοιάζεται για τους ανθρώπους μπροστά από το φακό, αν είναι συμπονετικός, πολλά πράγματα γεννιούνται. Ο φωτογράφος είναι το μέσο, όχι η κάμερα».

Η πρωτοπόρος Ιβ Άρνονλντ

Η Αμερικανίδα φωτορεπόρτερ Ιβ Άρνολντ όρισε τη φωτογραφία του 20ου αιώνα. Τολμηρή και πρωτοπόρος η Άρνολντ γύρισε όλο τον κόσμο φωτογραφίζοντας ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από πλούσιους και διάσημους μέχρι ανώνυμους ανθρώπους της καθημερινότητας,

Προσπάθησε να φτάσει σε περιοχές που υποεκπροσωπούνταν, και να αναδείξει θεματικές όπως τα κινήματα των πολιτικών δικαιωμάτων και της μαύρης κοινότητας, γυναίκες στη Μέση Ανατολή σε χαρέμια και χαμάμ, γυναίκες τη στιγμή της γέννας, φτωχούς, ηλικιωμένους και άθλιους.

Το ενδιαφέρον της για τη φωτογραφία ξεκίνησε το 1946, όταν εργαζόταν στο της Kodak στο Νιου Τζέρσεϊ. Λίγο αργότερα, έγινε η πρώτη γυναίκα που μπήκε στο πρακτορείο Magnum Photos.

Τα πορτρέτα της Μέριλιν Μονρόε, που τραβήχτηκαν στα γυρίσματα της ταινίας The Misfits (1961) είναι από τις πιο πιο εμβληματικές δουλειές της και συμπυκνώνουν την «περιέργεια» που έτρεφε πάντα την καριέρα της.

Η Ιβ Άρνολντ πέθανε στο Λονίνο τον Ιανουάριο του 2012 σε ηλικία 99 ετών.

Η αναθεωρημένη, πλούσια έκδοση του συλλεκτικού λευκώματος της Ιβ Άρνονλτ Marilyn Monroe by Eve Arnold από τις εκδόσεις ACC Art Books κυκλοφορεί σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία.