Τα «κενά» του νέου ΚΟΚ – Τα πρόστιμα και οι ποινές

Την κάθοδο των ηλεκτρικών σκούτερ (e-scooters) και των πατινιών στο οδόστρωμα με 15χρονους αναβάτες, ανάμεσα στα άλλα οχήματα, έρχεται να «διευκολύνει» ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και προβλέπει νέα αυστηρά πρόστιμα για τους οδηγούς και την αφαίρεση των διπλωμάτων έως και 7 χρόνια!

Ειδικότερα, η προβλεπόμενη από το νέο ΚΟΚ μείωση των ορίων ταχύτητας στα 30 χλμ/ώρα σε δρόμους εντός του αστικού ιστού από 1/11/2025, …φωτογραφίζει κυρίως τα οχήματα μικροκινητικότητας, καθώς σύμφωνα με το υπουργείο Μεταφορών, η μείωση της ταχύτητας ήρθε για να ευνοήσει αυτά τα οχήματα.

Ωστόσο, ειδικοί που ασχολούνται επί χρόνια με το κεφάλαιο της οδικής ασφάλειας, τονίζουν σε σχέση με τα πατίνια και τα e-scooters, ότι «από το νέο ΚΟΚ λείπουν κρίσιμες δικλείδες ασφαλείας».

Μια από αυτές είναι το ποιοι θα οδηγούν τα e-scooters  στους δρόμους ανάμεσα στα άλλα οχήματα. «Μπορεί να το κάνει ένας πιτσιρικάς, όπως το ποδήλατο; Εμείς λέμε όχι. Πρέπει να έχουν συμπληρώσει τα 16 χρόνια και να έχουν παρακολουθήσει μαθήματα οδικής κυκλοφορίας και συμπεριφοράς», λέει χαρακτηριστικά ο Άρης Ζωγράφος, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης.

Ωστόσο, ο ίδιος εντάσσει τα συγκεκριμένα μαθήματα στο γενικότερο πλαίσιο του «διπλώματος κινητικότητας», όπως το ονομάζει εδώ και χρόνια. «Δεν μπορεί τα αυτοκίνητα να κινούνται με βάση τον ΚΟΚ  και τα πατίνια και οι πεζοί όπως θέλουν», εξηγεί. Ήδη, εξαιτίας της κίνησης  των πατινιών στο δρόμο, πολλές χώρες επιβάλλουν την ύπαρξη οποιασδήποτε άδειας οδήγησης από τον αναβάτη, ώστε να γνωρίζει τουλάχιστον τους κανόνες του ΚΟΚ και τα σήματα των δρόμων.

Επίσης, το αρμόδιο υπουργείο Μεταφορών φαίνεται να… προσπερνάει το σοβαρό ζήτημα της αστικής ευθύνης, παρότι τα e-scooters λόγω της δύναμής τους  απαιτούν αυξημένη προσοχή από αυτούς που τα  χρησιμοποιούν. Σε αντίθεση με χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Δανία, στην Ελλάδα δεν είναι υποχρεωτική η ασφάλιση των ηλεκτρικών πατινιών. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι σε ένα τροχαίο ατύχημα με υλικές ζημιές οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να μπουν σε έναν κυκεώνα για να διεκδικήσουν -εάν μπορέσουν- αποζημιώσεις κ.λ.π.  Σε περίπτωση θανάτου, η κατάσταση θα είναι ακόμα πιο περίπλοκη.

Νέος ΚΟΚ: Ελεύθερες οι «σφήνες»

Μια δεύτερη διάταξη του υπό διαβούλευση ΚΟΚ που προκαλεί αντιδράσεις, είναι αυτή που επιτρέπει  τη διήθηση (τις αποκαλούμενες και «σφήνες») των δικύκλων ανάμεσα στα αυτοκίνητα υπό προϋποθέσεις.

Η νέα διάταξη έρχεται σε αντίθεση με απόφαση του Αρείου Πάγου (ΑΠ 55/2016), που προβλέπει ότι οι οδηγοί των δικύκλων που κινούνται ανάμεσα στις λωρίδες κυκλοφορίας, ευθύνονται αποκλειστικά για πιθανό τροχαίο ατύχημα.

Με τη νέα διάταξη, εάν η πυκνότητα της κυκλοφορίας είναι τέτοια ώστε τα οχήματα να καταλαμβάνουν ολόκληρο το πλάτος του οδοστρώματος, επιτρέπονται:

• Η αλλαγή λωρίδας προκειμένου το όχημα να στρίψει μόνο δεξιά ή αριστερά ή να σταθμεύσει.
• Η κίνηση μοτοποδηλάτων και μοτοσικλετών μεταξύ των λωρίδων κυκλοφορίας της ίδιας κατεύθυνσης (διήθηση) σε οδούς με τουλάχιστον δύο λωρίδες κυκλοφορίας κατά κατεύθυνση, αν η ταχύτητά τους δεν υπερβαίνει τα 30 χιλιόμετρα την ώρα και τα λοιπά οχήματα είναι ακινητοποιημένα ή η ταχύτητα αυτών είναι μικρότερη της ταχύτητας της διήθησης.

Πάντως, πέραν της αύξησης των περιστατικών διαμάχης μεταξύ των οδηγών Ι.Χ. και των δικυκλιστών, σύμφωνα με τους συγκοινωνιολόγους, ο μεγαλύτερος κίνδυνος από τη θεσμοθέτηση της συγκεκριμένης διάταξης, θα «καραδοκεί»  στις μη σηματοδοτημένες διαβάσεις πεζών. Συγκεκριμένα, θα είναι πλέον πιθανότερο να διέλθει κάποιο δίκυκλο ανάμεσα από άλλα σταματημένα οχήματα, χωρίς να παραχωρήσει προτεραιότητα στους πεζούς, καθώς ο οδηγός του δεν θα έχει επαρκή ορατότητα έναντι των πεζών ή ακόμη και της ύπαρξης διάβασης.

Κάμερες σε λεωφορεία, τρόλεϊ και οχήματα έκτακτης ανάγκης

Ο νέος ΚΟΚ ανάβει το πράσινο φως και για την τοποθέτηση καμερών σε αστικά λεωφορεία, τρόλεϊ και σε άλλα οχήματα έκτακτης ανάγκης, με σκοπό την καταγραφή τροχαίων και άλλων παραβάσεων.

Όπως επισημαίνεται, με κοινή απόφαση των υπουργών Προστασίας του Πολίτη, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υποδομών και Μεταφορών, θα καθοριστεί το είδος των οχημάτων, ο τρόπος τοποθέτησης των καμερών, οι τεχνικές προδιαγραφές, η λειτουργία τους για τη διαπίστωση των παραβάσεων, τα σχετικά με την αξιολόγηση των στοιχείων που θα συλλέγονται και τη βεβαίωση των παραβάσεων, τα σχετικά με τους περιορισμούς που επιβάλλονται στη χρήση τους για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων όσων υπόκεινται στη δράση τους, και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.

Πρόστιμα «φωτιά»

Ο αναθεωρημένος ΚΟΚ χαρακτηρίζεται από την ένταξη  των παραβάσεων σε 3 + 1 βασικές κατηγορίες, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους, αλλά και την αντικοινωνική οδική συμπεριφορά, τη διατήρηση των υψηλών προστίμων στις παραβάσεις που ευθύνονται για την πρόκληση σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων, αλλά και την αποσύνδεση των ποινών από το αυτοκίνητο, με στόχο την  τιμωρία του οδηγού και όχι του οχήματος.

Οι ποινές που ορίζει ο νέος ΚΟΚ αφορούν κυρίως τον οδηγό (χρηματικό πρόστιμο, αφαίρεση άδειας οδήγησης, βαθμοί ποινής ΣΕΣΟ) και λιγότερο  το όχημα (αφαίρεση άδειας κυκλοφορίας), καθώς αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται από περισσότερα μέλη μιας οικογένειας.

Σύμφωνα με το υπουργείο, οι ποινές πρέπει να είναι ανάλογες των παραβάσεων και κατατάσσονται ως προς την επικινδυνότητά τους σε:

• Αυτές που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό ατύχημα (π.χ. η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, υπερβολική ταχύτητα,  αντικανονική προσπέραση, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ).
• Λιγότερο επικίνδυνες παραβάσεις (π.χ. παράνομη στάθμευση, οδήγηση χωρίς ο οδηγός να φέρει μαζί του τα νόμιμα έγγραφα).

Επιπλέον, προβλέπεται κλιμάκωση των ποινών για τους οδηγούς που υποπίπτουν συχνά σε παραβάσεις.

Τα πρόστιμα και οι ποινές επιβάλλονται ανάλογα με την κατηγορία της παράβασης, ως εξής:

• Χαμηλής επικινδυνότητας (Ε1): Διοικητικό πρόστιμο 30 ευρώ και αναλόγως της παράβασης και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 10 ημέρες.
• Μεσαίας επικινδυνότητας (Ε2): Διοικητικό πρόστιμο 150 ευρώ και ανάλογα με την  παράβαση και αφαίρεση  της άδειας οδήγησης για 20 ημέρες.
• Υψηλής επικινδυνότητας (Ε3): Διοικητικό πρόστιμο 350 ευρώ και αναλόγως της παράβασης αφαίρεση της άδειας οδήγησης και των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για τριάντα 30 ημέρες.

Παράλληλα, θεσπίζεται και η κατηγορία «Σ», που υποδηλώνει αντικοινωνική οδική συμπεριφορά. Στις παραβάσεις που εντάσσονται σε αυτήν, πέραν των διοικητικών προστίμων θα αφαιρείται και η  άδεια οδήγησης  για 30 ημέρες.

Πάντως, ούτε και σε αυτήν την αναθεώρηση του ΚΟΚ κρίθηκε αναγκαίο να γίνει  -όπως σε όλες τις χώρες του κόσμου- υποχρεωτική η χρήση των ζωνών ασφαλείας  για τους οδηγούς  επιβατηγών αυτοκινήτων δημόσιας χρήσης (ταξί), όταν οδηγούν εντός της περιμετρικής τους ζώνης, όπως και των οδηγών οχημάτων που κάνουν συνεχείς στάσεις (ταχυδρομικοί διανομείς κ.λπ.)!

Νέος ΚΟΚ: Αφαίρεση διπλωμάτων οδήγησης έως 7 χρόνια!

Αυστηρός είναι ο νέος ΚΟΚ στις περιπτώσεις επανάληψης των παραβάσεων. Συγκεκριμένα, εάν οδηγός υποπέσει για δεύτερη φορά μέσα σε διάστημα ενός έτους σε συγκεκριμένες παραβάσεις, του επιβάλλονται αυξημένο διοικητικό πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ και το διοικητικό μέτρο της αφαίρεσης της άδειας οδήγησης έως 180 ημέρες.

Οι παραβάσεις αυτές αφορούν: Την οδήγηση υπό την επίδραση αλκοόλ – ουσιών, την παραβίαση πινακίδας STOP, ερυθρού σηματοδότη, την οδήγηση οχημάτων για επίδειξη  ή τέλεση αυτοσχέδιων αγώνων, τον συναγωνισμό στην ταχύτητα, τη μη χρήση ζώνης και κράνους ασφαλείας από τους οδηγούς, τη μη χρήση ειδικών μέσων συγκράτησης και προστασίας κατά τη μεταφορά παιδιών, τη χρήση κινητού κατά την οδήγηση, την υπέρβαση του ορίου ταχύτητας, τη χρήση της Λωρίδας  Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ), τη στάση ή στάθμευση σε ράμπα διάβασης ατόμων με αναπηρία, ή σε αποκλειστικές ή γενικές θέσεις στάθμευσης ατόμων με αναπηρία, την οδήγηση χωρίς ο οδηγός να κατέχει την προβλεπόμενη ισχύουσα άδεια οδήγησης.

Αν υποπέσει ξανά σε παράβαση που συνδέεται με την οδήγηση υπό την επίδραση αλκοόλ μέσα σε διάστημα ενός έτους, του επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης έως δύο έτη.

Εάν υποπέσει και τρίτη φορά στις ίδιες παραβάσεις μέσα σε διάστημα πέντε ετών, η άδεια οδήγησης αφαιρείται για επτά χρόνια. Ορίζεται μάλιστα ότι ο παραβάτης οδηγός υποχρεούται σε εκπαίδευση και εξέταση για την επαναχορήγηση της άδειας οδήγησης, μετά το πέρας του χρονικού διαστήματος αφαίρεσης της και μόνο με την προσκόμιση του αποδεικτικού καταβολής των διοικητικών προστίμων.

Τα πρόστιμα και οι ποινές του νέου ΚΟΚ για βασικές παραβάσεις

• Παραβίαση της πινακίδας STOP – ερυθρού σηματοδότη: Πρόστιμο 700 ευρώ και επιτόπου αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες
• Παραβίαση υποχρεωτικής παραχώρησης προτεραιότητας – αναστροφή: Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση των αδειών οδήγησης και κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες.
• Κατάληψη χώρου στάθμευσης ΑμΕΑ: Πρόστιμο 150 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 50 ημέρες
• Μη χρήση ζώνης ασφαλείας – προστατευτικού κράνους: Πρόστιμο 350 ευρώ στον οδηγό και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες. Στους συνεπιβάτες επιβάλλεται πρόστιμο 150 ευρώ.
• Οδήγηση οχημάτων για επίδειξη ικανοτήτων – τέλεση αυτοσχέδιων αγώνων: Πρόστιμο 700 ευρώ αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες.
• Αντικανονική προσπέραση: Πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες.
• Παραβίαση ορίων ταχύτητας: Το ελάχιστο πρόστιμο ανεβαίνει από 40 σε 150 ευρώ και ανάλογα με τα χιλιόμετρα της  υπέρβασης, τα πρόστιμα κλιμακώνονται από 150 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 20 ημέρες έως 700 ευρώ και αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας για 30 ημέρες.

Οδήγηση υπό την επίδραση αλκοόλ:

• Για συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα μεταξύ 0,50 g/l έως 0,80 g/l επιβάλλονται διοικητικό πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης και των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες.
• Εάν η συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα είναι άνω του 0,80 g/l και μέχρι 1,10 g/l επιβάλλονται διοικητικό πρόστιμο 700 ευρώ και επιτόπου αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 90 ημέρες.
• Εάν ξεπεράσει το 1,10 g/l, ο παραβάτης τιμωρείται με πρόστιμο 1.200 ευρώ και αφαιρείται επιτόπου η άδεια οδήγησης για 180 ημέρες, ενώ επιβάλλεται και φυλάκιση τουλάχιστον 2 μηνών.

Παραβίαση ισόπεδης σιδηροδρομικής διάβασης: Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση των αδειών οδήγησης και κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες.

Οδήγηση χωρίς άδεια – κατάλληλη άδεια οδήγησης:

• Στον οδηγό οχήματος επιβάλλονται πρόστιμο 700 ευρώ, επιτόπου αφαίρεση της άδειας οδήγησης, εφόσον υπάρχει και των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος, για 30 ημέρες.
• Στους οδηγούς μοτοποδηλάτου, μοτοσυκλέτας, μηχανοκίνητου τρίκυκλου – τετράκυκλου, επιβάλλονται διοικητικό πρόστιμο 500 ευρώ, επιτόπου αφαίρεση της άδειας οδήγησης, εφόσον υπάρχει, και των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες. Επίσης, για να έχει ο παραβάτης δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις για τη χορήγηση (αρχικής) άδειας οδήγησης, θα πρέπει να παρέλθει το χρονικό διάστημα της ποινής από την ημερομηνία που καταλήφθηκε να οδηγεί χωρίς άδεια.

Παραβίαση ερυθρού σηματοδότη από ποδηλάτη: Πρόστιμο 150 ευρώ (κατηγορία παράβασης Ε2-Α).

Μη ορθή σήμανση εργασιών σε οδούς: Πρόστιμο 1.500 ευρώ και αύξηση της ποινής φυλάκισης από έξι σε έως δώδεκα μήνες.