ΗΠΑ: Ο νέος υπουργός Άμυνας ανοίγει μέτωπο των… φύλων θέλοντας τις γυναίκες εκτός θέσεων μάχης

Στις 14 Ιανουαρίου, ο Πιτ Χέγκσεθ, υποψήφιος του Ντόναλντ Τραμπ για τη θέση του Υπουργού Άμυνας, θα εξεταστεί από τους γερουσιαστές σχετικά με την καταλληλότητά του. Οι ερωτήσεις θα περιλαμβάνουν κατηγορίες για σεξουαλική επίθεση και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Είναι επίσης βέβαιο ότι θα τεθούν ερωτήματα σχετικά με τις απόψεις του για τις γυναίκες στις ένοπλες δυνάμεις.

Σε πρόσφατο podcast, δήλωσε: «Δεν πρέπει να έχουμε γυναίκες σε ρόλους μάχης». Παρότι αναγνώρισε ότι οι γυναίκες έχουν υπηρετήσει «εκπληκτικά» στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και ότι οι γυναίκες πιλότοι μαχητικών είναι ευπρόσδεκτες, υποστήριξε ότι δεν είναι αρκετά δυνατές για να υπηρετήσουν σε μονάδες πεζικού, τεθωρακισμένων και πυροβολικού. Πρόσθεσε ότι από τότε που επιτράπηκε στις γυναίκες να ενταχθούν στις συγκεκριμένες μονάδες, «τα πρότυπα έχουν μειωθεί».

H ενσωμάτωση των γυναικών σε θέσεις μάχης

Η παρέμβαση του Χέγκσεθ έρχεται μετά από μια δεκαετία ενσωμάτωσης. Ορισμένες ένοπλες δυνάμεις έχουν άρει τους περιορισμούς για τις γυναίκες εδώ και δεκαετίες: Η Σουηδία και ο Καναδάς το 1989, η Φινλανδία τη δεκαετία του 1990.

Σε άλλες η αλλαγή είναι πιο πρόσφατη. Η Αμερική χαλάρωσε σταδιακά τους κανόνες της στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, αλλά το μεγαλύτερο βήμα έγινε το 2015, όταν η κυβέρνηση Ομπάμα άνοιξε όλες τις θέσεις μάχης στις γυναίκες. Η Βρετανία έκανε την ίδια κίνηση ένα χρόνο αργότερα, δηλώνοντας ότι οι γυναίκες μπορούν να υπηρετήσουν στην πρώτη γραμμή. Η εμπειρία αυτή ανέδειξε μια σειρά από διδάγματα.

Το… αδύναμο κατά τον Χέγκσεθ φύλο

Ο Χέγκσεθ παραπονιέται ότι οι διαφορές φύλου στην «πυκνότητα των οστών, τη χωρητικότητα των πνευμόνων και τη μυϊκή δύναμη» αποκλείουν τις γυναίκες από τις πολεμικές αποστολές.

Το ζήτημα αυτό έχει δύο πτυχές. Η πρώτη αφορά τον αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού κατά την εκπαίδευση.

Μια μελέτη του βρετανικού στρατού έδειξε ότι ο ρυθμός μυοσκελετικών τραυματισμών κατά την αρχική εκπαίδευση ήταν διπλάσιος στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες.

Οι γυναίκες εκπαιδευόμενες είχαν τριπλάσιες πιθανότητες να υποστούν κάταγμα από καταπόνηση —και δεκαπλάσιες πιθανότητες να υποστούν κάταγμα στο ισχίο— σε σχέση με τους άνδρες.

Ένταξη γυναικών ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων

Η δεύτερη πτυχή αφορά τη φυσική ικανότητα να εκτελούν τα καθήκοντα που απαιτούνται στις μάχες. Μερικές από τις πιο λεπτομερείς αποδείξεις προέρχονται από μια μελέτη του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, όπου μικτές μονάδες, που περιλάμβαναν μία ή δύο γυναίκες, συγκρίθηκαν με αποκλειστικά ανδρικές μονάδες σε μια σειρά ρεαλιστικών δοκιμών—όπως σκοποβολή και φόρτωση οβίδων πυροβολικού. Σε 93 από τις 134 δοκιμές, οι ανδρικές μονάδες απέδωσαν καλύτερα. Μόνο σε δύο δοκιμές οι μικτές μονάδες υπερίσχυσαν.

Ο χρόνος για την απομάκρυνση τραυματιών ήταν μεγαλύτερος στις μικτές μονάδες. Η μελέτη προκάλεσε αντιδράσεις.

Ο Ρέι Μέιμπους, τότε υπουργός Ναυτικού, επέκρινε τη μεθοδολογία της και αγνόησε τα συμπεράσματά της, απαιτώντας από τους πεζοναύτες να προχωρήσουν στην ένταξη γυναικών, ανεξαρτήτως των αποτελεσμάτων.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία έχει καταστήσει τη φυσική δύναμη λιγότερο σημαντική για τους στρατιώτες. Αυτό μπορεί να ισχύει για ορισμένους ρόλους, όπως οι χειριστές drones. Ωστόσο, στην πράξη, η δύναμη παραμένει σημαντική.

Ο Άντονι Κινγκ, καθηγητής πολεμικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, επισημαίνει ότι ο μέσος πεζικάριος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κουβαλούσε περίπου 20 κιλά εξοπλισμό στη μάχη, ενώ στην επαρχία Χελμάντ στο Αφγανιστάν οι στρατιώτες κουβαλούσαν κατά μέσο όρο 36 κιλά, με το φορτίο συχνά να φτάνει τα 45 κιλά.

Μόνο το 30% των ανδρών στρατολογούμενων πληροί τα πρότυπα για να υπηρετήσει στις μάχιμες μονάδες.

Ο ίδιος σημειώνει ότι μόνο το 30% των ανδρών στρατολογούμενων πληροί τα πρότυπα για να υπηρετήσει στις μάχιμες μονάδες.

Αν οι απαιτήσεις παραμείνουν σταθερές, οι γυναίκες δεν θα αποτελέσουν ποτέ πάνω από το 1% της δύναμης, λέει ο κ. Κινγκ.

Το παράδειγμα του Καναδά

Η εμπειρία του Καναδά τα τελευταία 36 χρόνια το επιβεβαιώνει. Εκεί, οι γυναίκες αποτελούν το 5% των μάχιμων μονάδων, αλλά μικρότερο ποσοστό στο πεζικό. Στη Βρετανία, το 2023, μόνο δέκα γυναίκες ξεκίνησαν βασική εκπαίδευση στο πεζικό και στα τεθωρακισμένα. Μόλις 85 γυναίκες έχουν ενταχθεί σε αυτούς τους δύο κλάδους από το 2019. Ακόμη και στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις, που θεωρούνται παράδειγμα επιτυχημένης ενσωμάτωσης, οι γυναίκες στρατιώτες υπηρετούν κατά κύριο λόγο σε μονάδες υποστήριξης.

Ο κ. Κινγκ είναι επιφυλακτικός απέναντι σε επίσημους στόχους, όπως ο βρετανικός στόχος για 30% γυναικείες προσλήψεις στις ένοπλες δυνάμεις έως το 2030, υπονοώντας ότι ελάχιστες θα υπηρετούν στο πεζικό.

Ελλιπή στοιχεία;

Ο κ. Χέγκσεθ και οι υποστηρικτές του δεν ισχυρίζονται μόνο ότι οι γυναίκες δεν είναι κατάλληλες για μάχη. Πιστεύουν επίσης ότι η παρουσία τους υπονομεύει τη συνοχή των μονάδων.

Ωστόσο, υπάρχουν λιγότερα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Οι δυνάμεις στρατολόγησης του 20ού αιώνα βασίζονταν συχνά στη μεταξύ των ανδρών αλληλεγγύη για να ενισχύσουν τη συνοχή τους, λέει ο κ. Κινγκ, αλλά στους σύγχρονους επαγγελματικούς στρατούς η καλή εκπαίδευση είναι πιο αποτελεσματική. Μια μελέτη που ανέθεσε το βρετανικό υπουργείο Άμυνας διαπίστωσε ότι οι άνδρες δεν αξιολόγησαν τη συνοχή ως χαμηλότερη όταν υπήρχαν γυναίκες παρούσες.

Οι ίδιες οι γυναίκες βίωσαν χαμηλότερη συνοχή από τους άνδρες, αλλά η μελέτη δεν κατέστησε σαφές αν αυτό οφειλόταν στο φύλο τους ή στο γεγονός ότι υπηρετούσαν για λιγότερο χρόνο και κατείχαν χαμηλότερες θέσεις.

Ο κ. Κινγκ σημειώνει ότι, μερικές φορές, τα πρότυπα ενδέχεται να χαλαρώσουν για να ενταχθούν γυναίκες στρατολογούμενες. Συνηθέστερο είναι να κρίνεται μια γυναίκα με δύο μέτρα και δύο σταθμά. «Μια επιτυχημένη γυναίκα αντιμετωπίζεται ως “επίτιμος άνδρας”», λέει, «αλλά αν κάνει ένα λάθος, το λάθος γίνεται θέμα φύλου».

Αλλάζουν τα πράγματα;

Παρόλα αυτά, το κλίμα για τις γυναίκες βελτιώνεται με κάποιους τρόπους, γράφει ο Economist. Στον αμερικανικό στρατό, το 2023, το 6,8% των γυναικών ανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή, ποσοστό μειωμένο από το 8,4% το 2021.

Στη Βρετανία, το 2% των υποθέσεων βιασμού και το 6% των γενικότερων σεξουαλικών αδικημάτων οδήγησαν σε καταδίκη στο πολιτικό δικαστικό σύστημα, σε σύγκριση με το 8% και το 23% αντίστοιχα στο στρατιωτικό σύστημα.

Η κουλτούρα αλλάζει γενικότερα. «Πριν από δέκα χρόνια, δεν θα άκουγες ποτέ ανώτερα στελέχη να μιλούν για την έμμηνο ρύση, τα σουτιέν ή οτιδήποτε τέτοιο χωρίς βαθύτατη αμηχανία», λέει ο Άντριου Μιούρισον, που υπηρέτησε ως υφυπουργός Άμυνας στη Βρετανία. «Σήμερα, είναι κοινός λόγος».

Η εμπειρία της ένταξης γυναικών σε μάχιμους ρόλους ήταν «συντριπτικά θετική», λέει ο κ. Μιούρισον. Οι αντίπαλοι, όπως ο κ. Χέγκσεθ, είναι θορυβώδεις, αλλά αποτελούν μειοψηφία. Ακόμη και το 2013, τα δύο τρίτα των Αμερικανών υποστήριζαν την ένταξη γυναικών, κάτι που έχει διευρύνει το δυναμικό των στρατολογήσεων σε μια εποχή που οι ένοπλες δυνάμεις στην Αμερική και την Ευρώπη δυσκολεύονται να καλύψουν τις θέσεις τους.

Πολλές από τις προκλήσεις της ένταξης γυναικών δεν έχουν καμία σχέση με τη μάχη ή με τις πολιτισμικές διαμάχες, επισημαίνει η Κάθριν Κουζμίνσκι από το Κέντρο για τη Νέα Αμερικανική Ασφάλεια (CNAS), μια δεξαμενή σκέψης. Ορισμένες από αυτές είναι καθαρά πρακτικές. «Είχα μία στρατώνα», μπορεί να ρωτήσει ένας διοικητής, «αλλά τι κάνω τώρα αν έχω δύο γυναίκες και 100 άνδρες; Πρέπει να χτίσω ξεχωριστή στρατώνα;».

Ίσες ευκαιρίες

Άλλες προκλήσεις αφορούν την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών. Οι άνδρες είχαν συχνά πρόσβαση σε προγράμματα εκπαίδευσης που τους έδιναν καλύτερες πιθανότητες να επιτύχουν όταν εντάσσονταν στις ένοπλες δυνάμεις, λέει η κ. Κουζμίνσκι. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με σχετικά απλές παρεμβάσεις. Οι Πεζοναύτες διαπίστωσαν ότι ένα 12-εβδομάδων πρόγραμμα εκπαίδευσης αύξησε κατά 30% τον αριθμό των γυναικών που μπορούσαν να εκτελέσουν τον απαιτούμενο αριθμό έλξεων.

Στο παρελθόν, οι θωρακίσεις των γυναικών ήταν απλώς μικρότερες εκδόσεις των ανδρικών. Ωστόσο, αυτό ασκούσε δυσανάλογη πίεση στους γοφούς των γυναικών. Μια μελέτη της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων του αμερικανικού στρατού το 2021 διαπίστωσε ότι το 44% των γυναικών αντιμετώπιζε προβλήματα με την εφαρμογή του εξοπλισμού και τόνισε την έλλειψη συσκευών που να επιτρέπουν στις γυναίκες αεροπόρους και μέλη πληρώματος πτήσης να ουρούν. «Η μεροληψία λόγω φύλου είναι βαθιά ενσωματωμένη στις διαδικασίες προσωπικού και στον εξοπλισμό, σε όλα τα επίπεδα», κατέληξε η μελέτη.

Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά είναι παλιά ζητήματα. Οι πρώτες γυναίκες Αμερικανίδες αλεξιπτωτίστριες αποφοίτησαν από τη σχολή αλεξιπτωτιστών του στρατού πριν από περισσότερα από 50 χρόνια, το 1973. Δύο δεκαετίες αργότερα, η Αμερική κατάργησε τον «κανόνα κινδύνου», ο οποίος όριζε ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να τοποθετηθούν ακόμη και σε θέσεις υποστήριξης που δεν σχετίζονταν με μάχη, αν υπήρχε πιθανότητα να εκτεθούν στον ίδιο κίνδυνο όπως οι μονάδες πρώτης γραμμής. Χιλιάδες γυναίκες έλαβαν μετάλλιο δράσης στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, όπου συχνά υπήρχε μικρή διάκριση μεταξύ περιοχών μετόπισθεν και περιοχών μάχης. Αυτή η διάκριση έχει γίνει ακόμη πιο ασαφής με την αυξανόμενη εμβέλεια, ακρίβεια και διάδοση drones και πυραύλων. Όσο και αν ο κ. Χέγκσεθ νοσταλγεί ένα πιο σεξιστικό παρελθόν, δεν μπορεί να γυρίσει πίσω τον χρόνο.