Αγόρασε ό,τι χρειάζεσαι, όχι ό,τι σου πουλάνε: Οι de-influencers είναι επιτέλους trend

Oι de-influencer έχουν μια αποστολή. Το 2019, η Diana Wiebe απολάμβανε το brain rot της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όταν έπεσε επάνω σε ανάρτηση influencer που προωθούσε προϊόντα για μαλλιά.

H influencer έδινε υποσχέσεις για μπούκλες χωρίς θερμότητα είναι η λύση με ράβδους. «Η υπόσχεση ήταν ότι κοιμόσουν με αυτές στο κεφάλι τη νύχτα και το πρωί ξυπνούσες με όμορφες μπούκλες», λέει στο BBC.

Ήταν ένα από τα πολλά προϊόντα που πείστηκε να αγοράσει από το TikTok όπως και πολλά άλλα. Κρέμες, scrub προσώπου, πολλά που γρήγορα συνειδητοποίησε ότι δεν τα χρειαζόταν. «Ειλικρινά, οι ράβδοι μου τσάκισαν τον ύπνο» λέει.

Στο σήμερα πια, έξι χρόνια μετά, η Wiebe, που ζει στο Οχάιο, είναι πλέον η ίδια μια influencer, αλλά έχει άλλη ατζέντα από πολλές συναδέλφους της. Η αποστολή της είναι να κάνει de-influencing, δηλαδή να αποτρέψει τους followers της από το να αγοράζουν πράγματα που δεν χρειάζονται.

Στα καθημερινά βίντεό της στο TikTok, η δημιουργός περιεχομένου – η οποία έχει περισσότερους από 200.000 ακόλουθους στην εφαρμογή – θέτει ερωτήσεις όπως «θέλατε αυτό το προϊόν πριν βγει στην αγορά;» και υπενθυμίζει στους οπαδούς της ότι το να αγοράζεις ρούχα κάθε εβδομάδα, ή κάθε μήνα απλά δεν είναι λογικό.

Anti-haul ανάταση

Η Wiebe επιτίθεται στην κουλτούρα του υπερκαταναλωτισμού με αναρτήσεις anti-haul ως απάντηση των haul video που εδώ και χρόνια ανεβάζουν οι influencers.

Σε αυτά οι δημιουργοί περιεχομένου παρουσιάζουν τις αγορές τους, προτρέποντας τους followers να ακολουθήσουν το παράδειγμα τους. Στα anti-haul video, οι δημιουργοί σου δείχνουν προϊόντα και υπηρεσίες που είτε δεν πρόκειται να αγοράσουν, είτε είχαν δοκιμάσει και δεν πρόκειται να ξοδέψουν ξανά τα λεφτά τους για να τα αποκτήσουν.

Η Wiebe είναι μέρος ενός κινήματος –που ξεκίνησε το 2023– και απορρίπτει την παραδοσιακή κουλτούρα των influencer, ένα κίνημα που έχει εκραγεί στο TikTok, με το hashtag #deinfluencing να συγκεντρώνει περισσότερες από ένα δισεκατομμύριο προβολές.

Οι αναρτήσεις της συνοδεύονται με τα hashtags όπως #underconsumptioncore και #consciousconsumer, η Wiebe και οι άλλοι de-influencers έχουν ως άξονα δύο, τρία αξιώματα όπως τα: «Η fast fashion δεν θα σε κάνει κομψή» και «Η υποκατανάλωση είναι κανονική κατανάλωση».

@depressiondotgov So grateful for every opportunity to talk about deinfluencing garbage!! My first ever live interview, how did I do?! 🥹 also I spy my girl @elysiaberman!! ❤#mainandwall #deinfluencing #garbage #overconsumption #underconsumption #cswm #aesthetic #nobuyyear ♬ original sound – DepressionDotGov

Σήμερα η Wiebe πιστεύει ότι η παλίρροια των influencer που προωθούν αγορές και ολοένα και περισσότερα προϊόντα κοπάζει και ότι φτάσαμε σε ένα σημείο «κόπωσης του κοινού από αυτούς τους influencer».

«Κάποιο από το περιεχόμενο τoυς είναι απλώς δόλωμα για να προκαλέσουν σχόλια και να γίνουν viral», λέει, αναφερόμενη στην τακτική δημοσίευσης περιεχομένου που προκαλεί αντιδράσεις, κάνει trigger στους χρήστες και φέρνει προβολές.

«Οι άνθρωποι θα κάνουν γελοία πράγματα, όπως, με τα μπουκάλια νερού τους, όπου τα τοποθετούν επάνω σε δίσκο με χαβιάρι τέτοιο», εξηγεί, περιγράφοντας τις αναρτήσεις που influencer παρουσιάζουν παγούρια-θερμός γνωστής και εξαιρετικά viral ετικέτας που έχει προκαλέσει μανία.

Το TikTok φέρνει φρεντίτιδα

Το TikTok είναι το ιδεατό πεδίο δράσης των influencers, αλλά με την εφαρμογή να βρίσκεται μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον στις ΗΠΑ, η Wiebe πιστεύει ότι οι αλλαγές θα είναι κατακλυσμιαίες.

«Δεν γνωρίζω το μέλλον του TikTok, αλλά το είδος της επιρροής που συμβαίνει εκεί μέσα δεν συμβαίνει σε άλλες εφαρμογές», λέει, αναφέροντας πόσο αποτελεσματικός είναι ο αλγόριθμος του TikTok, σε σχέση με άλλες πλατφόρμες όπως το Instagram.

Η Wiebe πιστεύει ότι αυτή η αλλαγή προέρχεται από την αυξημένη επίγνωση του τι κάνουν πραγματικά οι influencers σε μεγάλη μερίδα χρηστών. «Όταν άρχισα να βλέπω περισσότερες διαφημίσεις στο χρονολόγιό μου στο TikTok, σκέφτηκα πόσα άχρηστα προϊόντα είχα ήδη αγοράσει τα τελευταία χρόνια λόγω των κριτικών εκεί μέσα», λέει.

@depressiondotgov #duet with @Ana Nava #targetfinds no hate to this particular creator, I just feel like we all overconsume and are convinced to spend money we don’t have on #garbage #overconsumption ♬ original sound – Ana Nava

«Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι ό,τι κατανάλωνα ήταν διαφημίσεις, περιεχόμενο επί πληρωμή από δημιουργούς που μοιράζονται ως πωλητές τα προϊόντα που τους πληρώνουν για να μου τα πουλήσουν. Εκεί μέσα δεν είναι σαν να βλέπεις τηλεόραση, όπου μπορείς να αναγνωρίσεις ένα διαφημιστικό σποτ. Οι influencers υποδύονται τον φίλο σου, επειδή όσοι είμαστε σε αυτή την πλατφόρμα βλέπουμε τους αγαπημένους μας TikTokers ως ανθρώπους που γνωρίζουμε και εκτιμούμε» λέει.

Οι περισσότερες από τις αλληλεπιδράσεις της Wiebe είναι θετικές, με σχόλια όπως, «Σε ευχαριστώ για τη συμβουλή». Άλλοι ωστόσο αναρωτιούνται γιατί νιώθει την ανάγκη να ανακατευτεί στις αγοραστικές συνήθειες άλλων ανθρώπων.

Η Wiebe τονίζει στο BBC ότι δεν υποστηρίζει ένα lifestyle «χωρίς αγορές». Αντίθετα, πιστεύει στην ενσυνείδητη κατανάλωση και θέλει να μάθει την τέχνη της μη παρόρμησης σε αγορές. Να σκέφτεται πριν αγοράσει κάτι, αν το έχει ανάγκη πραγματικά.

«Δεν θέλω να κάνω βιαστικές αγορές», σε αντίθεση με το μάντρα της τεχνολογίας και του αλγόριθμου που σε θέλει να «τρέχεις, να μην περπατάς».

Ενσυνείδητη προσέγγιση

Αυτή η νοοτροπία οδήγησε την Christina Mychaskiw να υιοθετήσει μια άλλη στάση στις αγοραστικές συνήθειες της. Μέσω των αναρτήσεών της στο YouTube, το TikTok και το Instagram, στοχεύει να βοηθήσει τους άλλους στο να ζήσουν μια γεμάτη ζωή, «χωρίς να καταρρεύσουν».

Η Mychaskiw, άλλη de-influencer, λέει στο BBC ότι ξέρει από πρώτο χέρι πόσο ισχυροί μπορούν να είναι οι influencers στη δημιουργία συνηθειών και πόσο εύκολα μπορούν να σε πείσουν να αγοράσεις κάτι με όποιο κόστος.

«Το 2019, είχα χρέη 120.000 $ δολάρια σε φοιτητικά δάνεια και όμως, εξακολουθούσα να αγοράζω κάθε εβδομάδα από κάτι. Έφτασα πάτο όταν αγόρασα ένα ζευγάρι μπότες που κόστιζαν περισσότερο από το ενοίκιο μου, παρόλο που ήξερα ότι δεν μπορούσα να το αντέξω οικονομικά» λέει.

Η δημιουργός περιεχομένου με έδρα το Τορόντο λέει ότι ένιωθε παγιδευμένη σε έναν κύκλο «Instagram εναντίον Πραγματικότητας». «Είχα χτίσει αυτή την εντύπωση, του πώς θα έπρεπε να είναι η ζωή μου με βάση την καριέρα μου και τι έκαναν οι συνομήλικοί μου. Δεν ίσχυε τίποτα» λέει.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Christina Mychaskiw 🇺🇦 (@christina.mychas)

Αυτό είναι και ένα από τα θέματα που συζητά συχνά στο podcast της, όπου ακούει μαρτυρίες ακροατών που παλεύουν με τη συνεχή πίεση για αγορά όσο και με την απογοήτευση όταν τα προϊόντα δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες.

«Οι άνθρωποι δεν βλέπουν πλέον αξία σε αυτά που αγοράζουν. Η υπόσχεση αυτών των αντικειμένων απλώς δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες. Φαίνεται ότι όλα γίνονται όλο και πιο ακριβά, ενώ η ποιότητα είναι όλο και χαμηλότερη» λέει.

Η Mychaskiw δεν θέλει ο κόσμος να κάνει το ίδιο λάθος που έκανε η ίδια, να ζήσει μια ζωή στη στέρηση – κάτι που, όπως λέει, την έκανε μίζερη. Αντίθετα, επιμένει ότι πρέπει ο καθένας να βρει την ισορροπία του. Η δημιουργός περιεχομένου περιποιείται τον εαυτό της περιστασιακά με αγορές και υπηρεσίας  αλλά υπενθυμίζει στον εαυτό της πριν βγει στα μαγαζιά, να «ψωνίσει ό,τι της λείπει πραγματικά».

Έχοντας πλέον αποπληρώσει το φοιτητικό της χρέος, η de-influencer έχει κάποιες συμβουλές να μοιραστεί με τους followers και ακροατές της.

«Αφήστε το τηλέφωνο σας στην άκρη. Το συνεχές σκρολάρισμα και κατανάλωση περιεχομένου σας κάνουν να ενδώσετε σε υποσυνείδητα μηνύματα», λέει. «Βγείτε έξω, κάντε μια βόλτα, αγγίξτε το γρασίδι, παίξτε με τη γκαρνταρόμπα σας και χρησιμοποιήστε όσα ρούχα και αξεσουάρ έχετε ήδη για να δημιουργήσετε διασκεδαστικές εμφανίσεις. Ίσως συνειδητοποιήσετε ότι αυτό που έχετε είναι αρκετά καλό».

Κάντε styling, όχι ψώνια

Σύμφωνα με τη στιλίστρια Lucinda Graham, το να καταναλώνεις συνεχώς γρήγορη μόδα δεν είναι μόνο κακό για τα οικονομικά σου και το περιβάλλον – αλλά και για το προσωπικό σου στιλ.

«Σκέψου το σαν να μαγειρεύεις» λέει στο BBC. «Αν φτιάχνεις κάτι γρήγορα, είναι ωραίο, αλλά δεν μπορείς να ανταγωνιστείς ένα πιάτο που έχει μαγειρευτεί μετά από προετοιμασία 48 ωρών με προσοχή και προσπάθεια. Το ίδιο συμβαίνει με τη γρήγορη μόδα έναντι μιας ντουλάπας που έχεις επιλέξει να χτίσεις προσεκτικά, στρατηγικά και με έμπνευση».

Η Graham συμβουλεύει όποιον θέλει να βρει το δικό του στιλ, να είναι υπομονετικός.

View this post on Instagram

A post shared by LUCINDA G 🧷🧷🧷 (@lucindalohan)

«Το προσωπικό στιλ χρειάζεται χρόνο για να αναπτυχθεί και πολλούς πειραματισμούς με τα ίδια κομμάτια. Το σημαντικό είναι επίσης να αγοράζεις αυτό που σου αρέσει, σε σχέση με αυτό που είναι τάση και trend» λέει.

«Όσο οι influencers μας πείθουν να αγοράσουμε ρούχα, αγοράζουμε προϊόντα που αντιπροσωπεύουν τον τρόπο ζωής κάποιου άλλου και προσπαθούμε να μιμηθούμε τη ζωή τους. Αυτό δεν οδηγεί ποτέ σε μια αληθινά πρακτική γκαρνταρόμπα».

Η ίδια σκέφτεται πολύ τις όποιες νέες αγορές και  αφήνει τα ρούχα της να «γερνούν» με την πάροδο του χρόνου.

«Έχω ένα σακάκι που το έχω εδώ και έξι χρόνια και μου αρέσει να το φοράω με άπειρους τρόπους και συνδυασμούς», εξηγεί. «Υπάρχει ομορφιά στο να βλέπεις τα ρούχα να αλλάζουν. Γιατί να αγοράζεις κάτι νέο που είναι σαν παλιό και να μην αφήσεις τα δικά σου ρούχα να είναι τα αγαπημένα σου vintage;».

«Η γρήγορη μόδα δεν θα είναι ποτέ αυθεντική. Αν κοιτάξουμε για παράδειγμα το indie sleaze, αυτές οι κλασικές εμφανίσεις προέρχονται από ανθρώπους που ζουν πραγματικά αυτόν τον τρόπο ζωής, όχι επειδή έχουν αγοράσει σκισμένα τζιν στο διαδίκτυο» προσθέτει.

«Το κλειδί για να σπάσεις αυτόν τον κύκλο και να βρεις αυτό που σου αρέσει είναι να κάνεις αγορές με σοφία, βάζοντας φρένο στην παρόρμηση που προκαλεί ο αλγόριθμος και όσοι τον υπηρετούν» λέει.

Αγορά εναντίον αγοράς

Αν το κίνημα των de-influencer και των ενσυνείδητων αγορών θα φέρει ουσιαστικές νίκες στον υπερκαταναλωτισμό, είναι άγνωστο.

Διαδικτυακοί γίγαντες όπως οι Asos, Boohoo και Pretty Little Thing μετράνε ζημίες από την πτώση της ζήτησης και τις αλλαγές των καταναλωτικών συνηθειών τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, πολλά timelines εξακολουθούν να πλημμυρίζουν από influencers.

Το 2023, η παγκόσμια βιομηχανία των δημιουργών περιεχομένου εκτιμήθηκε ότι αγγίζει τα 21.1 δισ. δολάρια φέτος. Ποσό υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο του 2019.

View this post on Instagram

A post shared by Steven Barclay Agency (@stevenbarclayagency)

Κατά τη γνώμη της Aja Barber, συγγραφέα του Consumed: On Colonialism, Climate Change, Consumerism, and the Need for Collective Change, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο κόπωσης, το ορόσημο του peak influencer.

Η Barber πιστεύει ότι το κίνημα de-influencer είναι χρήσιμο, αλλά πιστεύει ότι η συζήτηση πρέπει να βγει εκτός του ψηφιακού κόσμου, να γίνει στάση ζωής που θα αλλάξει ουσιαστικά τις καταναλωτικές συνήθειες των ανθρώπων, στην πραγματική τους ζωή εκτός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η συγγραφέας και συντάκτρια στο Elle, λέει ότι όλοι πρέπει να παίξουμε ρόλο σε αυτό γιατί όλοι έχουμε ευθύνη.

Ευθύνη όλων

«Από τους δισεκατομμυριούχους-ιδιοκτήτες εταιρειών μέχρι τους influencers και εμάς ως καταναλωτές», λέει στο BBC. «Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ένας υπάλληλος σε υπηρεσία courier μου είπε ότι σε ένα μόνο μήνα, ένα μόνο σπίτι είχε παραγγείλει 17 διαφορετικά προϊόντα από τη διαδικτυακή πατφόρμα Shein».

Εκθέσεις αναφέρουν ότι περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια είδη ρούχων παράγονται παγκοσμίως κάθε χρόνο, με περισσότερα από τα μισά να καταλήγουν σε χωματερές μέσα σε 12 μήνες.

Συχνά, τα ανεπιθύμητα ρούχα εξάγονται σε αφρικανικές και ασιατικές χώρες, όπου έως και 40% μπορεί να πεταχτεί σε χωματερές  αντί να μεταπωληθεί, και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν μιλήσει πολύ για τη ρύπανση από προϊόντα μόδας και τους κινδύνους της fast fashion στον πλανήτη και την υγεία μας.

Σχεδόν έναν αιώνα από τη δεκαετία του 1930, όταν οι γυναίκες είχαν περίπου 60 ρούχα για όλη τους τη ζωή και αγόραζαν πέντε νέα ρούχα το χρόνο σημειώνει το BBC.

«Πρέπει να σταματήσουμε να αγοράζουμε ό,τι δεν είναι απαραίτητο για τη ζωή μας. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τη ζημιά που προκαλούμε και να καταλάβουμε ότι το να καταναλώνουμε ξανά και ξανά και ξανά, χωρίς κόστος, δεν ισχύει» λέει.

Ο υπερκαταναλωτισμός σκοτώνει την τσέπη και τη ζωή μας. Αυτό είναι αλήθεια.