Ομόλογα Βρετανία: Ξυπνούν μνήμες της κρίσης χρέους του 1976 – Τι ανησυχεί τους επενδυτές

Η αναταραχή στην αγορά των ομολόγων στη Βρετανία μπορεί να οδήγησε στη σύγκριση με την καταστροφή που έφερε ο μίνι προϋπολογισμός της Λιζ Τρας το 2022, ωστόσο σύμφωνα με την ανάλυση πρώην κεντρικού τραπεζίτη έχει πιο πολλά κοινά με την κρίση χρέους της δεκαετίας του 1970.

Σύμφωνα με την ανάλυση του Martin Weale, που ήταν στην Νομισματική Επιτροπή της Τράπεζας της Αγγλίας, η κυβέρνηση των Εργατικών μπορεί να χρειαστεί να καταφύγει σε λιτότητα για να καθησυχάσει τις αγορές ότι θα αντιμετωπίσει το κλιμακούμενο βάρος του χρέους του Ηνωμένου Βασιλείου, αν δεν αλλάξει το κλίμα.

Τις τελευταίες ημέρες, όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Bloomberg,  το μακροπρόθεσμο κόστος δανεισμού του Ηνωμένου Βασιλείου έχει εκτοξευθεί και η στερλίνα έχει υποχωρήσει. Είθισται οι υψηλότερες αποδόσεις  να ενισχύουν την ελκυστικότητα ενός νομίσματος, οπότε μια συντονισμένη κίνηση προς τα κάτω υποδηλώνει ότι οι επενδυτές αμφιβάλλουν για την ευρύτερη περίπτωση επένδυσης στη Βρετανία.

Βυθίστηκε η στερλίνα

Το πρωί της Πέμπτης η στερλίνα βυθίστηκε κάτω από τα 1,23 δολάρια στο χαμηλότερο επίπεδό της από τον Νοέμβριο του 2023, έχοντας ξεκινήσει το έτος πάνω από τα 1,25 δολάρια.  Ωστόσο δεν έχει φθάσει στα επίπεδα του Σεπτεμβρίου του 2022, όταν κατέρρευσε από τα 1,17 δολάρια σε λιγότερο από 1,07 δολάρια μέσα σε δύο εβδομάδες. Επιπλέον η αναταραχή στην βρετανική αγορά δεν αποτελούν μεμονωμένη περίπτωση καθώς λαμβάνουν χώρα εν μέσω ενός παγκόσμιου sell off στα ομόλογα.

Ο Weale, που είναι καθηγητής οικονομικών στο King’s College του Λονδίνου, σε συνέντευξή του στο Bloomberg είπε ότι τα γεγονότα θυμίζουν τον «εφιάλτη» της κρίσης χρέους του 1976, που ανάγκασε την κυβέρνηση να ζητήσει διάσωση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

«Έχουμε να δούμε τον τοξικό συνδυασμό απότομης πτώσης της στερλίνας και αύξησης των αποδόσεων των μακροπρόθεσμων ομολόγων από το 1976. Αυτό οδήγησε στη διάσωση από το ΔΝΤ» σημείωσε ο Weale. «Μέχρι στιγμής δεν βρισκόμαστε σε αυτή τη θέση, αλλά πρέπει να είναι ένας από τους εφιάλτες της καγκελαρίου».

Πριν από σχεδόν μισό αιώνα, η Βρετανία υπέβαλε αίτηση στο ΔΝΤ για δάνειο ύψους 3,9 δισ. δολαρίων, αφού τα μεγάλα ελλείμματα του προϋπολογισμού και του εμπορίου βύθισαν τη χώρα σε κρίση. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση συμφώνησε σε λιτότητα που επέβαλε το ΔΝΤ. Σήμερα η Βρετανία εμφανίζει και πάλι δίδυμα ελλείμματα, και μάλιστα εδώ και πολλά χρόνια.

Επιπλέον τρέχουσα αύξηση του κόστους δανεισμού απειλεί  να εξανεμίσει το ισχνό μαξιλάρι των 9,9 δισ. λιρών (12,2 δισ. δολαρίων) της υπουργού Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς. Η καγκελάριος έχει δεσμευτεί να μην δανειστεί για τις καθημερινές δαπάνες της και να στηρίζεται στο μαξιλάρι που συνεχώς μειώνεται.

Ασκήσεις δημοσιονομικής ισορροπίας

Την Τετάρτη, οι αποδόσεις των 10ετών  ομολόγων αυξήθηκαν έως και 14 μονάδες βάσης στο 4,82%, το υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του 2008. Η στερλίνα υποχώρησε έναντι όλων των βασικών νομισμάτων, σημειώνοντας πτώση που ξεπέρασε το 1% έναντι του δολαρίου, ενώ οι βρετανικές μετοχές υποχώρησαν.

Το κόστος δανεισμού αυξήθηκε ακόμη ταχύτερα από την αρχή του έτους σε σχέση με τη Γαλλία, η οποία βρίσκεται σε πολιτική αναταραχή, δανείζεται περισσότερο και έχει υψηλότερο δημόσιο χρέος. Ενώ η Βρετανία εξακολουθεί να έχει χαμηλότερο χρέος από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ιαπωνία, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η επιβάρυνσή του πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ μετά από άλμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό αναμένει ότι το έλλειμμα θα παραμείνει υψηλό στο 4,5% του ΑΕΠ το 2024-25, προτού μειωθεί τα επόμενα χρόνια, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι αναμενόταν υπό την προηγούμενη κυβέρνηση.

Πόσο αναμένεται να αυξηθεί ο πληθωρισμός

Οι επενδυτές της χρηματοπιστωτικής αγοράς εκτιμούν  ότι η το ξεπούλημα των βρετανικών ομολόγων αντανακλά τις ανησυχίες σχετικά με το πώς οι Εργατικοί θα μπορούσαν να υλοποιήσουν τα δημοσιονομικά τους σχέδια, τα οποία στηρίζονται σε αισιόδοξες προβλέψεις για την ανάπτυξη αλλά και τους φόβους για τις πληθωριστικές πιέσεις. Η  Τράπεζα της Αγγλίας (BoE) έχει υιοθετήσει μια πιο προσεκτική προσέγγιση για τη μείωση των επιτοκίων, καθώς αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα αυξηθεί και πάλι στο 2,8% αργότερα φέτος.

Ο Weale εκτιμά ότι αν οι τρέχουσες συνθήκες της αγοράς επιδεινωθούν, οι Εργατικοί δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να μειώσουν τις δαπάνες και να αυξήσουν τους φόρους για να καθησυχάσουν τις αγορές ότι «το χρέος διαχειρίζεται σωστά».

Η Deutsche Bank εκτιμά ότι η επιβάρυνση της Βρετανίας από τόκους το 2029/30 θα είναι κατά 10 δισ. λίρες υψηλότερη από ό,τι αναμενόταν όταν η Ριβς κατέθεσε τον προϋπολογισμό της, ενώ ο Νταν Χάνσον από το Bloomberg Economics υπολογίζει το πρόσθετο κόστος από την αύξηση των αποδόσεων σε περίπου 12 δισ. λίρες

Μνήμες Λιζ  Τρας

Ο Mike Riddell, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στη Fidelity International εκτιμά ότι ο συνδυασμός της ασθενέστερης λίρας και των υψηλότερων αποδόσεων των χρυσών ομολόγων έχει «ανατριχιαστικό απόηχο του Αυγούστου-Σεπτεμβρίου του 2022 και αν αυτό συνεχιστεί, θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι απόδειξη απεργίας αγοραστών ή φυγής κεφαλαίων».

Ο Michiel Tukker, Senior European Rates Strategist της ING είναι λιγότερο κινδυνολόγος. Είπε ότι η περαιτέρω αδυναμία της στερλίνας «θα πρέπει να είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για κρατική κρίση».

Ο Neil Birrell, επικεφαλής επενδύσεων στην Premier Miton Investors, περιέγραψε τα πρόσφατα γεγονότα στην αγορά ως «αργή καύση αντίστοιχη με αυτή που συνέβη την εποχή του προϋπολογισμού της Λιζ Τρας». Ανεξάρτητα από τις ιστορικές συγκρίσεις υπάρχει σκεπτικισμός για τα σχέδια των Εργατικών. «Φτάνουμε στο σημείο όπου οι αγορές λένε ότι δεν λειτουργεί» λέει χαρακτηριστικά.

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι οι δημοσιονομικοί του κανόνες είναι «αδιαπραγμάτευτοι και η κυβέρνηση θα έχει σιδερένια λαβή στα δημόσια οικονομικά». Πρόσθεσε ότι το χρέος του Ηνωμένου Βασιλείου είναι το δεύτερο χαμηλότερο στην G7 και μόνο το Γραφείο για την Ευθύνη του Προϋπολογισμού – ο επίσημος δημοσιονομικός παρατηρητής – θα μπορούσε να προβλέψει με ακρίβεια το επίπεδο του περιθωρίου. «Οτιδήποτε άλλο είναι καθαρή κερδοσκοπία».

Η BOE δήλωσε ότι παρακολουθεί τις αγορές, όπως είναι η συνήθης πρακτική.

Δύσκολες αποφάσεις

Η απόφαση της Ριβς να αφήσει στον εαυτό της το πιο ισχνό από τα μαξιλάρια έναντι του αυτοεπιβαλλόμενου δημοσιονομικού κανόνα της να πληρώνει τις καθημερινές δαπάνες από τους φόρους, αύξησε την αβεβαιότητα των αγορών και έθεσε σε κίνδυνο την αξιοπιστία της, δεδομένης της υπόσχεσής της να δώσει σαφήνεια στις επιχειρήσεις, διοργανώνοντας μόνο μία ενημέρωση πολιτικής το χρόνο.

Τα περιθώρια της έχουν πλέον εξαλειφθεί, γεγονός που θα την αναγκάσει να επανέλθει τον Μάρτιο είτε για περικοπές δαπανών είτε για αυξήσεις φόρων, αν δεν αλλάξει τίποτα. Αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι θα προτιμούσε να μειώσει τις δαπάνες.

«Η επερχόμενη εαρινή δήλωση, η επισκόπηση των δαπανών και ο φθινοπωρινός προϋπολογισμός θα είναι πιθανότατα επώδυνες συνέχειες του ιστορικού εναρκτήριου προϋπολογισμού της καγκελαρίου» εξηγεί ο Sanjay Raja, επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο Weale εκτιμά ότι τα προβλήματα του προϋπολογισμού ετοιμάζονται εδώ και πολύ καιρό, επειδή οι διαδοχικοί πρώην συντηρητικοί καγκελάριοι απέτυχαν επίσης να αντιμετωπίσουν το κλιμακούμενο βάρος του χρέους της χώρας, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.

«Η πολιτική τα τελευταία 20 χρόνια ήταν να το αφήνουμε να αυξάνεται όταν τα πράγματα πάνε στραβά και να μην το αντισταθμίζουμε όταν ο ήλιος λάμπει. Ίσως προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι αγορές ίσως μόλις τώρα αρχίζουν να ανησυχούν γι’ αυτό» καταλήγει.