Ένα στα τέσσερα ζώα του γλυκού νερού κολυμπά προς την εξαφάνιση

Από τις λίμνες και τα ποτάμια μέχρι τους βάλτους και τους τυρφώνες, τα οικοσυστήματα γλυκού νερού καλύπτουν μόνο το 1% της επιφάνειας της Γης, φιλοξενούν όμως πάνω από το 10% των ειδών της.

Όμως οι υγροβιότοποι σε όλο τον κόσμο έχουν περιοριστεί κατά περισσότερο από 30% από το 1970 και η βιοποικιλότητά τους κινδυνεύει να χαθεί, προειδοποιεί η τελευταία επίσημη έκθεση.

Ερευνητές της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), του φορέα που συντάσσει την επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών, αξιολόγησαν την κατάσταση 23.496 ζώων σε περιβάλλοντα υγρού νερού, από ψάρια και καρκινοειδή μέχρι υδρόβια έντομα όπως οι λιβελούλες και τα ζυγόπτερα.

Το 24% των ειδών αυτών απειλούνται με εξαφάνιση, αναφέρει η ομάδα στο περιοδικό Nature.

Αφρικανικά τιγρόψαρα (Hydrocynus vittatus) στο ποτάμι Οκαβάνγκο στην Μποτσουάνα (Michel Roggo via Reuters)

«Στις διαδεδομένες απειλές περιλαμβάνεται η ρύπανση, τα φράγματα και η άντληση νερού, η γεωργία και τα ξενικά είδη. Η υπερεκμετάλλευση επίσης προκαλεί εξαφανίσεις ειδών» δήλωσε η Κάθριν Σάιερ, επικεφαλής του τομέα βιοποικιλότητας γλυκού νερού στην IUCN.

Τα είδη αυτά επιλέχθηκαν επειδή οι θέσεις τους στα διάφορα τροφικά πλέγματα μια ολιστική εικόνα για την υγεία των οικοσυστημάτων σε όλο τον κόσμο. Προηγούμενες εκθέσεις έχουν εξετάσει την κατάσταση των θηλαστικών, πτηνών, ερπετών και αμφιβίων σε οικοσυστήματα γλυκού νερού.

Καραβίδα του είδους Orconectes immunis στο Ράινστετεν τη; Γερμανίας (Reuters)

Από τις ομάδες ζώων που μελετήθηκαν, σε χειρότερη κατάσταση δείχνουν να βρίσκονται τα καρκινοειδή, όπως τα καβούρια και οι καραβίδες, από τα οποία το 30% κινδυνεύει με εξαφάνιση. Ακολουθούν τα ψάρια με 26% και τα ανισόπτερα και ζυγόπτερα έντομα με 16%.

«Τα οικοσυστήματα γλυκού νερού έχουν οικολογική σημασία λόγω της ποικιλίας ειδών που φιλοξενούν. Κάποια από αυτά μπορεί να έχουν μεγάλο αριθμό ειδών που περιορίζονται σε μια μικρή λίμνη ή μικρό ποτάμι» επισήμανε ο Ίαν Χάρισον του Πανεπιστημίου της Βόρειας Αριζόνα, μέλος της IUCN και της ερευνητικής ομάδας.

Λιβελούλα σε άνθος λωτού σε λίμνη της Ινδίας (Reuters)

Τα γλυκά νερά προσφέρουν επίσης πολύτιμες υπηρεσίες: οι τυρφώνες δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, οι λίμνες και τα ποτάμια προσφέρουν αλιεύματα και τα υδρόβια φυτά δίνουν φάρμακα και άλλες χημικές ουσίες. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και η αισθητική αξία τους.

«Τα οικοσυστήματα γλυκού νερού προσφέρουν υπηρεσίες 50 τρισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο» τόνισε ο Χάρισον.

Σε ιδιαίτερα δεινή θέση βρίσκονται τα είδη της λίμνης Βικτώριας στην Αφρική και της λίμνης Τιτικάκα στη Νότια Αμερική, καθώς και ορισμένα οικοσυστήματα στη δυτική Ινδία και τη Σρι Λάνκα.

Το γιγάντιο γατόψαρο του ποταμού Μεκόνγκ στην Ασία είναι από τα μεγαλύτερα είδη του γλυκού νερού (Reuters)

Η Βικτώρια, η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου σε έκταση, ανάμεσα στην Κένυα, της Τανζανίας και της Ουγκάντας, απειλείται από τη ρύπανση, την υπεραλίευση, τις γεωργικές απορροές και τα ξενικά είδη, ειδικά την πέρκα του Νείλου και τον υδρόβιο υάκινθο.

Ανάλογες απειλές δέχεται η Τιτιτάκα, ανάμεσα στο Περού και τη Βολιβία στην οροσειρά των Άνδεων.

Στη Νότια Αμερική, τα οικοσυστήματα του Αμαζονίου επίσης δέχονται πιέσεις λόγω της αποδάσωσης, των πυρκαγιών που γεμίζουν τα νερά με στάχτη και των παράνομων ορυχείων χρυσού που μολύνουν το ποτάμι με μόλυβδο.

Όπως είπε ο Χάριστον, «η ιδιαίτερη αξία αυτής της μελέτης είναι ότι μας δείχνει ποια ποτάμια, και λίμνες αντιμετωπίζουν τις πιο επείγουσες και σοβαρές προκλήσεις» προκειμένου να βελτιωθεί η διαχείρισή τους.