Έλον Μασκ – Τζεφ Μπέζος: «Star Wars» μεταξύ μεγιστάνων για την κατάκτηση του διαστήματος

Η Blue Origin, εταιρεία που διευθύνεται από τον Τζεφ Μπέζος, τον ιδρυτή της Amazon, θα πραγματοποιήσει την πρώτη εκτόξευση του πυραύλου New Glenn από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα. Αν όλα πάνε ομαλά, τότε σχεδόν 1/4 του αιώνα μετά από την ίδρυσή της η Blue Origin θα… μπει σε τροχιά για πρώτη φορά και η ιδιωτική διαστημική βιομηχανία θα έχει άλλον έναν «παίχτη». Αλλά αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο «αν», σημειώνει ο Economist.

Το να μπεις σε τροχιά με έναν ολοκαίνουργιο πύραυλο είναι ένα σπάνιο επίτευγμα. Η Blue Origin ελπίζει επίσης ν’ ανακτήσει το πρώτο στάδιο του πυραύλου προσγειώνοντάς τον σε μη επανδρωμένο πλοίο στον Ατλαντικό Ωκεανό. Κάτι τέτοιο σε μια παρθενική πτήση θα ήταν άνευ προηγουμένου: σε αυτού του είδους τη μερική επαναχρησιμοποίηση πρωτοπόρησε η SpaceX, η εταιρεία πυραύλων του Έλον Μασκ, που απέτυχε πολλάκις μέχρι να πετύχει την πρώτη επιτυχημένη προσγείωση το 2016.

Ομολογουμένως, η Blue Origin δεν θα ξεκινήσει εντελώς από το μηδέν. Από το 2021 η εταιρεία στέλνει τουρίστες (συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Μπέζος) πάνω από τη Γραμμή Κάρμαν, το όριο των 100 χιλιομέτρων που σηματοδοτεί την άκρη του διαστήματος. Οι πύραυλοι New Shepard που τροφοδοτούν αυτές τις αποστολές μπορούν να προσγειωθούν για μελλοντική επαναχρησιμοποίηση. Αλλά το να μπεις σε τροχιά είναι πολύ πιο δύσκολο από το να διασχίσεις τη Γραμμή Κάρμαν. Απαιτεί όχι μόνο πτήση πολύ ψηλότερα, αλλά και πλευρική επιτάχυνση με περίπου 28.000 χιλιόμετρα την ώρα.

Ο New Glenn είναι, επομένως, πολύ μεγαλύτερος και πιο ικανός από τον New Shepard. Με ύψος 98 μέτρα, απέχει μόλις δύο μέτρα από έναν ουρανοξύστη. Μόνο τρεις πύραυλοι που πετούν αυτήν τη στιγμή -τα Starship και Falcon Heavy της SpaceX και το Space Launch System της NASA- παράγουν περισσότερη ώθηση. Το New Glenn έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει 45 τόνους σε τροχιά, σχεδόν διπλάσια από τη χωρητικότητα του Falcon 9 της SpaceX.

Αλλά εν μέσω όλου αυτού του ενθουσιασμού, πολλοί θ’ αναρωτιούνται γιατί έχει αργήσει τόσο πολύ η Blue Origin. Το μότο της εταιρείας είναι gradatim ferociter, ή «βήμα-βήμα, επιθετικά». Σε αντίθεση με το σκληρό στιλ διαχείρισης του Μπέζος στην Amazon, στην Blue Origin το gradatim ήταν πολύ πιο ορατό από το ferociter. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2000. Σύγχρονες όπως η SpaceX (ιδρύθηκε το 2002) ή η Rocket Lab (2006) έχουν πετάξει σε τροχιά εδώ και χρόνια – περισσότερες από 400 φορές στην περίπτωση της SpaceX, η οποία έχει καθιερωθεί ως ο πιο ικανός διαστημικός οργανισμός του πλανήτη.

Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη φιλοδοξίας από την πλευρά του ιδιοκτήτη της Blue Origin. Το 2019, δύο χρόνια προτού παραιτηθεί από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Amazon, ο Μπέζος έκανε μια παρουσίαση υπέρ της κατασκευής γιγαντιαίων πόλεων που θα πηγαίνουν στο διάστημα, του είδους που πρότεινε τη δεκαετία του 1970 ο Αμερικανός φυσικός Gerard O’Neill.

Η μετακίνηση των ανθρώπων και της βιομηχανίας τους έξω από τη Γη, είπε ο Μπέζος, θα επιτρέψει στον πληθυσμό να αυξηθεί στο τρισεκατομμύριο. Αυτό θα σήμαινε «χίλιοι Μότσαρτ και χίλιοι Αϊνστάιν», είπε το 2023, και θα επέτρεπε στη Γη να λειτουργεί κυρίως ως φυσικό καταφύγιο. Η Blue Origin ιδρύθηκε για να παρέχει τη φθηνή πρόσβαση στο διάστημα που απαιτείται για να γίνει αυτή η ιδέα πραγματικότητα.

Ο λαγός και η χελώνα ή Έλον Μασκ vs Τζεφ Μπέζος

Ένας λόγος για την αργή πρόοδο που ακολούθησε, μπορεί να ήταν ότι ο Μπέζος ήταν πολύ απασχολημένος με την καθημερινή του δουλειά στην Amazon για να δώσει μεγάλη προσοχή στην εταιρεία πυραύλων του. Πολλοί από τους μάνατζερ που προσέλαβε για να διευθύνουν την Blue Origin προέρχονταν από το… βραδείας καύσεως ίδρυμα «Old Space», όπως το χαρακτηρίζει ο Economist «Η προσέγγιση της Blue Origin ήταν τύπου “θα προσλάβουμε τους καλύτερους στην επιχείρηση ”, λέει ο Simon Potter της εταιρείας αναλυτών BryceTech. Η SpaceX, λέει, «ξεκίνησε υπό το σκεπτικό ότι όλο το πλαίσιο γύρω από την αεροδιαστημική ήταν ούτως ή άλλως… διαρρηγμένο», κι έτσι έκανε ό,τι της άρεσε.

Ο Caleb Henry της Quilty Space, μιας άλλης εταιρείας αναλυτών, πιστεύει ότι η Blue Origin ήταν πολύ καλά χρηματοδοτημένη. Ο Μπέζος ήταν ήδη δισεκατομμυριούχος όταν ίδρυσε την εταιρεία και έκανε τακτικές δωρεές όλα αυτά τα χρόνια. Αντίθετα, ο ‘Ελον Μασκ χρειάστηκε να διευθύνει τη SpaceX με φειδώ, τουλάχιστον στην αρχή, με την εταιρεία σχεδόν να καταρρέει το 2008. Ακόμη και τώρα, λέει ο κ. Henry, η SpaceX διατηρεί μιαν άθλια κουλτούρα: start-up εταιρείας που δουλεύει με την πίεση… στο Θεό. «Νομίζω ότι η ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής στη Blue Origin είναι ελκυστική για πολλούς ανθρώπους», λέει. Αλλά ίσως αυτό να οδήγησε σε λιγότερη πρόοδο από ό,τι θα ήθελε ο ιδιοκτήτης της.

Ο ίδιος ο Μπέζος παραδέχτηκε ότι η Blue Origin ήταν πολύ αργή και είπε ότι παραιτήθηκε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Amazon εν μέρει για να επιταχύνει τα πράγματα. Το 2023 ο Bob Smith, διευθύνων σύμβουλος της Blue Origin, αντικαταστάθηκε από τον Dave Limp, στέλεχος της Amazon.

O Μπέζος μπαίνει για τα καλά στο παιχνίδι. Το «Star Wars» μεταξύ των δυο μεγιστάνων του πλούτου, μόλις ξεκίνησε…

Ο Limp ξεκίνησε μιαν εντατική προσπάθεια τόνωσης των πραγμάτων. Μια πολύ καθυστερημένη σύμβαση για την Blue Origin, για την προμήθεια κινητήρων για τον πύραυλο Vulcan-Centaur που λειτουργεί από την United Launch Alliance (κοινή επιχείρηση των Boeing και Lockheed Martin), μοιάζει επιτέλους να λειτουργεί ομαλά. Και, τουλάχιστον στα χαρτιά, τα σχέδια της Blue Origin για τον New Glenn είναι πλέον πραγματικά επιθετικά. «Μιλούν για ενδεχομένως 10 εκτοξεύσεις το 2025 και 24 το 2026», λέει ο Henry. Αυτά τα νούμερα είναι, λέει, «τρελά» για έναν νέο πύραυλο.

Αν ο New Glenn μπει σε τροχιά, τότε εύλογα θα γεννηθεί το ερώτημα αν θα πάρει μερίδιο αγοράς από τον φθηνό και αξιόπιστο Falcon 9 της SpaceX, ο οποίος κυριαρχεί στο εν λόγω εμπορικό πεδίο. Η Blue Origin δεν αποκάλυψε τη σχετική τιμολόγησής της, αλλά ένας ειδικός γύρω από τη συγκεκριμένη βιομηχανία έκανε λόγο για συμβόλαιο που θα αγγίζει τα 68 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό είναι πάνω-κάτω το ίδιο μ’ ενός Falcon 9, παρά το γεγονός ότι ο New Glenn προσφέρει διπλάσιο ωφέλιμο φορτίο.

Η εταιρεία έχει ήδη έναν πελάτη – τουλάχιστον έναν. Το 2022, μαζί με την United Launch Alliance και την ευρωπαϊκή Arianespace, η Blue Origin κέρδισε ένα κομμάτι από το μεγαλύτερο συμβόλαιο εκτόξευσης που έχει δοθεί ποτέ. Πρόκειται για ένα έργο που τους ανέθεσε η Amazon, για το Project Kuiper, που χρειάζεται πάνω από 3.000 δορυφόρους στο διάστημα για να παρέχει γρήγορη πρόσβαση στο Διαδίκτυο οπουδήποτε στην Γη.

Catch-up στα ψηλά σύνορα

Η Blue Origin έχει και άλλα σχέδια στα σκαριά. Για παράδειγμα, διά της δοκιμαστικής πτήσης του New Glenn θα είχε ήδη μεταφέρει ένα ζευγάρι αισθητήρων στον Άρη, αλλά ορισμένες καθυστερήσεις που την ταλαιπώρησαν μετέθεσαν την εκτόξευση στην άνοιξη του 2025. Είναι επίσης πανέτοιμη να εκτοξεύσει το Blue Ring, ένα διαστημικό ρυμουλκό που έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει δορυφόρους στις επιθυμητές τροχιές τους, να τους ανεφοδιάζει και να λειτουργεί ακόμη και σαν ένα είδος πλατφόρμας υπολογισμού τροχιάς. Η Blue Origin εκτιμά πως δεν θα αρήσει η μέρα που τέτοιες υπηρεσίες θα έχουν τεράστια ζήτηση. Η εταιρεία ετοιμάζει κάτι και για έναν ιδιωτικό διαστημικό σταθμό ονόματι Orbital Reef. Συγκεκριμένα, της ζητήθηκε από τη NASA να κατασκευάσει ένα σκάφος που να επανδρώνεται και να προσεδαφίζεται, στο πλαίσιο των σεληνιακών αποστολών «Άρτεμις» του οργανισμού.

Η Blue Origin δεν έχει ανακοινώσει επισήμως πότε θα γίνει το ντεμπούτο του New Glenn. Εν τω μεταξύ, ο ανταγωνισμός δεν σταματά. Ο μικροσκοπικός πύραυλος Electron της Rocket Lab πρόκειται να ενωθεί με τον μεσαίου μεγέθους Neutron εντός του 2025, ενώ το τεράστιο Starship του SpaceX -επί του παρόντος περνά από δοκιμές- αναμένεται να σαρώσει στην αγορά. Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι ο Μπέζος μπαίνει για τα καλά στο παιχνίδι. Το «Star Wars» μεταξύ των δυο μεγιστάνων του πλούτου, μόλις ξεκίνησε…