Από την τριμερή Σύνοδο Κορυφής στην Αίγυπτο στη Σαουδική Αραβία – Αναζητείται σταθερότητα μέσω συμμαχιών

Μηνύματα σταθερότητας, διεθνούς νομιμότητας και μίας πολυμερούς συνεργασίας η οποία αντέχει στο χρόνο και ανθίσταται σε ένα ταραγμένο γεωπολιτικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από έντονη αβεβαιότητα και επικίνδυνη ρευστότητα θέλει να στείλει η τριμερής Σύνοδος Κορυφής Ελλάδας – Αιγύπτου – Κύπρου, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στο Κάιρο.

Η σημασία της Συνόδου Κορυφής

Υπό το φως των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, τις εξελίξεις σε Γάζα και Λίβανο, αλλά και τις ανατροπές στη Συρία, που ακόμα κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τα αποτελέσματα στα οποία θα οδηγήσουν τα γεγονότα που είναι σε εξέλιξη, η τριμερής Σύνοδος Κορυφής, η οποία είχε προγραμματιστεί εδώ και καιρό, λόγω συγκυρίας αναδεικνύεται σε μία συνάντηση με υψηλούς συμβολισμούς και καλείται να υπηρετήσει την επιδίωξη της Αθήνας για παρουσία στα γεωπολιτικά δρώμενα, ενίσχυση των υφιστάμενων συνεργασιών και οικοδόμηση νέων συμμαχιών.

Για τους διπλωμάτες είναι σαφές ότι η εξωτερική πολιτική δεν είναι μαθηματικά, αλλά μία έκθεση ιδεών, η οποία εμπλουτίζεται έως ότου φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα.

«Προσπαθούμε να είμαστε παρόντες στις εξελίξεις, όχι γιατί έχουμε την ψευδαίσθηση ότι θα τις επηρεάσουμε αποφασιστικά, κατ’ ανάγκη. Αλλά κυρίως γιατί όταν είσαι παρών στις εξελίξεις διαμορφώνει άποψη, παρακολουθεί τις ζυμώσεις και σε ένα βαθμό μπορείς να επηρεάσεις το αποτέλεσμα. Σαφέστατα δε αν είσαι παρών δεν θα ξυπνήσεις ένα πρωί και να σου έχει ξεφύγει η κατάσταση χωρίς να το καταλάβεις» έλεγαν ανώτερες διπλωματικές πηγές στο in, αναφερόμενες στην στρατηγική της ελληνικής διπλωματίας.

Σε αυτό το πλαίσιο διπλωμάτες με γνώση των εξελίξεων, διαβάζουν τη στάση της Αιγύπτου τόσο απέναντι στο ρόλο που θέλει να παίξει η Τουρκία αλλά και στα τεκταινόμενα στη Συρία, ως μία δύσκολη εξίσωση, στην οποία ο κάθε παίκτης προσπαθεί να προστατεύσει τα δικά του συμφέροντα.

Επιφυλακτικό το Κάιρο

Το Κάιρο δε – σύμφωνα με αρμόδιες πηγές – εμφανίζεται επιφυλακτικό απέναντι στο νέο καθεστώς στη Συρία, δείχνοντας πως μάλλον δεν έχει πειστεί για την ξαφνική στροφή του ντε φάκτο ηγέτη της χώρας Άχμεντ αλ Σάρα (μέχρι πρόσφατα Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι και επικεφαλής της τζιχαντιστικής οργάνωσης Hay’at Tahrir al-Sham) και των μαχητών του που παλεύουν να πείσουν ότι ντύθηκαν ειλικρινώς το κουστούμι του δημοκράτη, αφήνοντας πίσω το παρελθόν της τρομοκρατίας.

Δεν είναι λίγοι άλλωστε αυτοί που στην Αθήνα εκτιμούν ότι πρέπει να είσαι αφελής για να πιστέψεις πως ο αλ Τζολάνι και οι μαχητές του ξαφνικά άλλαξαν τόσο δραστικά απορρίπτοντας πλήρως το παρελθόν τους και τις ιδέες που κυριάρχησαν στις μάχες που έδωσαν.

Για το Κάιρο δε η καχυποψία παραμένει έντονη, καθώς η Αίγυπτος δεν δείχνει πρόθυμη να εμπιστευθεί άνευ όρων τη νέα κατάσταση στη Συρία.

Ρευστή κατάσταση στη Συρία

Δεν είναι λίγοι αυτοί που τονίζουν πως ακόμα και αν ο Τζολάνι για τους δικούς του λόγους θέλει να δείξει «μετριοπάθεια και δημοκρατικότητα», δεν είναι σίγουρο ότι οι μαχητές που τον ακολουθούσαν μέχρι σήμερα δεν θα πάρουν άλλο δρόμο, ίσως πιο εξτρεμιστικό.

Ακόμα δεν είναι σαφές ότι ο Τζολάνι θα είναι τελικά αυτός που θα καταφέρει να κυριαρχήσει και να εδραιωθεί, ενώ όπως παρατηρούν διπλωμάτες, όσοι επιλέγουν να τον συναντήσουν ο καθένας θέτει και τους δικούς του όρους.

Το τι θα επιλέξει ή τι θα μπορεί να κάνει τελικά ο Τζολάνι είναι ένα άλλο ζήτημα, όπως λένε.

Στην Αίγυπτο υπάρχει ακόμα άλλωστε και το θέμα των Αδελφών Μουσουλμάνων.

Θέμα Τουρκίας και της επιρροής που θέλει να ασκήσει υπάρχει επίσης στο τραπέζι των αραβικών χωρών και της Αιγύπτου ειδικότερα, ακόμα και αν δεν το βάζει απαραίτητα η Ελλάδα και η Κύπρος.

Συνομιλίες σε τρεις άξονες στην τριμερή

Σε αυτό το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον η Σύνοδος Κορυφής Ελλάδας – Αιγύπτου και Κύπρου αποκτά συμβολική σημασία, πέραν των δρομολογημένων ανακοινώσεων και συμφωνιών.

Οι συνομιλίες των Κυριάκου Μητσοτάκη, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και Νίκου Χριστοδουλίδη κινήθηκαν σε τρεις άξονες:

–            Τον οικονομικό – εμπορικό, με τη σειρά συμφωνιών που υπεγράφησαν αλλά και το επιχειρηματικό φόρουμ που διοργανώθηκε

–            Τον ευρωαιγυπτιακό, με επίκεντρο την προσπάθεια να βοηθηθεί η Αίγυπτος ώστε να απελευθερωθούν προς το Κάιρο οι πόροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι σαφές άλλωστε πως η Αίγυπτος είναι σε εξαιρετικά δυσμενή οικονομική κατάσταση λόγω των μη διελεύσεων από το Σουέζ και αντιμετωπίζει άμεση οικονομική απειλή. Είναι επίσης σαφές πως η Αίγυπτος έχει βαρύνουσα σημασία ως η μοναδική χώρα με σχετική σταθερότητα στην περιοχή και αν χαθεί αυτό μπορεί να προκαλέσει στην γειτονιά εξελίξεις με απίθανες ακρότητες. Με δεδομένη μάλιστα την κατάσταση που διαμορφώνεται στην υποσαχάρια Αφρική λόγω των συγκρούσεων.

Στο ίδιο πλαίσιο μπαίνει και το θέμα του μεταναστευτικού, με την Αθήνα να έχει ήδη καταγράψει αυξημένες ροές από τη Λιβύη το 2024 και να ζητά καλύτερο έλεγχο και την αποδοχή επιστροφών από την πλευρά της Αιγύπτου. Με την ελληνική πλευρά να δηλώνει πως θέλει να προχωρήσει ταυτόχρονα την καλύτερη εφαρμογή της συμφωνίας της με το Κάιρο για νόμιμη μετανάστευση.

–            Και τα περιφερειακά – γεωπολιτικά. Με την έμφαση να δίνεται από το Κάιρο τόσο σε Γάζα και Λίβανο όσο και στη Συρία. Με τους εξωτερικώς δρώντες στη Συρία και δη την Τουρκία να αποτελούν παράγοντα ανησυχίας για τους Αιγύπτιους.

Η Ελλάδα θέλει να διατηρήσει έντονη τη συνεργασία με την Αίγυπτο, η οποία χαρακτηρίζεται κομβικής σημασίας και ως ένα αντίβαρο απέναντι στην Τουρκία.

Η κοινή δήλωση

Σε αυτό το πλαίσιο οι αναφορές στο κοινό ανακοινωθέν που επαναβεβαιώνουν τη δέσμευση για μία λύση του Κυπριακού, στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, στη σημασία του σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των χωρών στις θαλάσσιες ζώνες τους, με την υπόμνηση πως οποιεσδήποτε συμφωνίες ή μνημόνια συνεννόησης για οριοθέτηση θαλάσσιας δικαιοδοσίας θα πρέπει να συνάπτονται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και χωρίς παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων τρίτων χωρών στέλνει σαφές μήνυμα και με αιχμή τη σεναριολογία για ένα ενδεχόμενο τουρκοσυριακό μνημόνιο οριοθέτησης.

Όσον αφορά τη Συρία υπογραμμίζεται η ανάγκη για μία διαδικασία υπό συριακή εθνική ιδιοκτησία χωρίς ξένη παρέμβαση, τονίζεται η ανησυχία για την παραβίαση της κυριαρχίας της Συρίας και επισημαίνεται ότι η ενότητα, η ανεξαρτησία η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας εντός ασφαλών συνόρων θα πρέπει να είναι σεβαστές σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Σαφείς αναφορές γίνονται και για την κατάσταση στη Γάζα και η προσήλωση στη λύση δύο κρατών στο Παλαιστινιακό στις γραμμές του 1967.

Ελλάδα και Αίγυπτος προγραμματίζουν το επόμενο διάστημα και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας.

Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας

Η συγκυρία αναδεικνύει σε μία συνάντηση ιδιαίτερου συμβολισμού και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, που θα πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα (Δευτέρα και Τρίτη) στην Αλ Ούλα.

Όπως αναγνωρίζουν οι διπλωμάτες η Σαουδική Αραβία είναι σημαντικός παίκτης και λόγω χρημάτων.

Ανώτατες διπλωματικές πηγές τόνιζαν στο in πως ο σημαίνων ρόλος της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή επιβάλλει απόλυτη συγκέντρωση και προσοχή.

Το Ριάντ άλλωστε χαρακτηρίζεται ως το αντίπαλο δέος στην Τουρκία, όντας η αραβική χώρα που διεκδικεί την ηγεσία της ευρύτερης περιοχής. Η Σαουδική Αραβία άλλωστε χαρακτηρίζεται ως το μοναδικό μετριοπαθές κράτος στην περιοχή που μπορεί να χρηματοδοτήσει τόσο επενδύσεις όσο και την ανοικοδόμηση στη Συρία, αλλά και στη Γάζα.

Το στοίχημα για την Αθήνα είναι να καταφέρει μία εξωστρεφή πολιτική και να ενισχύσει τις περιφερειακές της συμμαχίες οικοδομώντας παράλληλα νέες. Με προσήλωση σε συνεργασίες που προάγουν τη σταθερότητα και επενδύουν στη διεθνή νομιμότητα.