«Οι άντρες δεν κλαίνε» – Οι incels, ο μισογυνισμός και η επιδημία της ανδρικής μοναξιάς

Οι αρνητικές συνέπειες αυτού που έχει ονομαστεί «επιδημία της ανδρικής μοναξιάς» γίνονται αισθητές όχι μόνο στους άντρες, αλλά σε ολόκληρη την κοινωνία.

Οι επιδράσεις της μοναξιάς στην υγεία

Το γεγονός ότι η μοναξιά έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια είναι καλά τεκμηριωμένο.

Το 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τη μοναξιά «παγκόσμια απειλή για την υγεία».

Ο γενικός χειρουργός των ΗΠΑ, Δρ Βίβεκ Μούρθι, επέλεξε σκόπιμα τον όρο «επιδημία» για να περιγράψει τους αντιληπτούς κινδύνους για την υγεία: οι έρευνες δείχνουν ότι η μοναξιά είναι τόσο κακή για εμάς όσο το κάπνισμα δώδεκα τσιγάρων την ημέρα.

Η μοναξιά, σαφώς, δεν είναι κάτι που αφορά μόνο το ανδρικό μισό του πληθυσμού.

Ωστόσο δεδομένου ότι τα δίκτυα κοινωνικής υποστήριξης των ανδρών είναι συχνά λιγότερο ισχυρά από ό,τι των γυναικών, η επιδημία επηρεάζει δυσανάλογα τους άνδρες.

Γιατί η μοναξιά είναι χειρότερη για τους άντρες

Ενώ η έκθεση του Μούρθι εστιάζει τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, δείχνει ότι οι άνδρες είναι λιγότερο πιθανό από τις γυναίκες να αναζητήσουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Σίγουρα η έλλειψη φιλικών σχέσεων, ιδιαίτερα στενών, είναι πολύ πιο συχνή στους άνδρες.

Έρευνα που διεξήχθη το 2021 διαπίστωσε ότι το 15% των ανδρών υποστήριξε ότι δεν έχει στενούς φίλους, ποσοστό κατά 12 % υψηλότερο από ό,τι πριν από 30 χρόνια.

Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν ότι δεν πρόκειται για μια ατομική παθολογία, είναι συστημική και δομική.

Υπάρχει κάτι εγγενές στον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε τα αγόρια που τα οδηγεί στο να «ζουν πίσω από μια μάσκα» και να αισθάνονται απομονωμένα, όχι μόνο από τους συνομηλίκους τους, αλλά και από τους γονείς και τις οικογένειές τους.

Ενώ το αφήγημα για τα αγόρια προσπαθεί να αποδώσει τις ανθυγιεινές «ανδρικές» συμπεριφορές στη φύση και όχι στην ανατροφή, η έρευνα δίνει μια εικόνα στην οποία τα αγόρια αισθάνονται αναγκασμένα να αποτραβηχτούν από τις στενές σχέσεις.

Ο παραδοσιακός ανδρισμός

Η πολυσυζητημένη έρευνα της λέκτορος του Στάνφορντ Τζούντι Τσου στο βιβλίο της When Boys Become Boys: Development, Relationships and Masculinity διαπίστωσε ότι κάτι ανησυχητικό αρχίζει να συμβαίνει ήδη από την ηλικία των τεσσάρων ετών.

Παρατήρησε μια ομάδα παιδιών σε διάστημα δύο ετών: στην αρχή, τα αγόρια συνδέονταν μεταξύ τους σωματικά και συναισθηματικά και επιδίδονταν σε τρυφερές εκδηλώσεις στοργής.

Όμως, όσο περνούσε ο καιρός, η δυναμική αυτών των σχέσεων άλλαζε δραματικά, καθώς τα αγόρια απομακρύνονταν, αποφεύγοντας την συναισθηματική επαφή δημιουργώντας απόσταση.

«Δέχονταν αρκετά ισχυρά μηνύματα ότι έπρεπε να ‘συμπεριφέρονται σαν αγόρια, με αποτέλεσμα να αλλάξουν ριζικά κατά τη διάρκεια των δύο ετών», λέει ο Δρ Ράιχερτ. «Σε αυτό το διάστημα  έμαθαν να παίζουν το ρόλο. Αλλά δεν το έκαναν επειδή ήθελαν να υποκριθούν- το έκαναν επειδή ένιωθαν ότι αυτό απαιτούνταν από αυτούς».

Η μελέτη της Τσου έδειξε επίσης ότι τα αγόρια άρχισαν να αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο εκφοβίζουν το ένα το άλλο και τα κορίτσια γύρω τους, δημιουργώντας «λέσχες αγοριών» και εξοστρακίζοντας τα κορίτσια από τα παιχνίδια.

«Μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε τους τρόπους με τους οποίους τα αγόρια διδάσκονται να υποτιμούν την παρουσία των γυναικών ή τη θηλυκότητα και να κυριαρχούν στα άλλα αγόρια», εξηγεί η Κάρολιν Χάιζ, ανώτερη υπεύθυνη της ΜΚΟ Equimundo.

Τα οικογενειακά πρότυπα

Σαφώς, τα μηνύματα των μέσων ενημέρωσης και η λαϊκή κουλτούρα παίζουν ρόλο.

Αλλά και οι γονείς είναι συνένοχοι, έστω και ασυνείδητα.

Έρευνα στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για το Αγόρι, η οποία βασίστηκε σε συνεντεύξεις με πατέρες αγοριών στη Βολιβία, διαπίστωσε ότι το 50,2% δήλωσε ότι αποθαρρύνουν τους γιους τους από το να «συμπεριφέρονται σαν κορίτσια»- το 77% δήλωσε ότι όταν μεγαλώνουν τα αγόρια τους, τους διδάσκουν ότι οι εργασίες φροντίδας είναι ευθύνη της γυναίκας.

Μια έρευνα του 2020 σε γονείς στις ΗΠΑ αποκάλυψε ότι το 94% πίστευε ότι το να είναι «συναισθηματικά δυνατοί» ήταν το πιο σημαντικό πράγμα για τους γιους τους.

Αυτό όχι μόνο τα βλάπτει υλικά – οδηγώντας σε υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονικών ιδεών, καθώς και κατάχρησης ναρκωτικών και αλκοόλ – αλλά μπορεί επίσης να τα ωθήσει προς ιδεολογίες που είναι επιβλαβείς για τις γυναίκες.

Ο ρόλος των social media

Υποκινούμενη από την άνοδο των social media και επιδεινούμενη από τα λουκέτα του Covid, η ζωή των νέων μεταφέρεται όλο και περισσότερο από τον πραγματικό κόσμο στον ψηφιακό.

Όταν οι αποστασιοποιημένοι νεαροί άνδρες περνούν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο, οι πιθανότητες να ωθηθούν προς περιεχόμενο που συνδέεται με την «ανδρόσφαιρα» και τον τοξικό υπερανδρισμό γίνονται μεγαλύτερες.

«Υπάρχει ένα σύστημα με το οποίο δημιουργοί περιεχομένου επωφελούνται από αθώες αναζητήσεις για τις οποίες τα αγόρια και οι νεαροί άνδρες αναζητούν πληροφορίες», λέει η Χάιζ.

Σε αυτές περιλαμβάνονται οι ρομαντικές σχέσεις και τα ραντεβού, η σωματική εμφάνιση και η φυσική κατάσταση, ο πλούτος και οι οικονομικές συμβουλές, τα κίνητρα και η αυτοβελτίωση.

Οι κακοί παράγοντες «εμπλέκουν αυτές τις θεματικές περιοχές με πιο επιβλαβείς ή ακραίες αφηγήσεις γύρω από την πολιτική των φύλων».

Ένας νεαρός άνδρας μπορεί να μπει στο YouTube και να αναζητήσει «πώς να βρω ραντεβού» και πολύ σύντομα θα του σερβιριστεί περιεχόμενο που συγχωνεύει αυτό το ενδιαφέρον με αφηγήσεις που σχετίζονται με το φύλο «και επικυρώνουν την ντροπή ή την απογοήτευση των ανδρών σχετικά με το γιατί μπορούν να βρουν ραντεβού», λέει η Χάιζ.

Και από αυτές τις κοινότητες γεννώνται οι σκοτεινές διαδικτυακές κοινότητες των incels.

 Η στρατιά των incels

Ο όρος «Incel», συντομογραφία του « involuntarily celibate» (ακούσια άγαμος), αναφέρεται σε μια υποκουλτούρα ανδρών που πιστεύουν ότι τους αρνούνται άδικα τις σχέσεις και το σεξ λόγω της άδικης έλλειψης εκτίμησης των γυναικών προς αυτούς.

Οι κοινότητες Incel έχουν γίνει όλο και πιο διαδεδομένες στο διαδίκτυο, αλλά συνδέονται με χειρότερα αποτελέσματα στην ψυχική υγεία των μελών τους και με αυξημένη βία προς τις γυναίκες.

Μια πρόσφατη μελέτη των ερευνητών Maryn, Keogh, McConnell και Exner-Cortens συνδέει τα ανδρικά πρότυπα, τα συναισθήματα μοναξιάς και την απήχηση των ιδεολογιών των Incel στους νέους άνδρες.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι πρέπει να αναγνωριστούν οι συναισθηματικές δυσχέρειες αυτών των ανδρών ως πραγματικές και να αντιμετωπιστούν μέσω συμπόνιας και ενταξιακών συστημάτων και προγραμμάτων υποστήριξης.

«Ακολουθούμε μια κριτική προσέγγιση που αναγνωρίζει τη σημασία της παροχής υποστήριξης στα άτομα με την αντιμετώπιση των αγώνων με τα ανδρικά πρότυπα φύλου που μπορεί να οδηγήσουν τους νεαρούς άνδρες να γίνουν Incels, ενώ παράλληλα υποστηρίζουμε ότι πολλές πτυχές αυτών των ιδεολογιών είναι αναληθείς και επιβλαβείς».

Η δεξιά τροπή της αντρικής μοναξιάς

Οι άνδρες που βιώνουν συναισθήματα ντροπής ή απογοήτευσης ή ευαλωτότητας στη ζωή τους, τροφοδοτούνται με το μήνυμα ότι «όλα οφείλονται στις γυναίκες και τον φεμινισμό».

Ο μισογυνισμός μπορεί να μετατραπεί σε πράξεις βίας όχι μόνο κατά των γυναικών, αλλά και κατά του κοινού.

Αυτοί οι άνδρες είναι διαχρονικά συνδεδεμένοι σε διαδικτυακά φόρουμ που έγιναν κατά κάποιο τρόπο ένας θάλαμος ηχούς της ιδεολογίας τους, επιδεινώνοντας έτσι τη διαδικασία ριζοσπαστικοποίησής τους, πριν τελικά κορυφώσουν τον συσσωρευμένο θυμό τους.

Εν τέλει υπάρχει μια μεγάλη διασταύρωση σε αυτούς τους χώρους, ισχυρίζεται η Χέιζ, μεταξύ των μισογυνιστικών επιρροών και των δεξιών πολιτικών μηνυμάτων.

Και οι δύο χρησιμοποιούν το ίδιο εγχειρίδιο: βρείτε αγόρια σε κρίση, δημιουργήστε μια κοινότητα γύρω από μια αφήγηση θύματος και διαμορφώστε μια συλλογική ταυτότητα.