Από την Γκρενόμπλ η θριαμβική πορεία του αυτοκράτορος (σ.σ. ο λόγος για τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο οποίος είχε ξεκινήσει τη διαδρομή του προς το Παρίσι από τον κόλπο Ζουάν, ανάμεσα στις Κάννες και την Αντίμπ, αμέσως μετά την επιστροφή του στη Γαλλία από τη νήσο Έλβα, το Μάρτιο του 1815) με τους πιστούς του εσυνεχίσθη προς τη Λυών.

— Μεγαλειότατε, κάνετε πάντοτε θαύματα· γιατί όταν εμάθαμε την αποβίβασί σας, σας επήραμε για τρελλόν…


«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 28.5.1934, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Έτσι άρχισε με αφελή ειλικρίνειαν να τον προσφωνή ο δήμαρχος μιας ενδιαμέσου κωμοπόλεως, του οποίου τον λόγον εσταμάτησαν αι αλλόφρονες ζητωκραυγαί του πλήθους. Η τρέλλα είχε μεταδοθή από τον άνθρωπον εκείνον σ’ όλη τη Γαλλία. Η Λυών —στρατός και πολίτες— προσεχώρησε με ενθουσιασμό στην παράταξί του. Ο Ναπολέων εκοντοστάθη εκεί τρεις-τέσσερες ημέρες για να οργανώση την εκστρατεία του εναντίον της πρωτευούσης. Και σ’ όλο αυτό το διάστημα δεκάδες χιλιάδων ανθρώπων συνωστίζοντο μέρα-νύχτα κάτω από τα παράθυρά του κι’ εφώναζαν:

— Ζήτω η επανάστασις!


Ο Ναπολέων Βοναπάρτης

Τον υπεδέχοντο πάλιν, ύστερ’ από λίγους μήνες μοναρχίας των Βουρβώνων, ως ενσαρκωτήν των ιδανικών της μεγάλης επαναστάσεως. Για τον λαό είχε ξαναγίνη «ο έφιππος Ροβεσπιέρος». Ο ίδιος εξαφνιάσθη όταν είδε πως το μίσος εναντίον του κλήρου και των ευγενών ήταν σφοδρόν όσο στην αρχή της επαναστάσεως. Εκεί στη Λυών κατέφθασεν από τη Μασσαλία και ο Μασσενά (σ.σ. στρατάρχης του Ναπολέοντος), ο οποίος υπηρετούσε τον βασιληά (σ.σ. τον Λουδοβίκο ΙΗ’), για να τεθή στη διάθεσι του αυτοκράτορος.

— Πού είνε ο Νέυ; ερώτησεν έξαφνα ο Ναπολέων.


Σιωπή. Στα πρόσωπα όλων εζωγραφιζόταν η αμηχανία.

— Είνε στου βασιληά; εξαναρώτησεν αυτός.


Κι’ έμαθε τότε την ιστορία του πολεμικού συμβουλίου που είχε συγκροτηθή στο Παρίσι. Μόλις έμαθαν την τρομακτικήν είδησιν, ο παχύσαρκος βασιληάς και οι έμπιστοι αυλικοί του κατελήφθησαν από τρόμον. Ο «Μηνύτωρ», το ημιεπίσημον όργανον που επί δεκαπέντε χρόνια έγραφε ψέμματα υπέρ του Ναπολέοντος, τώρα έγραφε ψέμματα εναντίον του και ανήγγειλε τον θάνατόν του. Ο βασιληάς απηύθυνε διάγγελμα προς τον στρατόν. Αλλά ποιος ήταν ο σύμβουλός του; Ποιος ήταν ο πραγματικός αρχηγός του στρατού των Βουρβώνων; Ο στρατάρχης Νέυ. Στην υποχώρησι της Ρωσσίας ο Ναπολέων, νομίζοντας πως ο στρατηγός είχε χαθή, εφώναζε: «Θα έδινα τριακόσια εκατομμύρια από την κάσσα μου για να εξαγοράσω τον χαμό ενός τέτοιου ανθρώπου!» Όταν έφθασε στη Λυών δεν ήξερεν ότι ο Νέυ, εξουσιοδοτημένος εν λευκώ από το βασιληά και τους συγγενείς του, είχε ξεκινήση από το Παρίσι για να εκμηδενίση τον άλλοτε κύριό του. Παιδί της επαναστάσεως κι’ αυτός, είχεν ειπή στον Λουδοβίκον 18ον, φιλώντας με σεβασμό το χέρι του:

— Μεγαλειότατε, ελπίζω πως θα κατορθώσω να σας φέρω τον Βοναπάρτη μέσα σε σιδερένιο κλουβί.

Η έκφρασις αυτή του εφάνηκε τόσον επιτυχημένη, ώστε την επανελάμβανε σ’ όλους.

— Γιατί να μην τον φέρετε σε κάρρο; του είπε κάποιος.

— Όχι, δεν ξέρετε σεις το Παρίσι. Οι Παριζιάνοι θέλουν να ιδούν, απήντησεν ο Νέυ.


Ανέπτυσσε τα στρατεύματά του μεταξύ Μπεζανσόν και Μακόν για να πιάση και να αφανίση μονομιάς «όλη τη ληστοσυμμορία», όταν έξαφνα του έφεραν ένα γραμματάκι: «Εξάδελφέ μου, ελάτε να με συναντήσετε στο Σαλόν. Θα σας υποδεχθώ όπως την επαύριον της μάχης του Μόσκβα». Και «ο γενναίος των γενναίων» έγινε πελιδνός όπως οι φαντάροι της Γκρενόμπλ όταν τους διέταξαν «πυρ!» εναντίον του Ναπολέοντος (σ.σ. αυτή ήταν η πρώτη επαφή του Βοναπάρτη και των λογχοφόρων του με δύναμη του βασιλικού στρατού που είχε σταλεί εναντίον του, σε μια στενωπό πλησίον της Γκρενόμπλ, στις 7 Μαρτίου 1815). Έδινε την εντύπωσιν ανθρώπου που ξαφνικά του ήλθε τρέλλα. «Βρέθηκα μέσα στην τρικυμία» ωμολόγησεν ο ίδιος αργότερα. «Μούστριψε». Και ο ιστορικός λέει: «Ερρίχθηκε στην άβυσσον όπως ερριχνόταν άλλοτε στις μπούκες των κανονιών». Όταν έφθασεν εις τα αυτιά του η ηχώ του γενικού ενθουσιασμού, επαράτησε τους Βουρβώνους, ύψωσε την τρίχρωμη σημαία της επαναστάσεως. Αλλ’ ακόμη εδίσταζεν… Έγραψεν από το Μπεζανσόν στον αυτοκράτορα ότι, πριν τον ξαναϊδή, ήθελε να δικαιολογηθή δι’ επιστολής.


Η εκτέλεση του στρατάρχη Νέυ

— Να του ειπήτε, απήντησεν ο Ναπολέων, πως τον αγαπώ πάντα και πως αύριο θα τον φιλήσω.


Η εκτέλεση του στρατάρχη Νέυ

Με πόσην δεξιότητα μετεχειρίζετο τους ανθρώπους! Την άλλη μέρα ενεφανίσθη ο Νέυ:

— Σας αγαπώ, μεγαλειότατε, αλλά υπεράνω όλων η πατρίς. Αν δεν ερχόσαστε σεις να τους διώξετε, θα τους εδιώχναμεν εμείς…

Ήταν ακόμα χλωμός και διστακτικός. Ο Ναπολέων τον εκύτταζε σκεπτικός, καθώς του απηύθυνεν ερωτήσεις για την κατάστασι στο Παρίσι.

*Κείμενο (ανήκε σε σειρά άρθρων υπό το γενικό τίτλο «Η μάννα του αετού») που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» τη Δευτέρα 28 Μαΐου 1934.

Ο στρατάρχης Μισέλ Νέυ (Michel Ney, απαντά στην Ελληνική και ως Νε ή Νεΐ), δούκας του Έλχινγκεν, ένας από τους πλέον γνωστούς στρατάρχες του Ναπολέοντος Βοναπάρτη (διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στη μάχη του Βατερλώ), γεννήθηκε στο Sarrelouis (ή Saarlouis, πλησίον της γαλλογερμανικής μεθορίου) στις 10 Ιανουαρίου 1769 και εκτελέστηκε στο Παρίσι στις 7 Δεκεμβρίου 1815.

Headlines