Έχουν και τα ζώα χιούμορ – Σε ποιες περιπτώσεις το χρησιμοποιούν;
Θεωρούμε το χιούμορ ως ένα καθαρά ανθρώπινο συναίσθημα, αλλά ορισμένα ζώα το χρησιμοποιούν επίσης για να ενισχύσουν τους δεσμούς τους
- Έμφραγμα στους δρόμους της Αθήνας - Τρομακτικός ο αριθμός των οχημάτων
- Η όμηρος της Χαμάς με τους επιδέσμους στο χέρι – Η αιτία του ακρωτηριασμού των δακτύλων της
- «Επικρατεί η γρίπη Α», τόνισε η Παγώνη - Σαρώνουν τα επικίνδυνα κοκτέιλ ασθενειών
- Ξανά στον «αέρα» το TikTok στις ΗΠΑ αλλά με προβλήματα - Υπόσχεση από τον Τραμπ να το επαναφέρει
Όταν σκέφτεστε τι ξεχωρίζει το είδος μας από τα άλλα ζώα, η καλή αίσθηση του χιούμορ βρίσκεται μάλλον αρκετά ψηλά στη λίστα.
Μας αρέσει να γελάμε – τόσο πολύ, που η εκτίμηση της κωμωδίας φαίνεται σχεδόν βαθιά ριζωμένη στο είδος μας. Τα μωρά μόλις τριών μηνών χαχανίζουν και βρίσκουν ξεκαρδιστικό όταν οι γονείς τους κάνουν αστείες γκριμάτσες. Μέχρι τους οκτώ μήνες, τα βρέφη έχουν μάθει πώς να χρησιμοποιούν το πρόσωπό τους, το σώμα τους και τη φωνή τους για να κάνουν τους μεγάλους να γελάσουν.
Λίγο αργότερα, οι γονείς μπορεί να παρατηρήσουν ότι το παιδί τους έχει μετατραπεί σε… κωμικό πλήρους απασχόλησης, παίζοντας σκόπιμα με πράγματα που ξέρει ότι δεν θα έπρεπε με ένα θρασύ χαμόγελο στο πρόσωπό του.
Ωστόσο, μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι μπορεί να μην είναι μόνοι στην αγάπη τους για τις φάρσες. Τα ζώα μπορούν επίσης να πειράζουν το ένα το άλλο. Μαζί με τους συναδέλφους της, η Isabelle Laumer, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA), παρακολούθησε πάνω από 75 ώρες βίντεο με μεγάλους πιθήκους να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Πίθηκοι πειράζουν ο ένας τον άλλον
Οι μεγάλοι πίθηκοι είναι οι πλησιέστεροι ζωντανοί συγγενείς μας και περιλαμβάνουν τους ουρακοτάγκους, τους χιμπατζήδες, τους μπονόμπο και τους γορίλες. Οι πίθηκοι που συμμετείχαν στη μελέτη ζούσαν όλοι σε ζωολογικούς κήπους και βιντεοσκοπήθηκαν στις καθημερινές τους συνήθειες.
Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το χιούμορ είναι πολύ πιο διαδεδομένο στο ζωικό βασίλειο
Μέλη και των τεσσάρων ειδών παρατηρήθηκαν να πειράζουν το ένα το άλλο. Οι ερευνητές εντόπισαν 18 διαφορετικές συμπεριφορές πειράγματος, με τις πέντε κορυφαίες να περιλαμβάνουν το σκούντημα, το χτύπημα, την παρεμπόδιση της κίνησης ενός άλλου πιθήκου, το χτύπημα στο σώμα και το τράβηγμα ενός μέρους του σώματος.
Ορισμένοι πίθηκοι κούνησαν επανειλημμένα μέρη του σώματός τους ή αντικείμενα μπροστά στα πρόσωπα των συντρόφων τους ή, στην περίπτωση των ουρακοτάγκων, τραβούσαν ο ένας τα μαλλιά του άλλου.
«Αυτό που είδαμε συχνά ήταν ότι ένας νεαρός έμπαινε κρυφά πίσω από έναν ενήλικα, που ήταν απασχολημένος με την περιποίηση ενός άλλου πιθήκου, και προχωρούσε για να τον σκουντήξει ή να τον χτυπήσει στην πλάτη, μερικές φορές ακόμη και για να τον εκπλήξει», λέει η Laumer στο BBC, πρώτη συγγραφέας της μελέτης.
«Στη συνέχεια, περίμεναν και παρακολουθούσαν την αντίδραση του ενήλικα. Συνήθως, ο στόχος του αστείου απλώς τους αγνοούσε, και έτσι επέμεναν στο πείραγμα, κάνοντας τη συμπεριφορά όλο και πιο περίτεχνη και δύσκολα αγνοήσιμη, μέχρι που μερικές φορές κατέληγαν να χτυπάνε τον ενήλικα με ολόκληρο το σώμα τους».
Σαν τα μικρά παιδιά…
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η συμπεριφορά του πειράγματος ήταν παρόμοια με εκείνη που υιοθετούν τα μικρά παιδιά, καθώς ήταν σκόπιμη, προκλητική, επίμονη και περιελάμβανε στοιχεία έκπληξης, παιχνιδιού και ελέγχου της αντίδρασης του αποδέκτη. Το ανθρώπινο ισοδύναμο θα μπορούσε να είναι να βγάζετε τη γλώσσα σας σε κάποιον και στη συνέχεια να τρέχετε μακριά για να μετρήσετε την αντίδρασή του.
Αυτός ο τρόπος πειράγματος θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για πιο περίπλοκες μορφές χιούμορ. «Η αστειότητα στους ανθρώπους απαιτεί αρκετά πολύπλοκες γνωστικές ικανότητες», εξηγεί η Laumer. «Χρειάζεται θεωρία του νου (η ικανότητα να φαντάζεσαι τον κόσμο από την οπτική γωνία κάποιου άλλου), γνώση των κοινωνικών κανόνων, ικανότητα να προβλέπεις τις αντιδράσεις των άλλων και να εκτιμάς την παραβίαση των προσδοκιών των άλλων».
Καθώς και τα τέσσερα είδη μεγάλων πιθήκων είναι ικανά για παιχνιδιάρικα πειράγματα, αυτό υποδηλώνει ότι η αίσθηση του χιούμορ μπορεί να υπήρχε στον τελευταίο κοινό μας πρόγονο, ο οποίος έζησε πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια.
Τι έλεγε ο Δαρβίνος για τους σκύλους;
Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες πιστεύουν πως το χιούμορ είναι πολύ πιο διαδεδομένο στο ζωικό βασίλειο από αυτό. Για παράδειγμα, στο βιβλίο του «Η κάθοδος του ανθρώπου», ο Κάρολος Δαρβίνος προτείνει ότι οι σκύλοι μπορεί να έχουν αίσθηση του χιούμορ, γράφοντας:
«Αν πεταχτεί σε έναν από αυτούς ένα κομμάτι ξύλο ή άλλο τέτοιο αντικείμενο, συχνά το μεταφέρει για μια μικρή απόσταση και, στη συνέχεια, κάθισε οκλαδόν με αυτό στο έδαφος μπροστά του και περίμενε μέχρι το αφεντικό του να έρθει αρκετά κοντά για να το πάρει. Τότε ο σκύλος θα το αρπάξει και θα φύγει θριαμβευτικά, επαναλαμβάνοντας τον ίδιο ελιγμό και προφανώς απολαμβάνοντας τη φάρσα».
Όποιος έχει σκύλο, μπορεί επίσης να έχει παρατηρήσει ότι, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, παράγει ένα είδος ρουθουνίσματος που ακούγεται σχεδόν σαν γέλιο. Σε μια μελέτη του 2005, η συμπεριφορίστρια ζώων Patricia Simonet έπαιξε τον ήχο αυτό σε σκύλους σε ένα καταφύγιο διάσωσης. Διαπίστωσε ότι το άκουσμα του «γέλιου» των σκύλων έκανε τα σκυλιά του καταφυγίου να αγχώνονται λιγότερο.
Ο Marc Bekoff, ομότιμος καθηγητής οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Boulder, λέει ότι έχει συλλέξει δεδομένα δεκαετιών που δείχνουν ότι οι σκύλοι επιδεικνύουν συμπεριφορά πειράγματος, παρόμοια με αυτήν που έδειξαν η Laumer και οι συνάδελφοί της στη μελέτη τους.
Για παράδειγμα, όταν προσπαθεί να πείσει έναν κατά τα άλλα απρόθυμο σκύλο να παίξει, ένας σκύλος μπορεί να πλησιάσει έναν άλλον με χαλαρό, καμαρωτό βάδισμα πριν φύγει τρέχοντας.
«Το έχω δει αυτό σε σκύλους, αλεπούδες, άγρια κογιότ και άγριους λύκους», λέει ο Bekoff. Στην πραγματικότητα, ο Bekoff ισχυρίζεται ότι κατά τη διάρκεια της καριέρας του έχει ακούσει ιστορίες για πολλά είδη που συμπεριφέρονται σαν… stand-up κωμικοί, συμπεριλαμβανομένων των αλόγων, των ασιατικών μαύρων αρκούδων και των πορφυρών παπαγάλων μακάο.
Οι αρουραίοι απολαμβάνουν ένα καλό… γαργαλητό
Εν τω μεταξύ, άλλοι ερευνητές έχουν παρατηρήσει ότι τα δελφίνια φαίνεται να παράγουν ήχους χαράς ενώ παίζουν και οι ελέφαντες να σαλπίζουν με ενθουσιασμό. Ορισμένοι παπαγάλοι είναι γνωστό ότι πειράζουν άλλα ζώα για πλάκα, για παράδειγμα σφυρίζοντας και μπερδεύοντας τον σκύλο της οικογένειας.
Υπάρχουν ακόμη και ενδείξεις ότι οι αρουραίοι απολαμβάνουν ένα καλό γέλιο. Την τελευταία δεκαετία, ο Jeffrey Burgdorf, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern των ΗΠΑ, γαργαλάει… αρουραίους για τα προς το ζην! Όταν οι αρουραίοι γαργαλιούνται, τσιρίζουν χαρούμενα με έναν υψηλόφωνο θόρυβο που μοιάζει με γέλιο. Επιστρέφουν ξανά και ξανά για περισσότερο και μπορούν ακόμη και να διδαχθούν να παίζουν κρυφτό για μια «ανταμοιβή γαργαλίσματος», σύμφωνα με εργασία που έγινε από ξεχωριστή ομάδα στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου. Τώρα ο Burgdorf και η ομάδα του χρησιμοποιούν τα ευρήματά τους για να βοηθήσουν στις θεραπείες για την κατάθλιψη.
Ωστόσο, ενώ οι αρουραίοι σαφώς αγαπούν το γαργάλημα, είναι το χαχανητό τους πραγματικά απόδειξη ότι έχουν αίσθηση του χιούμορ; Οι περισσότερες αποδείξεις για το ότι τα ζώα έχουν αίσθηση του χιούμορ είναι κυρίως ανεκδοτολογικές, καθώς έχουν διεξαχθεί λίγες μελέτες μεγάλης κλίμακας. Είναι επίσης δύσκολο να γνωρίζουμε γιατί ένα ζώο επιδεικνύει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά.
Χρησιμοποιούν τα ζώα το χιούμορ για να δεθούν μεταξύ τους;
Οι πίθηκοι στη μελέτη της Laumer κάνουν απλώς μια φάρσα ή προσπαθούν να εκτονώσουν την ένταση, να ξεκινήσουν το παιχνίδι ή ακόμη και να τραβήξουν απλώς την προσοχή;
«Αν πιστεύω ότι τα ζώα έχουν αίσθηση του χιούμορ; Ναι, νομίζω ότι έχουν, αλλά είναι δύσκολο να το αποδείξω», παραδέχεται ο Bekoff.
«Για παράδειγμα, έχω συναντήσει νοικοκυριά με δύο σκύλους, όπου την ώρα του φαγητού ο ένας σκύλος τρέχει στην μπροστινή πόρτα και γαβγίζει. Ο άλλος σκύλος τότε τρέχει να δει ποιος είναι εκεί, ενώ ο πρώτος σκύλος τρέχει πίσω και τρώει το φαγητό του. Έτσι, θα μπορούσατε να πείτε ότι αυτό δείχνει χιούμορ, αλλά ο πρώτος σκύλος μπορεί απλώς να έχει μάθει ότι έτσι παίρνει περισσότερη τροφή», εξηγεί.
Υπάρχει επίσης το ερώτημα του εξελικτικού σκοπού που μπορεί να εξυπηρετεί το χιούμορ στα ζώα. Στους ανθρώπους, πιστεύεται ότι το γέλιο εξελίχθηκε ως ένας τρόπος να βοηθηθούν τα άτομα να δεθούν μεταξύ τους. Ποιος καλύτερος τρόπος για να κάνεις φίλους, άλλωστε, από το να μοιραστείς ένα καλό αστείο;
Είναι δυνατόν το χιούμορ να εξυπηρετεί τον ίδιο ρόλο και στα ζώα;
«Στους ανθρώπους, το χιούμορ μπορεί να χρησιμεύσει σαν ένα είδος σπασίματος του πάγου, απομακρύνοντας τα κοινωνικά εμπόδια και ενισχύοντας τις σχέσεις», λέει η Laumer. «Δεν ξέρουμε αν συμβαίνει το ίδιο στους πιθήκους ή σε άλλα ζώα, αλλά είναι πιθανό. Για να είμαστε σίγουροι, θα πρέπει να δοκιμάσουμε και να παρατηρήσουμε περισσότερες ομάδες πρωτευόντων και άλλων ειδών».
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις