Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2025
weather-icon 16o
Ανάπτυξη με πήλινα πόδια

Ανάπτυξη με πήλινα πόδια

Τα στοιχεία από το ΙΝΕ ΓΣΕΕ αποκαλύπτουν τα προβλήματα με το σημερινό παραγωγικό μοντέλο και τη συζήτηση που δεν γίνεται για βιώσιμη ανάπτυξη και την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας

Σύμφωνα με ένα αφήγημα που έχει κυριαρχήσει τα τελευταία χρόνια, η ελληνική οικονομία όχι μόνο έχει επανέλθει σε μια «κανονικότητα» μετά την ταραγμένη περίοδο 2010-2019, αλλά και – με την εξαίρεση προφανώς της πανδημικής ύφεσης – και διαθέτει μια δυναμική καταγράφοντας ανάπτυξη, που παραμένει σαφώς καλύτερη από αυτή των μεγάλων οικονομιών της ευρωζώνης.

Είναι το αφήγημα του ελληνικού οικονομικού success story των τελευταίων ετών, στο οποίο μάλιστα ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση επενδύουν ιδιαίτερα, θεωρώντας το ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής ηγεμονίας τους.

Όμως, μια πιο προσεκτική ματιά στα ίδια τα δεδομένα για την πραγματική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας δείχνει ότι μάλλον θα πρέπει να μιλάμε για μια ανάπτυξη με πήλινα πόδια.

Ή, για να το πω διαφορετικά για μια εύθραυστη ανάπτυξη που πέραν των ποσοστών αύξησης του ΑΕΠ έχει ένα σημαντικό αριθμό δομικών προβλημάτων και αντιφάσεων, που εύκολα θα μπορούσαν σε μια επόμενη φάση να οδηγήσουν σε μια νέα οικονομική κρίση. Και σίγουρα δεν είναι μια ανάπτυξη στην οποία εξασφαλίζει μερίδιο το σύνολο της κοινωνίας.

Όλα αυτά αποτυπώνονται (και) στην Ενδιάμεση Έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ που προσφέρει μια αξιόπιστη «ακτινογραφία» της ελληνικής οικονομίας.

Καταρχάς διαπιστώνει ότι η αύξηση του ΑΕΠ σε μεγάλο βαθμό στηρίχτηκε στην αύξηση της κατανάλωσης, όμως οι πραγματικοί μισθοί συνέβαλαν μόνο κατά 1% σε αυτήν, πράγμα που δείχνει και «άνιση κατανομή της ευημερίας». Αντίστοιχα οι πραγματικές επενδύσεις, κρίσιμη συνιστώσα για την ποιότητα της ανάπτυξης, ως ποσοστό του ΑΕΠ εξακολουθούν να είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη και η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση καταγράφεται στις επενδύσεις σε κατοικίες. Αντίθετα, όπως επισημαίνει η έκθεση, οι επενδύσεις σε προϊόντα διανοητικής ιδιοκτησίας, που είναι επίσης κρίσιμο μέγεθος για την ποιοτική αναβάθμιση του παραγωγικού ιστού, παρέμειναν χαμηλές.

Την ίδια στιγμή η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών -ένα από τα δίδυμα ελλείμματα που οδήγησαν στην κρίση- και τη μεγαλύτερη αρνητική συμβολή σε αυτό είχε το ισοζύγιο ενδιάμεσων προϊόντων. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η εγχώρια παραγωγή σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από εισαγόμενα ενδιάμεσα προϊόντα γιατί έχουμε διαρθρωτικές ανεπάρκειες στο παραγωγικό σύστημα και γιατί επί της ουσίας στην χώρα δεν έχουμε βιομηχανική πολιτική. Αυτό δείχνει το γεγονός ότι απαιτούνται μεγάλες εισαγωγές ενδιάμεσων προϊόντων για να μπορούμε να παράγουμε.

Και αυτό σε μεγάλο βαθμό συμβαίνει γιατί ο κρίσιμος μετασχηματισμός του ελληνικού παραγωγικού ιστού, δηλαδή η ικανότητα της ελληνικής οικονομίας να στηρίζεται σε κλάδους υψηλής παραγωγικότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας και όχι στις παραδοσιακές «ατμομηχανές» όπως ο τουρισμός ή εσχάτως το real estate, όχι μόνο δεν προχωράει, αλλά κάποιες φορές φερόμαστε σαν να μην έχει και μεγάλη σημασία, αφού «έχουμε ανάπτυξη».

Αυτή η κρίση του ελληνικού παραγωγικού μοντέλου αποτυπώνεται και στο ότι, όπως υπογραμμίζει η έκθεση, μειώνεται η απασχόληση στον δευτερογενή τομέα (όπως και στον πρωτογενή) και αυξάνεται στους κλάδους των υπηρεσιών. Όμως, μόνο σε παραγωγικούς και τεχνολογικούς κλάδους είναι που μπορούν να διαμορφωθούν πραγματικά καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, ενώ στις υπηρεσίες πάντα υπάρχει η πίεση για «φτηνή» εργασία.

Αντιθέτως, η χώρα μας καταγράφει χαμηλές επιδόσεις στο ποσοστό των εργαζομένων που απασχολούνται σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας, καθώς με 3,4% έχει τη δεύτερη χειρότερη επίδοση στην Ευρώπη, ενώ έχει και χαμηλό ποσοστό εργαζομένων σε υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας και έντασης γνώσης (2,6% το δεύτερο χαμηλότερο στην Ευρώπη).

Σε όλα αυτά είναι που έρχεται να προστεθεί και η αύξηση του κόστους ζωής. Αρκεί να αναλογιστούμε ποιοι κλάδοι είχαν τη μεγαλύτερη αύξηση τιμαρίθμου στην περίοδο Νοέμβριος 2020-Νοέμβριος 2024: Τη μεγαλύτερη μεταβολή εμφάνισαν οι κατηγορίες «Ένδυση και υπόδηση» (+31,3%), «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» (+30,5%) και «Στέγαση» (24,3%), ενώ μεγάλες αυξήσεις καταγράφηκαν και στις κατηγορίες «Μεταφορές» (+23,8%) και «Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια» (+21,4%).

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα η έκθεση υπενθυμίζει ότι παρά τις ονομαστικές αυξήσεις των μισθών τα τελευταία χρόνια η χώρα μας είναι πολύ χαμηλά στις κατατάξεις των πραγματικών μισθών στην Ευρώπη, ιδίως όταν τους μετράμε σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (εκεί που συγκρίνουμε πόσο πραγματικά μετράει ο μισθός σε κάθε χώρα).

Κρίσιμη πλευρά και η εξελισσόμενη στεγαστική κρίση. Όπως υπογραμμίζει η έκθεση, «το 2023 στην Ελλάδα το ποσοστό του πληθυσμού που διαβιούσε σε νοικοκυριά στα οποία το στεγαστικό κόστος ήταν μεγαλύτερο του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους (ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης από το κόστος στέγασης) ανερχόταν στο 28,5%», τιμή που είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη.

Τι δείχνουν όλα αυτά; Δείχνουν ότι ενώ υπάρχει ακόμη ένας οικονομικός δυναμισμός, που τροφοδοτεί την κατανάλωση και διαμορφώνει μια εικόνα ότι «τα πράγματα κινούνται», με τη βοήθεια προφανώς και των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και των καλών τουριστικών σεζόν που είχαμε, εντούτοις ανάπτυξη με ενδογενή δυναμική και κλάδους που να είναι ατμομηχανές στην παραγωγικότητα και όχι μόνο στον τζίρο δεν έχουμε.

Δεν έχουμε, επίσης, εκείνη την ανάπτυξη που να μπορεί να δημιουργεί καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας ή που θα μπορεί να κρατάει στη χώρα υψηλά καταρτισμένο επιστημονικό δυναμικό. Ούτε έχουμε ένα πραγματικό σχέδιο για να εξασφαλίσουμε μια τέτοια ανάπτυξη, υποκαθιστώντας τον απαραίτητο στρατηγικό σχεδιασμό αναπτυξιακού μοντέλου με τη λογική ότι γενικά «υποδεχόμαστε επενδύσεις».

Ακόμη και τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις τις αντιμετωπίζουμε ως «ζεστό χρήμα» που καλύπτει άλλα ελλείμματα και όχι ως τη χρηματοδοτική βάση για παραγωγικές τομές.

Και την ίδια ώρα ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης που στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση, στις υπηρεσίες, στον τουρισμό, στην αύξηση των κερδών όχι μέσα από τομές στην παραγωγικότητα αλλά μέσα από αυξήσεις των τιμών βασικών αγαθών και υπηρεσιών, είναι αναγκαστικά και ένα μοντέλο που θα παράγει ανισότητες και αδικίες, υποβαθμίζοντας διαρκώς τη θέση των μισθωτών καθώς αυτό που τους λέει είναι πρακτικά: «να είστε ευχαριστημένοι που έχετε και μία δουλειά και κάπως τα φέρνετε βόλτα».

Ταυτόχρονα, αυτό το μοντέλο ανάπτυξης δημιουργεί εμπόδια και σε εκείνα τα κομμάτια της επιχειρηματικότητας που θα ήθελαν να επενδύσουν σε κλάδους υψηλής τεχνολογίες και εξειδικευμένου δυναμικού και όχι απλώς σε παραδοσιακούς κλάδους ή στις διάφορες παραλλαγές διασπάθισης ουσιαστικά δημόσιου και ευρωπαϊκού χρήματος.

Όλα αυτά υπογραμμίζουν τη δυνατότητα και συνάμα επιτακτική αναγκαιότητα σήμερα για μια κοινωνική συμμαχία ανάμεσα στις δυνάμεις της εργασίας, τον κόσμο της έρευνας και της τεχνολογικής εξέλιξης και την υγιή επιχειρηματικότητα με ορίζοντα ένα εναλλακτικό παραγωγικό πρότυπο που να μην περιορίζεται στη βελτίωση των δεικτών, αλλά να διαμορφώνει όρους μιας συνολικότερης παραγωγικής ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας.

Μόνο που χωρίς πολιτικές δυνάμεις και ηγεσίες που να τολμούν να κάνουν τη στρατηγική επεξεργασία που θα διαμορφώσει αυτή τη συμμαχία και την αντίστοιχη ιστορική δυναμική μετασχηματισμού της χώρας, αυτή τη δυναμική που θα έδινε νόημα στο αίτημα ενός σύγχρονου δημοκρατικού προοδευτισμού, θα συνεχίσουμε να είμαστε στη συνθήκη μιας ανάπτυξης με πήλινα πόδια και θα ασχολούμαστε με κάθε λογής «συμβολισμούς» χωρίς ιδιαίτερη σημασία.

Must in

Κύπελλο Εθνών Αφρικής 2025: Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε!

Η έναρξη του Κυπέλλου έχει προγραμματιστεί για τις 21 Δεκεμβρίου 2025, ενώ ο τελικός θα λάβει χώρα στις 18 Ιανουαρίου 2026 στο Μαρόκο.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2025
Απόρρητο